Borek to malownicze osiedle usytuowane we Wrocławiu, które niegdyś było częścią historycznej dzielnicy Krzyki. Ważnym aspektem jest to, że przed rokiem 1945 osiedle funkcjonowało pod nazwą Kleinburg.
Obecnie Borek cieszy się dużym zainteresowaniem mieszkańców oraz turystów, którzy doceniają jego wyjątkowy charakter oraz lokalizację.
Nazwa
Miejscowość została po raz pierwszy uwzględniona w dokumentach z lat 1203 i 1223, gdzie występuje pod nazwą Borki. Następnie, w 1326 roku, pojawia się jako Borek oraz Bork, a w kolejnych latach są również notowane formy takie jak Borgk w 1352, Borg w 1369, Burg w 1372 oraz Burg w 1373. W 1400 roku dokumenty rejestrują nazwę Wenigeburg, a w 1438 Wenigen Burgk. W 1456 używana była nazwa Klein Borek, a później Klainburg (w następnych latach przekształcała się w Kleinburg).
Geneza tej nazwy związana jest z polskim terminem odnoszącym się do iglastego lasu – boru. Z tego właśnie słowa swoje źródło brała miejscowość; niemiecki językoznawca Paul Hefftner wskazał na to w swojej książce poświęconej nazwom miejscowym regionu wrocławskiego, wydanej w 1910 roku. W dziele tym zaznacza, że do 1372 roku formy nazwiskowe stanowią zdrobnienie od polskiego rzeczownika „bór”, co oznacza las (głównie iglasty, ponieważ las liściasty nazywamy laskiem).
W wyniku procesu germanizacji, niemieckojęzyczni mieszkańcy zmienili oryginalną nazwę „bór” na brzmienie bardziej zbliżone do niemieckiego „burg”, co w tłumaczeniu oznacza zamek lub gród. Ostatecznie, całkowicie przekształcono lokalną nazwę na Kleinburg, co spowodowało utratę jej pierwotnego znaczenia.
Historia Borku
Historia wsi Borek, położonej w Wrocławiu, sięga czasów średniowiecza, z zapisami pierwszych wzmiankowań datującymi się na rok 1193. Wieś ta znajdowała się w okolicach dzisiejszej ul. Januszowickiej, a z jej obszaru wywodzi się postać znanego XIII-wiecznego uczonego, Witelona, znanego również jako Vitello Thuringopolonis czy Erazm Ciołek. Witelon wspominał w swoich dziełach o przeprowadzanych w bliskiej okolicy eksperymentach z dziedziny optyki i fizjologii postrzegania w latach 1270–1278.
Inną istotną postacią związana z Borekem był Manfred von Richthofen, znany jako as lotnictwa z czasów I wojny światowej, który również przeszedł do historii regionu.
Borek został przyłączony do Wrocławia w 1897 roku, co zapoczątkowało jego rozwój jako osiedla willowego. W tym okresie urządzono także Park Południowy, który znacząco wzbogacił lokalną ofertę rekreacyjną. W latach 1903-1904 wzniesiono w tej okolicy wieżę ciśnień przy al. Wiśniowej, a także ewangelicki kościół św. Jana, znany obecnie jako kościół św. Augustyna, który zlokalizowany jest przy Sudeckiej.
Granice Borku na mapie M. Grügera z 1911 roku na wschodzie wyznaczała dzisiejsza ulica Ślężna, a na południu i zachodzie przebiegały tory kolejowe, natomiast na północy aleje: gen. Hallera i Wiśniowa. Obecnie granice te są bardzo zbliżone do historycznych, z uwzględnieniem poszerzeń, które przyłączono do osiedla na wschodzie, obejmując ulice Weigla i Pułtuską. Na koniec 2004 roku szacowano, że borek zamieszkiwało około 14,3 tysiąca osób.
Architektura
W zachodniej części Wrocławia, wsi Borek, w końcu XIX wieku zaplanowano powstanie dwóch osiedli willowych. Jedno z nich charakteryzuje się regularnym, symetrycznym układem architektonicznym, usytuowanym wokół pięciu okrągłych placów, z czego do dzisiaj przetrwał tylko jeden, ulokowany w pobliżu ulic Sudeckiej i Dębowej. Drugie osiedle, które zrealizowano później, przybrało formę o miękkich, falistych liniach i zostało zbudowane wzdłuż ul. Racławickiej. Warto zwrócić uwagę na charakter architektury Borku, która w dużym stopniu opiera się na przedwojennych willach oraz kamienicach.
W okresie PRL w Borku wzniesiono kilkadziesiąt bloków mieszkalnych, w tym osiem dziesięciopiętrowych budynków, które zostały skierowane wzdłuż ul. Powstańców Śląskich, drogi wyjazdowej z Wrocławia. Bloki te w znaczący sposób osłaniają niższą zabudowę zlokalizowaną zarówno po wschodniej, jak i zachodniej stronie tej ważnej arterii. W tym samym okresie wzniosły się także dwa biurowce przy ul. Racławickiej. Szczególną uwagę na pewno zwraca budowa Osiedla pod Jaworami, które również wpisało się w krajobraz Borku.
Po 1989 roku, z powodu ograniczonej dostępności działek, liczba nowych inwestycji była relatywnie niewielka. Wśród ostatnich większych realizacji można wymienić Centrum Handlowe Borek oraz biurowiec zlokalizowany przy zbiegu ulic Powstańców Śląskich i Hallera. Ponadto, na ul. Racławickiej powstały dwa nowoczesne apartamentowce, które także wzbogaciły architekturę tej części Wrocławia.
Borek dzisiaj
Na Borku zlokalizowanych jest kilka instytucji kultury, wśród których wyróżnia się Wrocławski Teatr Pantomimy. Dzielnica ta jest znana nie tylko z działalności artystycznej, ale także ze swoich mieszkańców. Do najbardziej znanych osób związanych z osiedlem należą Sylwester Chęciński, Tadeusz Różewicz, oraz Krzysztof Kiljański.
Co więcej, Borkiem ma swoje korzenie również Monika Richardson, co czyni tę okolicę jeszcze bardziej interesującą pod względem kulturalnym i artystycznym. Jest to miejsce, które z pewnością zasługuje na uwagę nie tylko mieszkańców Wrocławia, ale i przyjezdnych.
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Sępolno (Wrocław) | Sołtysowice | Świniary (Wrocław) | Tarnogaj | Osobowice-Rędzin | Złotniki (Wrocław) | Wilczy Kąt | Wojnów (Wrocław) | Zacisze-Zalesie-Szczytniki | Księże Wielkie | Przedmieście Oławskie | Osobowice | Stabłowice | Powstańców Śląskich (osiedle Wrocławia) | Pilczyce-Kozanów-Popowice Północne | Kowale (Wrocław) | Polanka (Wrocław) | Plac Grunwaldzki (osiedle Wrocławia) | Osiedle pod Jaworami we Wrocławiu | Maślice MałeOceń: Borek (Wrocław)