Grabiszyn to dynamicznie rozwijające się osiedle we Wrocławiu, którego historia sięga 1991 roku, kiedy to Rada Miasta Wrocławia podjęła decyzję o jego utworzeniu. Osiedle powstało na skutek połączenia dwóch historycznych jednostek: Grabiszyna (w języku niemieckim znane jako Gräbschen) oraz Grabiszynka, który zlokalizowany jest w rejonie ulicy Odkrywców.
Warto zaznaczyć, że obie te miejscowości włączono w granice miasta już w 1911 roku, co wskazuje na ich długą historię i znaczenie w dziejach Wrocławia. Grabiszynek, znany również jako Leedeborn Trift, co można przetłumaczyć jako „Pastwiska Leedeborn”, posiada bogate dziedzictwo, które przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów.
Historia
W roku 1149 miała miejsce pierwsza wzmianka o wsi Grabisin, która została nadana przez Bolesława Kędzierzawego dla opactwa ołbińskiego. Nazwa tej miejscowości ma prawdopodobnie swoje korzenie w staropolskim imieniu, związanym z zasadźcą lub właścicielem, który nazywał się Grabisza. Grabisin pojawia się w dokumentach w zlatynizowanej formie jako Grabiscin, a wzmianka ta znajduje się w łacińskim dokumencie wydanym 12 sierpnia 1201 roku przez kancelarię papieża Innocentego III w Segni.
Miejscowość ta leżała na historycznym szlaku prowadzącym z południa w kierunku Wrocławia, znanym wśród Niemców jako „drogę polską” (Polackenweg). W wyniku sekularyzacji w 1810 roku, wieś przeszła na własność państwa. W XIX wieku Grabisin wchodził w skład parafii św. Mikołaja. W 1911 roku miejscowość została przyłączona do miasta, a dwa lata później ulica prowadząca do centrum zaczęła nosić nazwę Grabiszyńskiej (Gräbschener Str).
Nieco później, bo w 1991 roku, wrocławska Rada Miejska podjęła uchwałę, która połączyła tereny osiedli Grabiszyn i Grabiszynek w jedną jednostkę administracyjną o nazwie Grabiszyn-Grabiszynek.
Obecnie
Osiedle Grabiszyn-Grabiszynek graniczy z takimi lokalizacjami jak Borek (Kleinburg), Dworek (Höfchen), Gajowice (Gabitz), Oporów (Opperau), Muchobór Mały, Muchobór Wielki, oraz Krzyki (Krietern), od którego nazwę przyjęła historyczna część osiedla Krzyki.
W chwili obecnej, populacja osiedla szacowana jest na około 14 tys. mieszkańców. W obrębie Grabiszynka znajduje się również Park Grabiszyński, który stanowi ważny punkt rekreacyjny w regionie. Ostatnio na obszarze osiedla powstało wiele nowych inwestycji mieszkaniowych, co znacznie przyczyniło się do jego rozwoju.
Siedziba Rady Osiedla Grabiszyn-Grabiszynek ulokowana jest w lokalu byłej piekarni, znajdującej się przy ulicy Blacharskiej 12/1. To miejsce stanowi ważny ośrodek, w którym mieszkańcy mogą zasięgać informacji i konsultacji dotyczących spraw lokalnych.
Kontrowersje i nieścisłości
Mimo, iż od 1991 roku w Wrocławiu obowiązuje określony podział administracyjny, wielu mieszkańców nadal postrzega to miejsce jako rozbite na dwie części: Grabiszyn oraz Grabiszynek. Naturalną granicą, która jest przyjmowana w tym nieformalnym podziale, są ulice al. gen. Józefa Hallera oraz al. Eugeniusza Romera.
Pętla tramwajowa „Oporów”, zlokalizowana w sąsiedztwie Cmentarza Żołnierzy Polskich, także znajduje się w obrębie osiedla Grabiszyn-Grabiszynek. W związku z tym miejscowa społeczność często nieprawidłowo określa Cmentarz Żołnierzy Polskich jako położony w Oporowie. Taka nieścisłość budzi pewne kontrowersje.
Warto zauważyć, że Przychodnia SPZOZ „Grabiszyn”, usytuowana przy ul. Stalowej 50, znajduje się w granicach innego osiedla – Gajowice. Mimo to, jej nazwa może sugerować przynależność do Grabiszyn-Grabiszynek, co również prowadzi do nieporozumień.
