Ulica św. Doroty we Wrocławiu

---

Historia

Ulica św. Doroty ma swoje korzenie w średniowieczu, kiedy to łączyła Rynek z majestatycznym kościołem pod wezwaniem św. Stanisława, Wacława oraz Doroty, zlokalizowanym na obecnym placu Franciszkańskim. Powstanie tego placu miało miejsce po 1351 roku, a jego fundatorem był cesarz Karol IV, który przebywał we Wrocławiu. Budowla powstała na terenie rozległej posesji, która znajdowała się w pobliżu ulicy Świdnickiej 20, a sam plac odgrywał rolę wewnętrznego dziedzińca.

Pierwszy odcinek ulicy powstał około 1242 roku, jako część planu zagospodarowania przestrzennego, który miał na celu stworzenie pomocniczego ciągu komunikacyjnego. Przecinał on południową pierzei Rynku, łącząc się z ulicą Ofiar Oświęcimskich. W roku 1356 zrealizowano kolejne poszerzenie ulicy w kierunku południowym, które biegło nad Czarną Oławą, na którą przerzucono most, znany również jako lichy mostek. Przypuszcza się, że wówczas istniał już fragment drogi od obecnej ulicy Kazimierza Wielkiego do placu Franciszkańskiego, przy którym zbudowano kościół, a ten odcinek stanowił finalizację układu ulicy.

Rok 1466 przynosi potwierdzenie istnienia przejazdu między posesjami przy Rynku, obiektami numer 18 i 19. Do końca XV wieku termin „uliczka św. Doroty” dotyczył jedynie odcinka, na którym znajdowały się zabudowy. Dzisiaj współczesna ulica obejmuje tylko jej końcowy odcinek od ulicy Kazimierza Wielkiego do placu Franciszkańskiego, który został wydłużony w 1890 roku do ulicy Haliny Modrzejewskiej. Niestety, oryginalny bieg dawnej ulicy został przerwany przez nowe zabudowania, m.in. budynek ZETO Wrocław zbudowany w 1969 roku przy ulicy Ofiar Oświęcimskich 7/13 oraz szeroką arterię – trasę WZ (ulicę Kazimierza Wielkiego).

Mimo to, zachowały się pewne elementy architektoniczne, takie jak przejścia bramowe oraz ciąg pieszy prowadzący od Rynku do ulicy Ofiar Oświęcimskich, które współcześnie wchodzą w skład Zaułku Jerzego Grotowskiego. Ta przestrzeń przecina zabudowę śródrynkową, tworząc połączenie z Ratuszem, a także obejmuje zabytkowe budowle takie jak Sukiennice, Przejście Żelaźnicze oraz Garncarskie, które wcześniej znane były jako Przejście Poprzeczne.

Warto również zauważyć, że historycznie ciąg komunikacyjny, w który wchodziła ulica Więzienna, Przejście Poprzeczne (aktualnie Zaułek Jerzego Grotowskiego) oraz ulica św. Doroty, nazywany był tzw. Przejściem Pokutniczym.

Nazwy

Ulica, znana z bogatej historii, przeszła wiele zmian nazw, które były ściśle związane z jej kontekstem kulturowym oraz historycznym.

W swojej historii ulica nosiła różne nazwy:

• Szubiennicza, odcinek od Rynku do ulicy Ofiar Oświęcimskich,
• Dorotheengassee, do 1945 r.; także w odniesieniu do odcinka przy Rynku – Przejście św. Doroty,
• św. Doroty, od 1945 r..

Nazwy ulicy nawiązywały bezpośrednio do kościoła, który został wybudowany pod wezwaniem św. Doroty przy tejże ulicy. Nazwa Szubiennicza była związana z drogą, którą prowadzono skazańców na miejsce wykonywania kar, ponieważ ulica ta stanowiła fragment tzw. Przejścia Pokutnicznego.

Współczesna nazwa została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 60 z dnia 21 września 1945 r. oraz nr 76 z dnia 19 października 1945 r..

Układ drogowy

Ulica św. Doroty jest ważnym elementem układu drogowego Wrocławia, przypisana do drogi gminnej numer 105066D. Jej długość wynosi 157 m i klasyfikowana jest jako droga dojazdowa, która znajduje się na działkach o łącznej powierzchni 757 m². Ulica ta łączy ulicę Kazimierza Wielkiego z ulicą Heleny Modrzejewskiej oraz placem Wolności.

W sąsiedztwie ulicy św. Doroty znajdują się następujące ulice oraz miejsca:

• skrzyżowanie: ulica Kazimierza Wielkiego, z torowiskiem tramwajowym w wydzielonym pasie rozdzielającym,
• skrzyżowanie: ulica Franciszkańska,
• skrzyżowania i plac: ulica Franciszkański,
• skrzyżowanie: ulica H. Modrzejewskiej,
• skrzyżowanie: plac Wolności,
• droga wewnętrzna – parking.

Zabudowa i zagospodarowanie

Przy północnej części od ulicy Kazimierza Wielkiego do ulicy Franciszkańskiej znajdują się po obu stronach zabudowy kamienice. Fasady tych budynków są skierowane ku ulicy Kazimierza Wielkiego, a ich oficyny biegną równolegle do opisywanej ulicy. Łuk, który łączy obie etapy zabudowy, jest zachowany nad jezdnią ulicy Kazimierza Wielkiego. W dalszej części, po stronie wschodniej, ulokowane jest boisko oraz szkoła przylegająca do placu Franciszkańskiego, natomiast po stronie zachodniej widnieje obszar przeznaczony na kolejnych inwestycji budowlanych.

