Ulica Wróbla we Wrocławiu

---

Historia

Historia rejonu, przez który przebiega ulica Wróbla, jest nierozerwalnie związana z Gajowicami, które zyskały status części Wrocławia w 1868 roku. Pierwotnie w tym obszarze znajdowała się istotna droga, łącząca Wrocław z południowymi miejscowościami, a w szczególności z wsią Gajowice.

Już w 1815 roku, na terytorium obszaru otoczonego współczesnymi ulicami: Bernarda Pretficza, Gajowicką, Sztabową oraz Wróblą, powstał cmentarz ewangelicki dla mieszkańców Gajowic, poświęcony parafii św. Marii Magdaleny, który później stał się cmentarzem komunalnym. Z planów z 1937 roku wynikało, że teren cmentarza miał być przemieniony w park, jednak koncepcje te nie zostały wcielone w życie, a miejsce to funkcjonowało jako cmentarz nawet po II wojnie światowej. Dopiero w 1958 roku cmentarz został ostatecznie zlikwidowany, a teren przekształcono w skwer, który w 2013 roku otrzymał nazwę im. gen. Mariana Langiewicza.

Mimo tragicznych wydarzeń II wojny światowej, w tym oblężenia Wrocławia w 1945 roku, oraz znaczących zniszczeń, jakie dotknęły zabudowę Gajowic, obszar przy ulicy Wróbla przetrwał w stosunkowo dobrym stanie. Zachowały się tam liczne przedwojenne budynki, głównie z lat 20. XX wieku, a także fragment zabudowy z lat 30. XX wieku, której projekty miały miejsce w 1931 roku oraz kontynuowane były w 1932 roku. Nowa, powojenna architektura w tym rejonie ogranicza się do jednego bloku mieszkalnego przy ulicy Wróblej 8–14 oraz pawilonu handlowo-usługowego położonego przy ulicy Bernarda Pretficza 37.

Nazwa

W historii opisywanej ulicy można dostrzec wiele interesujących zmian i ewolucję jej nazewnictwa. Przez lata zmieniała ona swoją nazwę, a oto niektóre z nich:

• straße 129, do 22.12.1927 r.,
• Morgensternstraße, od 22.12.1927 r. do 1945 r.,
• Jutrzenki, 1945–1946, nazwa samowolna,
• Wróbla, od 1948 r.

Niemiecka nazwa ulicy niosła ze sobą upamiętnienie malarzy, odzwierciedlając w ten sposób ich dorobek artystyczny. Przed rokiem 1929 odnosiła się do Christiana Morgensterna, który przyszedł na świat 29 września 1805 roku w Hamburgu, a zmarł 27 lutego 1867 w Monachium. Był on znanym malarzem oraz grafikiem, a także profesorem w akademii w Monachium.

Od roku 1929 nazwa nawiązywała do Karla Ernsta Morgensterna, który urodził się 14 września 1847 roku w Villa Morgenstern i zmarł 9 listopada 1928 roku w Ścięgnach koło Karpacza. Był on również malarzem i profesorem Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu.

Ostatecznie współczesna nazwa ulicy, czyli Wróbla, została nadana na mocy uchwały Miejskiej Rady Narodowej z dnia 24 marca 1948 roku nr 1065.

Droga

Ulica Wróbla stanowi drogę publiczną, która została zakwalifikowana jako droga gminna. Przypisano jej numer ewidencyjny 106337D, który jest zapisywany również jako G1063370264011. Ulica ta w związku z jej lokalizacją, łączy ulicę Kruczą z aleją generała Józefa Hallera.

Długość ulicy Wróbla wynosi 573 metry, co czyni ją jednojezdniową drogą o dwukierunkowym ruchu. Nawierzchnia na odcinku od ulicy Kruczej do ulicy Bernarda Pretficza została wykonana z masy bitumicznej. Z kolei pozostałe fragmenty tej drogi zostały pokryte brukiem granitowym, co podnosi ich estetykę oraz trwałość.

