Ulica Tomaszowska we Wrocławiu

---

Historia

Obszar, na którym dziś znajduje się położona w Wrocławiu ulica Tomaszowska, był częścią osiedla Huby, które zostało włączone do granic miasta w 1868 roku. Ulica ta rozwinęła się równocześnie z wzrastającą zabudową tego terenu, szczególnie w pierwszej połowie XX wieku. W latach 1900-1910 powstało 18 kamienic, które charakteryzowały się architekturą nawiązującą do secesji, z bryłami zakończonymi mansardowymi dachami oraz ozdobnymi szczytami, balkonami i wykuszami. Jednym z wyróżniających się elementów układu urbanistycznego ówczesnej zabudowy była nieobecność oficyn, co pozwoliło na zagospodarowanie przestrzeni wewnętrznych na tereny zielone.

W przednich częściach budynków urządzone zostały przedogródki, co dodatkowo uatrakcyjniało ten rejon. Przed 1915 rokiem wytyczono również poprzeczne ulice, takie jak Przestrzenna oraz Kamienna, które przecinały ulicę Tomaszowską.

Okres II wojny światowej przyniósł ze sobą dramatyczne wydarzenia. Wrocław był oblężony, a rejon osiedla Huby stał się miejscem intensywnych walk. Front dotarł do ulicy Przestrzennej około 25-26 marca 1945 roku, co skutkowało zaciętymi starciami o każdy budynek. W wyniku tych walk znacząca część zabudowy została zniszczona, a wiele straty wynikało z celowego podpalenia dokonanych przez żołnierzy Armii Radzieckiej po przejęciu kontroli nad tym terenem.

Odbudowa Wrocławia, w tym części związanej z ulicą Tomaszowską, rozpoczęła się w latach pięćdziesiątych XX wieku i trwała aż do lat sześćdziesiątych. Mimo znacznych zniszczeń, niektóre kamienice przetrwały. W ramach budowy osiedla mieszkaniowego „Huby”, do wzniesienia typowych bloków wolnostojących dodano także budynki w zabudowie plombowej, wzbogacając krajobraz urbanistyczny tego rejonu.

W latach 2011-2016 zrealizowano inwestycję, która miała na celu zagospodarowanie przestrzeni międzyblokowej w rejonie Gajowa-Tomaszowska-Wesoła-Przestrzenna, skupiającej się na podwórzu budynków przy ulicy Tomaszowskiej od numeru 2 do 14. Koszt tych prac wyniósł ponad 800 tysięcy złotych. W 2015 roku powstały również drogi rowerowe wzdłuż ulicy Kamiennej na odcinku od Borowskiej do Hubskiej (o długości 1060 m) w ramach programu Rowerowy Wrocław, mającego na celu zapewnienie bezpiecznych tras rowerowych w centrum miasta.

Nazwa

W przeszłości ulica, o której mowa, była znana pod różnymi nazwami. W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Fichtestrasse, do 7.11.1946 r.,
• Tomaszowska, od 7.11.1946 r..

Niemiecka nazwa była hołdem dla Johanna Gottlieba Fichte, który przyszedł na świat 15 maja 1762 roku w Rammenau. Ten niemiecki filozof zmarł 29 stycznia 1814 roku w Berlinie. Współczesna nazwa ulicy została zatwierdzona uchwałą Miejskiej Rady Narodowej z dnia 7.11.1946 r. nr 184.

Układ drogowy

Ulica Tomaszowska stanowi ważny element komunikacyjny we Wrocławiu, łącząc ulicę Wesołą z ulicą Kamienną. Ta arteria drogowa została zaprojektowana tak, aby umożliwić efektywne poruszanie się w obrębie miasta, a jej układ drogowy obejmuje kluczowe skrzyżowania.