Następny segment ulicy rozciąga się wzdłuż placu Franciszkańskiego. W kierunku wschodnim dostrzec można mały skwer, który stanowi część placu, podczas gdy po zachodniej stronie ulokowany jest Kościół św. Stanisława, św. Doroty oraz św. Wacława. Odcinek ulicy od placu Franciszkańskiego do ulicy Heleny Modrzejewskiej zagospodarowany jest po wschodniej stronie niewielkim terenem zieleni, który przynależy do budynku parafii św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława, a po stronie zachodniej znajduje się Hotel Monopol.

Ulica zlokalizowana jest w obszarze o wysokości bezwzględnej w granicach 118 a 119 m n.p.m. Warto zaznaczyć, że teren ten należy do rejonu statystycznego nr 933060, gdzie gęstość zaludnienia sięga 5692 osób na km², a liczba zameldowanych osób wynosiła 651 (zgodnie z danymi na 31.12.2018 r.).

Ochrona i zabytki

Ulica św. Doroty zajmuje szczególne miejsce wśród wrocławskich szlaków historycznych, a jej otoczenie jest objęte szczególną ochroną. Obszar ten należy do zespołu urbanistycznego Starego Miasta, który został wpisany do rejestru zabytków pod numerem rej.: 196 w dniu 15.02.1962 oraz A/1580/212 z dnia 12.05.1967 r. Niezwykle istotnym elementem ochrony tego rejonu jest ustanowienie historycznego centrum miasta, które obejmuje szerszy obszar niż przedstawiony zespół urbanistyczny, i jest uznawane za pomnik historii. Warto zaznaczyć, że miasto uznało ten teren za wartościowy i wymagający opieki w ramach Parku Kulturowego „Stare Miasto”. Celem tego projektu jest nie tylko ochrona krajobrazu kulturowego, ale także dbałość o zachowanie oraz kształtowanie najstarszej, historycznej części Wrocławia.

W pobliżu ulicy św. Doroty oraz w jej najbliższym sąsiedztwie dostępne są następujące zabytki:

Obiekt, lokalizacja	Data powstania, numer rejestru	Zdjęcie
Wschodnia pierzeja
Pałac Selderów, później siedziba firm „Wollf” i „Kretschmer”, obecnie Klub Lekarza, towarzystwa ubezpieczeniowe ulica Kazimierza Wielkiego 45	około 1730 r., rekonstrukcja w latach 1960-1962; 2013 r. A/4023/61 z dnia 25.01.1962 r.	_
Oficyna pałacowa, obecnie budynek mieszkalny ulica Kazimierza Wielkiego 45	prawdopodobnie XVIII wiek, około 1880 r., lata 60. XX wieku, 2013 r. gez, mpzp	_
Szkoła, obecnie Niepubliczna Szkoła Podstawowa Sióstr Salezjanek plac Franciszkański 1/3	1899 r. gez, mpzp	_
Duszpasterstwo parafii św. Doroty, obecnie parafia św. Stanisława, Doroty i Wacława ulica Hanny Modrzejewskiej 3	projekt z 1895 r. gez, mpzp	_
Zachodnia strona
Kamienica, obecnie budynek biurowo-usługowy ulica Kazimierza Wielkiego 47	prawdopodobnie XVIII wiek, około 1860 r., lata 60. XX wieku A/4024/358/Wm z dnia 04.08.1977 r.	_
Oficyna kamienicy, obecnie budynek mieszkalny ulica Kazimierza Wielkiego 47	około 1860 r., lata 60. XX wieku gez, mpzp	_
Kościół klasztorny Augustianów Eremitów, później Franciszkanów, obecnie parafialny Kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława we Wrocławiu ulica Świdnicka 31 (pl. Franciszkański)	lata 1351-1381, 3 ćwierć XV wieku, 2 połowa XVII wieku, lata 1720-1730, II połowa XIX wieku, lata 1945-1947, 1968-1976, 2002-2003 (1351 r. – XVIII wiek) 14 z 27.11.1947 r. oraz A/292/90 z dnia 12.02.1962 r.	_
Hotel „Monopol” (od 1899 r. połączony z domem handlowym Kaufhaus Rudolf Mosse) ulica Hanny Modrzejewskiej 2 (hotel), ulica Świdnicka 33 (dawny dom handlowy)	1892 r. (projekt Karl Grosser – dom handlowy), odbudowa w 1961 r.; lata 1893-1895 (projekt Brost und Grosser – hotel), 1899 r. (połączenie z domem handlowym), 1909 r. modernizacja wnętrz, 1937 r., po 1945 r., lata 2007-2009 (remont) lata 1890-1892, 1905 r. 259/431/Wm z dnia 16.03.1984 r. i z dnia 28.12.2000 r.	_

Odcinek ulicy obejmujący ul. H. Modrzejewskiej stanowi nieodłączny element wrocławskiej tradycji i architektury, która z pewnością zasługuje na uwagę każdego miłośnika historii tego pięknego miasta.

---

Oceń: Ulica św. Doroty we Wrocławiu

---