Teren, na którym przebiega ulica, znajduje się na wysokości bezwzględnej od około 120,7 m do 126,2 m n.p.m.. Należy zaznaczyć, że niemal cała droga objęta jest strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h, z wyjątkiem miejsc skrzyżowań z ulicą Kruczą i aleją gen. Józefa Hallera.

W ramach wspomnianej strefy, drogi są także przystosowane dla ruchu rowerowego, co favoruje ekologiczne środki transportu oraz zdrowy tryb życia.

Układ drogowy

Ulica Wróbla, zlokalizowana we Wrocławiu, ma interesujący i złożony układ. Rozpoczyna się od ulicy Kruczej i prowadzi do alei gen. Józefa Hallera. Jej przebieg składa się z trzech nieliniowych odcinków, co oznacza, że są one przesunięte względem siebie. Na przykład, aby przejechać całą trasę, kierowcy muszą zjechać na ulicę Bernarda Pretficza, aby udać się z pierwszego odcinka do środkowego. Dalszą podróż pomiędzy środkowym i ostatnim odcinkiem również wymaga skorzystania z ulicy Sztabowej.

Dla pieszych oraz rowerzystów dostępne jest bezpośrednie połączenie przez ciąg pieszo-rowerowy, który przebiega przez pobliski park, co zapewnia wygodne poruszanie się w tej okolicy. Ulica Wróbla łączy się z wieloma innymi drogami, co zwiększa jej znaczenie w tym rejonie miasta.

Powiązanie	Kierunek	Droga	Numer drogi	Zdjęcie	Objaśnienia
Pierwszy odcinek ulicy
Skrzyżowanie	← →	Ulica Krucza	105526D	_	W prawo i w lewo (w prawo w górę początek ulicy Wróblej)
Skrzyżowanie	← →	Ulica B. Pretficza	105612D	_	_
Środkowy odcinek ulicy Połączenie między odcinkami ulicą Bernarda Pretficza
Skrzyżowanie	← →	Ulica B. Pretficza	105612D	_	_
Skrzyżowanie	← →	Ulica Sztabowa	105698D	_	Po prawej (w lewo ulica Wróbla)
Końcowy odcinek ulicy Połączenie między odcinkami poprzez ulicę Sztabową
Skrzyżowanie	← →	Ulica Sztabowa	105698D	_	Na wprost (w lewo ulica Wróbla)
Skrzyżowanie	← →	Aleja gen. Józefa Hallera (obwodnica śródmiejska) Droga główna ruchu przyspieszonego Torowisko tramwajowe	Droga krajowa nr 5 Droga krajowa nr 94	_	_

Położenie i otoczenie

Ulica Wróbla jest usytuowana w obrębie osiedla Gajowice, w historycznej dzielnicy Fabryczna. Te rejony są częścią urbanistycznej jednostki Śródmieście Południowe.

Obszar, przez który przechodzi ulica, charakterystyczny jest dla zabudowy typowej dla osiedli kameralnych, które znajdują się w centralnej części miasta. Struktura urbanistyczna tych osiedli wywodzi się z wielofunkcyjnych układów sięgających XIX wieku lub nawet wcześniejszych czasów. Cechami charakteryzującymi te tereny są umiarkowana gęstość zaludnienia oraz wysoka intensywność wykorzystania terenu.

Cały układ urbanistyczny odbierany jest jako bardzo przejrzysty. Został on stworzony w oparciu o geometrycznie ułożone kwartały uliczne, w których wyróżnia się funkcję reprezentacyjną skupioną na zewnątrz bloków oraz funkcję użytkową skierowaną do wnętrza tych bloków. W pierwotnejkompozycji dominowała zabudowa pierzejowa, jednak późniejsze inwestycje, które miały miejsce po zakończeniu II wojny światowej, na często zniszczonych terenach, spowodowały, że nowe realizacje architektoniczne zaczęły podważać tradycyjny układ. Nowa zabudowa powstawała w zgodzie z bardziej swobodnymi zasadami modernizmu, co zmieniało pierwotny kształt zagospodarowania.