W szczególności, ulica ta łączy się z różnymi drogami kołowymi, co jest istotne dla zapewnienia sprawnej komunikacji. Zestawienie tych intersekcji jest przedstawione poniżej:

Typ powiązania	Kierunek ruchu	Nazwa drogi	Zdjęcie	Szczegóły
skrzyżowanie	← →	ulica Wesoła	_	możliwość skrętu w lewo i prawo
skrzyżowanie	←	łącznik do ulicy Gajowej	_	skret w lewo
skrzyżowanie	← →	ulica Przestrzenna	_	możliwość skrętu w lewo i prawo
skrzyżowanie	← →	ulica Kamienna klasy zbiorczej	_	skret w lewo górny i w prawo dolny

Drogi przypisane do ulicy

Ulica Tomaszowska w Wrocławiu ma przypisaną drogę gminną o długości 366 metrów (numer drogi 105704D, numer ewidencyjny drogi G1057040264011). Jest zlokalizowana na działce ewidencyjnej o powierzchni 5964 m². Nawierzchnia ulicy została wykonana z granitowej kostki brukowej, co dodaje atrakcyjności tej lokalizacji.

Różnice wysokości na ulicy sięgają od 120,6 m n.p.m. na północnym krancu do 122,8 m n.p.m. na południowym końcu, przez co ulica ta posiada ciekawą topografię. Warto zaznaczyć, że ulica Tomaszowska – podobnie jak inne powiązane ulice, z wyjątkiem Kamiennej – znajduje się w obszarze z ograniczeniem prędkości do 30 km/h.

W ramach tej strefy ruchu, ulica ta sprzyja również ruchowi rowerowemu, łącząc się z miejskimi drogami rowerowymi wzdłuż ulicy Kamiennej. Dodatkowo, przy skrzyżowaniu z ulicą Kamienną zlokalizowana jest stacja roweru miejskiego, co czyni tę okolicę bardziej dostępną dla miłośników dwóch kółek.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica Tomaszowska jest głównym punktem w obszarze zabudowy śródmiejskiej, który charakteryzuje się dominującą zabudową pierzejową. Wzdłuż tej ulicy można zaobserwować różnorodność architektoniczną, składającą się z zachowanych kamienic, powojennych bloków plombowych oraz wolnostojących budynków, które uzupełniają krajobraz urbanistyczny.

Funkcja budynków w tym rejonie, która przeważa, to funkcja mieszkalna. Ten rodzaj zabudowy jest również kontynuowany na sąsiednich ulicach, co tworzy spójną architektonicznie przestrzeń. Wysokość budynków w tej okolicy wynosi od czterech do sześciu kondygnacji, co dodaje ulicy charakterystycznego miejskiego klimatu.

Na końcu ulicy, za południowym skrzyżowaniem z ulicą Kamienną, znajduje się plac Ludwika Zamenhofa, na którym usytuowane jest miasteczko ruchu drogowego. To miejsce jest idealne do nauki zasad ruchu drogowego w przyjaznym otoczeniu, co przyciąga zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Punkty adresowe i budynki

Na ulicy Tomaszowskiej w Wrocławiu znajdują się liczne punkty adresowe oraz budynki, których charakterystyka przedstawia się następująco. W szczególności w 2021 roku dokumentowano następujące obiekty:

• na stronie zachodniej, numery nieparzyste:
• ulica Tomaszowska 1: kamienica mieszkalna o pięciu kondygnacjach,
• ulica Tomaszowska 3: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 5: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 7: kamienica mieszkalna, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 9: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 11: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 13: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 15: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 17: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 17a: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 19: kamienica mieszkalna, cztery kondygnacje,
• ulica Tomaszowska 21: kamienica mieszkalna, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 23: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 25: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 27: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 29: kamienica mieszkalna, pięć kondygnacji.

• natomiast na stronie wschodniej, numery parzyste:
• ulica Tomaszowska 2: budynek mieszkalny, sześć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 4: kamienica mieszkalna, cztery kondygnacje,
• ulica Tomaszowska 6: kamienica mieszkalna, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 8: kamienica mieszkalna, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 10: kamienica mieszkalna, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 12: budynek mieszkalny, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 14: kamienica mieszkalna, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 16: budynek mieszkalny, sześć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 18: budynek mieszkalny, sześć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 20: kamienica mieszkalna, sześć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 22: kamienica mieszkalna, sześć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 24: kamienica mieszkalna, pięć kondygnacji,
• ulica Tomaszowska 26: kamienica mieszkalna, cztery kondygnacje,
• ulica Tomaszowska 28: budynek mieszkalny, sześć kondygnacji.