Szkoły
- Podstawowa nr 68 im. II Tysiąclecia Wrocławia (ul. Szczęśliwa 28),
- Podstawowa nr 82 im. Budowniczych Wrocławia (ul. Blacharska 13),
- Podstawowa nr 109 (ul. Inżynierska 54),
- Gimnazjum nr 6 (Aleja Pracy 24),
- zespół szkół Fundacji Edukacji Międzynarodowej: Dwujęzyczna Szkoła Podstawowa ATUT, Dwujęzyczne Gimnazjum ATUT, Wroclaw International School oraz Międzynarodowe Liceum Ogólnokształcące we Wrocławiu – International High School of Wrocław (ul. Racławicka 101) – Centrum Edukacji Międzynarodowej,
- Zespół Szkół Budowlanych (ul. Grabiszyńska 255).
Inne instytucje państwowe
- Komisariat Wrocław Grabiszynek (ul. Grabiszyńska 255),
- Państwowa Straż Pożarna Wrocław Grabiszynek – Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 4 (ul. Grabiszyńska 255),
- Zakład karny o złagodzonym rygorze (ul. Fiołkowa 9).
Kościoły
- Kościół pod wezwaniem Świętego Klemensa Dworzaka (al. Pracy 26), znany ze swojej historycznej roli jako miejsce pielgrzymek do obrazu Matki Bożej Pocieszenia, znanej również jako Matka Boska Robotników.
Cmentarze
- Cmentarz Grabiszyński,
- Cmentarz Żołnierzy Polskich we Wrocławiu,
- Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu,
- Cmentarz dzieci polskich i niemieckich (na terenie Parku Grabiszyńskiego).
Linie autobusowe
- A – Krzyki – Koszarowa,
- 107 – Krzyki – Pl. Solidarności,
- 119 – Blacharska – Sołtysowice,
- 124 – Nowy Dwór – Księże Wielkie (przez Tarnogaj),
- 125 – Tyniecka – Brochów,
- 126 – Kozanów – Wojszycka,
- 134 – Nowy Dwór – Księże Wielkie (przez ul. Krakowską),
- 136 – Tarnogaj – Kozanów,
- 319 – Klecina – FAT – Kamieńskiego.
Linie tramwajowe
- 4 – Oporów – Biskupin,
- 5 – Oporów – Księże Małe,
- 11 – Grabiszyńska Cmentarz – Kromera,
- 14 – FAT – Osobowice,
- 20 – Oporów – Leśnica,
- 24 – FAT – Osobowice (przeciwbieżnie w stosunku do linii 14).
W rejonie al. Hallera, w pobliżu ul. Beniowskiego, znajduje się pętla tramwajowa, która obecnie nie jest wykorzystywana w regularnym ruchu, ale umożliwia zawracanie tramwajów przebywających od strony wschodniej.
Przypisy
- Liczba mieszkańców zameldowanych we Wrocławiu w podziale na Osiedla - stan na 31.12.2022 r.
- Cmentarz Żołnierzy Polskich na Grabiszynku czy Oporowie? – Wiadomości24.pl.
- Grabiszyn czy Grabiszynek? Nie widać końca absurdów w podziale na osiedla – Gazeta Wrocławska.
- Zygmunt Antkowiak: Wrocław od A do Z. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1991 r., s. 88. ISBN 83-04-03723-8.
- Grabiszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881 r., s. 770.
- fotografia sprzed zabudowy tej ulicy, I ćwierćwiecze XX wieku, za: Schulz Karl, Breslau – Gräbschen in geschitlicher und vorgeschichtlicher Zeit, Verlag Priebatsch’s Buchhandlung, Breslau 1934 r.
- Grünhagen 1866, s. 58.
- Uchwała nr XX/110/91.
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Huby (Wrocław) | Kuźniki (Wrocław) | Kościuszkowska Dzielnica Mieszkaniowa we Wrocławiu | Lipa Piotrowska | Muchobór Mały | Marszowice (Wrocław) | Pracze Odrzańskie | Żar (Wrocław) | Strachocin-Swojczyce-Wojnów | Swojczyce | Gaj (Wrocław) | Mirowiec | Osiedle Henrykowskie | Szczytniki (Wrocław) | Nowa Karczma (Wrocław) | Gałów (Wrocław) | Gajowice (Wrocław) | Polanowice (Wrocław) | Lesica (Wrocław) | Maślice WielkieOceń: Grabiszyn-Grabiszynek