Wzdłuż ulicy Wróbla obecna jest różnorodna zabudowa, obejmująca nie tylko mieszkania, ale także obiekty handlowe, usługowe oraz inne elementy o charakterze użyteczności publicznej. Oznacza to, że są to tereny z dobrze zorganizowanym i zróżnicowanym systemem funkcjonalno-przestrzennym, w których zainwestowano także w odpowiednią infrastrukturę społeczną i usługową.

Ulica Wróbla cieszy się również zdefiniowanym dostępem do miejskiej infrastruktury komunikacyjnej, ocenianym na poziomie stopnia III, co oznacza bardzo korzystny dostęp. Choć samą ulicą nie kursują żadne linie miejskiej komunikacji zbiorowej, ważnymi szlakami w pobliżu pozostają ulice Gajowicka i Krucza, gdzie dostępna jest komunikacja autobusowa, a także aleja Józefa Hallera, która obsługuje zarówno autobusy, jak i tramwaje.

Zabudowa i zagospodarowanie

Na obszarze ulicy Wróblej można dostrzec różnorodną zabudowę, która składa się z rozmaitych budynków mieszkalnych, w tym zarówno nowoczesnych, jak i przedwojennych domów wielorodzinnych.

Oprócz tego, w obrębie wymienionych obiektów, znaleźć można pojedyncze lokale handlowo-usługowe, a także niewielki budynek przeznaczony wyłącznie na usługi.

Najbardziej charakterystycznym elementem tej okolicy jest pierzejowa zabudowa, która tworzy ciągłe i nieprzerwane pierzeje. Obejmuje to wszystkie trzy odcinki ulicy od strony zachodniej oraz część po stronie wschodniej, która rozciąga się od ulicy Sztabowej do alei gen. Józefa Hallera.

Warto jednak zauważyć, że na wschodniej stronie ulicy od ulicy Kruczej pierzeja nie jest już tak ciągła, sięgając jedynie budynku pod numerem 6. Za tym punktem znajduje się nowoczesny budynek mieszkalny oraz wspomniany obiekt handlowo-usługowy, w którym mieści się sklep sieci Biedronka.

Jeśli chodzi o stronę wschodnią, odcinek ulicy od Bernarda Pretficza do Sztabowej otoczony jest parkiem, co stanowi istotny element tej zabudowy. Ciekawostką jest fakt, że mimo wysokiego stopnia zagospodarowania terenu, w okolicy brakuje dużych terenów zielonych, poza Parkiem gen. Mariana Langiewicza, natomiast pozostała zieleń to głównie nasadzenia przyuliczne, tereny szkolne oraz zieleń międzyblokowa.

Zieleń

Obszary otaczające Wróblą są charakterystyczne ze względu na bogaty system zieleni, co wpływa na estetykę i atmosferę tego miejsca. Na terytorium tym można spotkać różnorodne formy zieleni, w tym skwery i zieleń półprywatną, które są integralną częścią zabudowy mieszkalnej.

Ulica jest otoczona przez starannie zaprojektowane przyuliczne szpalery drzew. Ponadto, historia tego obszaru jest widoczna w dawnych ogrodach i cmentarzach, które świadczą o bogatej przeszłości.Warto zauważyć, że część budynków w sąsiedztwie ulicy zachowała się od czasów przedwojennych, co przyczyniło się do utrzymania niektórych historycznych kompozycji zieleni.