Warto zwrócić uwagę, że wszystkie wymienione obiekty przyczyniają się do charakterystyki architektonicznej oraz społecznej ulicy Tomaszowskiej i stanowią istotny element krajobrazu Wrocławia.

Zieleń

Obszary zieleni oraz różnorodne tereny vegetacyjne w sąsiedztwie ulicy Tomaszowskiej odgrywają istotną rolę w jej charakterystyce.

Nazwa	Parametr	Strona	Położenie	Fotografia
Zieleniec przy ulicy Przestrzennej	Powierzchnia: 2 890 m²	Wschodnia	Między łącznikiem ulicy Gajowej a ulicą Przestrzenną	Brak

Ulica ta przechodzi przez historyczny obszar Hub, gdzie dawna zabudowa architektoniczna wytyczyła linii frontowe wzdłuż ulic, pozostawiając puste przestrzenie między budynkami. Zauważalnym elementem tej okolicy jest brak oficyn, co sprawia, że na tyłach budynków tworzą się zielone podwórza.

Na ulicy Tomaszowskiej znajdują się cztery charakterystyczne wnętrza w granicach kilku kwartałów, które prezentują różnorodność zieleni:

• od strony zachodniej:
• Tomaszowska, Wesoła, Łódzka, Przestrzenna,
• Tomaszowska, Przestrzenna, Łódzka, Kamienna.
• od strony wschodniej:
• Tomaszowska, Wesoła, Gajowa, łącznik ulicy Gajowej,
• Tomaszowska, Przestrzenna, Gajowa, Kamienna.

Ochrona i zabytki

Obszar, na którym znajduje się ulica Tomaszowska, cieszy się szczególną ochroną i został ujęty w gminnej ewidencji zabytków jako Huby i Glinianki. W szczególności, zwraca się uwagę na historyczny układ urbanistyczny, który obejmuje okolice ulic Suchej, Hubskiej, Kamiennej oraz Borowskiej, a także Park Andersa wraz z zajezdnią i osiedlem w rejonie ulic Paczkowskiej i Nyskiej, dokumentującym rozwój miasta od lat 60. XIX wieku aż po XX wiek oraz po roku 1945. Ocena stanu zachowania tego układu urbanistycznego plasuje się na poziomie dobrym.

W sąsiedztwie ulicy oraz bezpośrednio przy niej znajdują się istotne obiekty, które również uzyskały wpis do gminnej ewidencji zabytków:

Obiekt oraz lokalizacja	Data powstania oraz typ ochrony	Zdjęcie
strona zachodnia
Kamienica ul. Wesoła 35	1904 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 1	1905 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 7	1910 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 19	1908 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 21	lata 1910-1915 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 29	lata 1910-1915 typ ochrony: inny	_
strona wschodnia
Kamienica ul. Tomaszowska 4	1910 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 6	około 1910 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 8	około 1910 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 10	około 1910 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 14	około 1910 typ ochrony: inny	_
Skwer miejski (pomiędzy ul. Gajową a ul. Tomaszowską) ul. Przestrzenna, dz. 11 AM 28 obr Południe	początek XX wieku typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 20	lata 1910-1915 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 22	lata 1910-1915 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 24	lata 1910-1915 typ ochrony: inny	_
Kamienica ul. Tomaszowska 26	lata 1910-1915 typ ochrony: inny	_

Baza TERYT

W kontekście bazy TERYT, istotne są konkretne dane związane z ulicą Tomaszowską, które pochodzą z Głównego Urzędu Statystycznego.

Oto szczegółowe informacje dotyczące tej lokalizacji:

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Krzyki (0264039) delegatura,
• miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Krzyki (0986544) delegatura,
• kategoria/rodzaj: ulica,
• nazwa ulicy: ul. Tomaszowska (22856).

Te informacje są kluczowe dla identyfikacji i lokalizacji ulicy w różnych systemach ewidencyjnych. Umożliwiają one także zbieranie danych statystycznych oraz prowadzenie prawidłowych analiz urbanistycznych w Wrocławiu.

---

Oceń: Ulica Tomaszowska we Wrocławiu

---