Ulica Tadeusza Zielińskiego we Wrocławiu


Ulica Tadeusza Zielińskiego to interesujący fragment Wrocławia, który do 1945 roku nosił nazwę Höfchenstraße. Była to najkrótsza droga, która łączyła dobra joannitów, w tym szczególnie kościół Bożego Ciała, z pobliskim folwarkiem znanym jako Höfchen-Commende.

Obszar znany jako Dworek mieścił się w tej historycznej okolicy, która w przeszłości miała swoje uzasadnienie w rozwoju lokalnej społeczności i gospodarczym znaczeniu joannitów.

Historia

do 1945 r.

Historia tej drogi sięga czasów, kiedy to prowadziła ona od biegnącej wzdłuż Fosy Miejskiej, teraz znanej jako ulica Podwale, poprzez obszar ogrodu Eichborna, który dzisiaj nosi nazwę ul. Muzealna. W pierwszej połowie XIX wieku ta część miasta funkcjonowała pod nazwą Gabitzstraße i prowadziła na południowy zachód w kierunku okolic dzisiejszej ulicy Pretficza. Całkowita długość drogi wynosiła około dwóch kilometrów, a jej końcowy odcinek z ul. Oficerską dostarczał połączenie do pobliskich rejonów.

W 1868 roku, po przyłączeniu Dworku do Wrocławia, nastąpiły znaczące zmiany w nazewnictwie ulic w tej okolicy. Na mapach z 1873 roku głównej drodze osiedla Gabitz nadano nazwę Gabitzstraße, która zaczynała się przy linii kolejowej i prowadziła na południe, pokrywając się dzisiaj z trasą, którą obraca się współczesna ulica Stysia oraz Gajowicka. Na tej samej mapie ulica, znana dziś jako Muzealna, sięgała od Schweidnitzer Stadtgraben (Podwale Świdnickie) aż do linii kolejowej, gdzie przechodziła z jakościową Höfchenstraße, będąc zapleczem dla podąskich terenów. Dalszym ciągiem tej samej trasy był nieutwardzony wówczas Landweg.

W latach po 1880 roku, zabudowa tego odcinka ulicy na południe od linii kolejowej niemalże pomogła sfinalizować projekt Spółki Akcyjnej Nieruchomości Śląskie. Ostateczny kształt Höfchenstraße wykształcił się w okresie budowy Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych (1875-1880), co zaowocowało przemianowaniem początku ulicy na Museumstraße, czyli ulicę Muzealną, rozpoczynającą się od skrzyżowania z Tauentzien Straße (dziś ul. Kościuszki). Na przeciwnym końcu, wzniesione zmiany urbanistyczne przekształciły tę część Höfchenstraße w prostokątny plac Höfchenplatz (plac Hirszfelda) w miejscu styku z Hohenzollernstraße, znaną jako Zaporoską.

Na Höfchenstraße nr 1 mieszkał do swojego zgonu w lutym 1901 roku polski muzyk, dyrygent Rafał Ludwik Maszkowski, znany ze współpracy z Wrocławskim Towarzystwem Muzycznym (Breslauer Orchester–Verein).

od 1945 r.

Oblężenie Festung Breslau w 1945 roku zniszczyło niemal całkowicie zabudowę ulicy. Zaledwie kilka budynków, usytuowanych w środkowym odcinku blisko skrzyżowania z dzisiejszą ulicą Swobodną, przetrwało w stanie nadającym się do odbudowy; wśród nich wyróżnia się secesyjny dom pod numerem 30a, jako jedyna kamienica na wschodniej pierzei.

Przetrwał również budynek Szpitala Ubezpieczalni Krajowej (dzisiejszy szpital onkologiczny przy pl. Hirszfelda), a także szkoła elementarna z 1887 roku (projekt Richard Plüddemann oraz Robert Mende) przy skrzyżowaniu z ulicą Swobodną. Po wojnie budynek ten został przekształcony w Technikum Geodezyjne, a później w Technikum Spożywcze, obecnie funkcjonując jako centrum Kształcenia Ustawicznego. Niestety, hala targowa z 1908 roku, zlokalizowana przy skrzyżowaniu z Piłsudskiego, nigdy nie doczekała się odbudowy i została zburzona w 1973 roku przy użyciu metody wybuchowej.

W okresie powojennym, na północnym fragmencie dawnej Höfchenstraße, łączącym Tauentzien Straße z Gartenstraße (Kościuszki z Piłsudskiego), rozpoczęto nową budowę na terenach zniszczonych, w 1959 roku oddano do użytku przedszkole, a rok wcześniej zbudowano blok przy Zielińskiego 2–4. W 1965 roku wprowadzono zmiany, które zamknęły dojazd między tymi dwiema ulicami, co sprawiło, że dzisiejsza ulica Zielińskiego jest krótsza niż przed wojną, mając około 1 km długości. Obecnie łączy ulicę Piłsudskiego z placem Hirszfelda, a jej obecnym patronem jest Tadeusz Zieliński (1859–1944), znany filolog i członek PAU.

Aż do lat 60. XX wieku, południowy fragment odbudowywanej ulicy był niemal w pełni niezabudowany, a dopiero z lat 1968–1969 wybudowano tam trzy dwunastokondygnacyjne bloki z wielkiej płyty (numery 22–36, 40–54 i 58–72) między ulicą Zielińskiego a równolegle biegnącą Gwiaździstą. W następnych latach, zbudowano kolejne mniejsze budynki oraz obiekty użyteczności publicznej, jak sklepy, szkołę i przedszkole. Taka organizacja przestrzenna wpłynęła na zniknięcie regularnego podziału na kwartały, dla przedwojennych przecznic, takich jak Bräuergasse, Friedrich Schiller Straße, Moritzstraße, Viktoriastraße oraz Augustastraße, które zniknęły pod nowymi konstrukcjami.

W 2021 roku rozpoczęto proces realizacji budowy nowego gmachu Sądu Apelacyjnego przy zachodniej stronie ulicy, między ulicami Kolejową a Piłsudskiego. Pierwszy krok w tym przedsięwzięciu wykonano 20 maja 2022 roku, kiedy to wmurowano tubę z aktem erekcyjnym. Przewidywana data zakończenia prac budowlanych to 11 grudnia 2024 roku.

Przypisy

  1. Wrocław: Nowa inwestycja przy ulicy Zielińskiego. Budowa przedłuża się. tuwroclaw.com, 30.03.2023 r. [dostęp 08.04.2023 r.]
  2. Klaudia Kłodnicka: Nowy budynek Sądu Apelacyjnego pnie się w górę. Byliśmy na placu budowy. tuwroclaw.com, 29.12.2022 r. [dostęp 30.12.2022 r.]
  3. Budowa budynku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu przy ul. Zielińskiego, Piłsudskiego, Kolejowej, wraz z przebudową układu drogowego w rejonie ul. Kolejowej i ul. Zielińskiego (informacja o postępowaniu przetargowym). Kancelaria radców prawnych Ćwik i Partnerzy. [dostęp 30.12.2022 r.]
  4. a b Uroczyste rozpoczęcie budowy nowej siedziby Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. SA, 05.2022 r. [dostęp 30.12.2022 r.]
  5. a b c Encyklopedia Wrocławia 2000 r.
  6. a b c d e f Antkowiak 1970 r., s. 297.

Oceń: Ulica Tadeusza Zielińskiego we Wrocławiu

Średnia ocena:4.75 Liczba ocen:15