Obok nowopowstałych inwestycji, w rejonie Wróblej również powstały liczne nowe nasadzenia, dzięki czemu zieleń w tym obszarze stale się rozwija oraz wpływa pozytywnie na jakość życia mieszkańców. W związku z tym, w okolicy ulicy znajdują się różne tereny zieleni urządzonej:

Nazwa obiektu	Opis, lokalizacja, uwagi	Zdjęcie
aleja, szpalery	początek ulicy ulica Krucza	brak
wnętrze przy ul. Kruczej	zachodnia strona za budynkami przy ulicy Wróblej 1–15/17	brak
zieleń międzyblokowa przy ulicy Wróbla	zachodnia strona za budynkami przy ulicy Wróblej 23–37	brak
aleja, szpalery	ulica Bernarda Pretficza	brak
Park gen. Mariana Langiewicza wcześniej cmentarz, później skwer ważne założenie zieleni	13 856 m² strona wschodnia ochrona: gminna ewidencja zabytków	brak
zieleń międzyblokowa przy ulicy Stopnickiej	zachodnia strona za budynkami przy ulicy Wróblej 39–67	brak
zieleń międzyblokowa przy ulicy Wróbla oraz Gajowickiej	wschodnia strona za budynkami przy ulicy Wróblej 40–68	brak
aleja, szpalery	koniec ulicy aleja gen. Józefa Hallera	brak

Demografia

Ulica Wróbla, znajdująca się we Wrocławiu, przebiega przez obszary statystyczne o średnim stopniu zaludnienia. Warto zauważyć, że dane, które przedstawiamy, pochodzą z 31 grudnia 2022 roku. Ich analiza pozwala na lepsze zrozumienie demograficznych aspektów tej lokalizacji.

Numer rejonu statystycznego	Liczba osób zameldowanych	Gęstość zaludnienia [osób/km²]	Obszar
930990	1 027	17 339	od ulicy Kruczej do ulicy Bernarda Pretficza, obie strony
931000	1 138	14 825	od ulicy Bernarda Pretficza do ulicy Sztabowej, obie strony
931010	1 032	25 991	od ulicy Sztabowej do alei gen. Józefa Hallera, zachodnia strona
931020	724	19 149	od ulicy Sztabowej do alei gen. Józefa Hallera, wschodnia strona

Ochrona i zabytki

Wrocławska Ulica Wróbla jest istotnym elementem dzielnicy Południe, która podlega szczególnej ochronie. Została ona wpisana do gminnej ewidencji zabytków, co oznacza, że nie tylko jej wartość historyczna jest doceniana, ale i jej przestrzenny układ,

Warto zaznaczyć, że typ ochrony tej ulicy jest określany jako „inny”, co odnosi się do karty obiektu, która nie figuruje w rejestrze zabytków od 1 października 2015 roku. W szczególności ochrona dotyczy historycznego układu urbanistycznego tego rejonu, który został uznany za cenny zespół zabytków.

Obszar ulicy Wróbla znajduje się w kontekście historycznego układu urbanistycznego dzielnicy Południe, zlokalizowanym w otoczeniu alei generała Józefa Hallera oraz ulic takich jak Powstańców Śląskich czy Sztabowa. Te tereny, kształtowane od XIII wieku oraz intensywnie rozwijane od lat 80. XIX wieku aż do 1945 roku, mają coraz lepszą ocenę stanu zachowania, osiągając poziom dobry.

Wzdłuż ulicy oraz w jej najbliższym sąsiedztwie można znaleźć różnorodne zabytki, które przyczyniają się do wartości kulturowej tej lokalizacji:

