Gajowice (Wrocław)

Osiedla

Gajowice, znane również pod niemiecką nazwą Gabitz, to osiedle zlokalizowane w południowej części Wrocławia, które niegdyś należało do dzielnicy Fabryczna. Od 1868 roku Gajowice stały się integralną częścią miasta, co podkreśla ich bogatą historię i rozwój.

Osiedle graniczy z szeregiem innych części Wrocławia, co sprawia, że jego lokalizacja jest niezwykle ciekawa. Warto zaznaczyć, że Gajowice sąsiadują z:

Ich bliskość do innych osiedli i dzielnic sprawia, że Gajowice są doskonałym miejscem do mieszkania oraz eksploracji lokalnej kultury i infrastruktury miejskiej.

Nazwa

Pierwsze wzmianki dotyczące tej lokalizacji sięgają 1193 roku, kiedy to miejscowość była zapisana jako Gay. W kolejnych latach pojawiały się różne formy tej nazwy, takie jak Gay (1204), Gayouice (1209), Goiez (1221), a także Gayouice (1223) i Gay (1245). W dalszej chronologii spotykamy również Gawicz (1256), Gaiowicz, Gaywicz (1360) oraz Gaywicz (1469). Wzmianek z okresu nowożytnego należy także szukać pod nazwami Gabitz (około 1630) oraz Gabitz (1845), a w 1951 roku notowano Wrocław-Gajowice – Gabitz.

Pochodzenie oryginalnej nazwy Gaj ma związek z terminologią topograficzną. Wyraz ten wywodzi się od staropolskiego terminu ‘gaj’ (psł. *gajь), który odnosi się do niewielkiego lasu lub skupiska dziko rosnących drzew. To miejsce, często traktowane jako ośrodek pogańskiego kultu, z czasem zostało przekształcone w formę Gajowice przez dodanie sufiksu -owice, co nadało mu znaczenie etniczne, definiując 'ludzi mieszkających w Gaju’. Wkrótce nastąpiła germanizacja tej nazwy, prowadząc do form Gaywitz i Gabitz.

Historia

Wiejska społeczność, znana jako klasztor NMP na Piasku, została po raz pierwszy wspomniana w dokumentach już w 1193 roku pod nazwą Gaj (Gay). Z kolei w 1204 roku zyskała nazwę Gajowice (Gayouice). Miejscowość ta rozciągała się wzdłuż dzisiejszych ulic Wincentego Stysia oraz Gajowickiej, od torów kolejowych aż do cmentarza przy dzisiejszych ulicach Wróblej i Bernarda Pretficza. Historyczne dokumenty, takie jak ten z 1204 roku, wskazują na zwolnienie posiadłości klasztoru NMP na Piasku z daniny na prawie polskim, znanym jako iure polonico, co przypisuje się Henrykowi Brodatemu. Ta dokumentacja wskazuje, że miejscowość była znana w formie Gay.

W średniowieczu Gajowice dzieliły się na Nową Wieś (znajdującą się przy ulicy Komandorskiej) oraz Dworek, umiejscowiony przy ulicy Oficerskiej. W 1795 roku populacja wsi wynosiła już 715 mieszkańców i istniała tam szkoła, karczma oraz kuźnia. Natomiast w 1810 roku, w wyniku sekularyzacji, przeszła ona na własność państwa. W roku 1868 Gajowice zostały włączone do Wrocławia, kiedy to ich populacja sięgała ponad 2 tysięcy mieszkańców.

Zgodnie z mapą M. Grügera z 1911 roku, a przed włączeniem do miasta, północno-wschodnia granica przedstawianej miejscowości rozciągała się aż do dzisiejszej ulicy Kolejowej. Następnie kierowała się wzdłuż Grabiszyńskiej aż do Oporowskiej. W rejonie dzisiejszego stadionu skręcała na południe aż do wiaduktu kolejowej obwodnicy nad aleją Hallera. Dalej, przez ulicę Hallera oraz Wiśniową, kierowała się do Ślężnej, gdzie stykała się z Lehmgruben (Glinianki). Poprzez ulicę Kamienną granica osiągała Höfchen (Dworek), przemycając się przez Pretficza, Gajowicką oraz Kruczą, aż do ul. Zielińskiego, która zamykała osiedle od wschodniej strony.

Po zakończeniu II wojny światowej, w latach 1960-1970, na obszarze Gajowic rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego, znanego jako „Gajowice”. Współczesne granice tego osiedla quasi kształtowane są przez ulice: Zaporoską, Gajowicką oraz aleję Hallera, otoczone ze wszystkich stron przez tory kolejowe. W rezultacie, różnią się one znacząco od historycznych granic wsi. Dziś obejmują głównie tereny położone na zachód od ul. Gajowickiej, która niegdyś była najważniejszą drogą miejscowości. Dodatkowo, cała północna część Gajowickiej, od początku lat 80. nosząca imię Wincentego Stysia, obecnie nie wchodzi w skład Gajowic.

Warto zaznaczyć, że Gajowice nie powinny być mylone z innymi osiedlami, jak Gaj (do 1945 znany jako Herdain) ani Tarnogaj (do 1945 znany jako Dürrgoy), znajdującymi się dalej na wschód w obrębie byłej dzielnicy Krzyki, ani z osiedlem Gajowa, ulokowanym w północno-wschodniej części Wrocławia.

Oceń: Gajowice (Wrocław)

★★★★★
Średnia ocena:4.98 Liczba ocen:17