Strona	Obiekt, adres	Powstanie, rodzaj ochrony, nr rej.	Fotografia
Odcinek od ul. Kruczej do ul. Bernarda Pretficza
Zachodnia	Budynek mieszkalny ul. Krucza 80–82	około 1920 r. Rodzaj ochrony: inny	_
Zachodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 1	około 1934–1939 r. Rodzaj ochrony: inny	_
Zachodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 3–15/17	około 1934–1939 r. Rodzaj ochrony: inny	_
Zachodnia	Budynek mieszkalny ul. Bernarda Pretficza 39–43	około 1920 r. gez, rodzaj ochrony: inny	_
Wschodnia	Budynek mieszkalny ul. Krucza 74–78	około 1920 r. Rodzaj ochrony: inny	_
Wschodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 2–4	około 1934–1939 r. Rodzaj ochrony: inny	_
Wschodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 6	około 1934–1939 r. Rodzaj ochrony: inny	_
Odcinek od ul. Bernarda Pretficza do ul. Sztabowej
Zachodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 23–37, ul. Sztabowa 21	Druga połowa lat 20. XX wieku Rodzaj ochrony: inny	_
Wschodnia	Cmentarz ewangelicki, obecnie park im. gen. Mariana Langiewicza ul. Gajowicka	1815 r. (likwidacja w 1958 r.) gez, rodzaj ochrony: inny	_
Odcinek od ul. Sztabowej do alei gen. Józefa Hallera
Zachodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 39–43 (ul. Sztabowa 23)	Druga połowa lat 20. XX wieku Rodzaj ochrony: inny	_
Zachodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 45–61	Druga połowa lat 20. XX wieku Rodzaj ochrony: inny	_
Zachodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 63–67	Druga połowa lat 20. XX wieku Rodzaj ochrony: inny	_
Zachodnia	Budynek mieszkalny al. gen. Józefa Hallera 41, 43, 43a, 45	Lata 30. XIX wieku Rodzaj ochrony: inny	_
Wschodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 40–44 (ul. Sztabowa 25)	Druga połowa lat 20. XX wieku Rodzaj ochrony: inny	_
Wschodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 46–62	Druga połowa lat 20. XX wieku Rodzaj ochrony: inny	_
Wschodnia	Budynek mieszkalny ul. Wróbla 64–68	Druga połowa lat 20. XX wieku Rodzaj ochrony: inny	_
Wschodnia	Budynek mieszkalny al. gen. Józefa Hallera 39 (ul. Wróbla 70)	Lata 30. XIX wieku Rodzaj ochrony: inny	_

Baza TERYT, EMUiA

Ważne informacje na temat lokalizacji i klasyfikacji ulicy Wróbla we Wrocławiu pochodzą z danych Głównego Urzędu Statystycznego, które znajdują się w bazie TERYT.

Dane te zawierają następujące szczegóły:

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Fabryczna (0264029) delegatura,
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Fabryczna (0986290),
• kategoria/rodzaj: ulica,
• Nazwa ulicy: ul. Wróbla (22098).

Znaczenie ulicy oraz elementów otoczenia

W dzisiejszych czasach ulica Wróbla odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu spójności przestrzeni publicznej w obrębie osiedla. Stanowi ona istotny korytarz dla ruchu rowerowego, który obejmuje różne odcinki. Mowa tu o fragmencie ulicy Wróblej, który rozciąga się od ulicy Kruczej do ulicy Bernarda Pretficza, a także o pieszo-rowerowym ciągu, który przechodzi przez Park gen. Mariana Langiewicza. Z kolei kolejny odcinek ulicy Wróblej, prowadzący od ulicy Sztabowej do alei gen. Józefa Hallera, również wpisuje się w tę sieć komunikacyjną. Należy jednak zaznaczyć, że fragment od ulicy Bernarda Pretficza do ulicy Sztabowej nie jest wliczany w powyższy kontekst.

Pod względem przestrzeni publicznej, wszystkie ulice otaczające park im. gen. Mariana Langiewicza, w tym odcinek Wróblej od ulicy Bernarda Pretficza do Sztabowej, tworzą lokalne centrum. Ulica Bernarda Pretficza pełni także funkcję łącznika między różnymi osiedlami, co podkreśla jej znaczenie w układzie komunikacyjnym. Szczególną uwagę zwraca również ważna przestrzeń publiczna, jaką jest skrzyżowanie ulicy Bernarda Pretficza z ulicą Wróbla.

W kontekście budowania lokalnej orientacji, park im. gen. Mariana Langiewicza przyczynia się do zwiększenia rozpoznawalności otoczenia. Warto również podkreślić, że aleja gen. Józefa Hallera ma znaczenie jako główna droga ruchu przyspieszonego, a jej wskazanie jako przestrzeni o charakterze ogólnomiejskim podkreśla jej ważność w miejskiej sieci komunikacyjnej.

---

Oceń: Ulica Wróbla we Wrocławiu

---