Stabłowice

---

Historia Stabłowic

Stabłowice to wieś z bogatą historią, której początki sięgają roku 1253, gdy znana była jako Steplowici i stanowiła własność klasztoru św. Wincentego na Ołbinie. W późniejszym czasie obszar ten przeszedł w ręce rycerskie, a następnie mieszczańskie. Nazwa miejscowości prawdopodobnie wywodzi się od przezwiska „Stebło”, odnosi się do słowa źdźbło lub słomka. W 1425 roku dokumenty wspominają o młynie, który miał aż trzy koła wodne, co świadczy o znaczeniu lokalnej gospodarki.

Ważnym momentem w dziejach Stabłowic było zezwolenie króla Władysław II Jagiellończyka na połączenie folwarków oraz budowę umocnień wokół dworu, co miało miejsce pod koniec XV wieku. Kolejnym kluczowym wydarzeniem była krwawa łaźnia w 1653 roku (niem. Stabelwitzer Blutbad), która doprowadziła do zwrotu kościoła św. Andrzeja Apostoła katolikom. To wydarzenie miało wpływ na całą Śląsk, odbijając się głośnym echem w ówczesnym społeczeństwie.

W 1795 roku miejscowość była znana z obecności kościoła katolickiego, młyna wodnego, a także domów gorzelnika oraz browarnika. W tamtym czasie wieś zamieszkiwało 297 osób, a według danych z 1845 roku liczba mieszkańców wzrosła do 511, w 64 domach. Interesującym elementem lokalnej historii jest to, że druga połowa XIX wieku wiązała się z przybyciem szwajcarskiej rodziny Scholler, która zainicjowała budowę przędzalni czesankowej w północno-zachodniej części wsi. Ta przędzalnia była związana z zakładami w Eitorf, z którymi ostatecznie rozstała się w 1945 roku.

Zakład przędzalni funkcjonował do 1999 roku, a jego dawny budynek przetrwał do dnia dzisiejszego. W 1876 roku nieopodal przędzalni wzniesiono zabudowania Fundacji Willerta, a przy współczesnej ul. Głównej wybudowano cegielnię. Z końcem XIX stulecia Stabłowice zaczęły zmieniać swój wygląd. Przy głównej drodze, znanej dziś jako ul. Stabłowicka (dawniej Dorfstrasse, potem Stabelwitzerstrasse), tradycyjna zabudowa zagrodowa ustępowała miejsca nowym budynkom czynszowym.

W tym czasie powstały również kolonie Stabłowic. Po włączeniu miejscowości w granice Wrocławia część użytków rolnych została sprzedana spółdzielniom, które w latach 30. XX wieku zrealizowały projekty nowych domów. Co ważne, zabudowa Stabłowic zdołała przetrwać ciężkie walki, które miały miejsce w lutym 1945 roku. Od lat 70. XX wieku w regionie postępuje regularna rozbudowa osiedla. W 1985 roku rozpoczęto budowę domu katechetycznego, a w 1988 roku budowę kościoła św. Andrzeja Apostoła.

Na przełomie XX i XXI wieku zakończono działalność przędzalni oraz cegielni, której późniejsza rozbiórka miała miejsce w tej samej epoce. Wprowadzono kanalizację do całego osiedla oraz zmodernizowano nawierzchnie ulic i chodników. W tym okresie zaczęły się także inwestycje w budynki wielopiętrowe. W 2011 roku na terenie Stabłowic zainicjowano budowę Nowego Szpitala Wojewódzkiego, która została zakończona w 2014 roku. Wraz z tą inwestycją osiedle zyskało nowe połączenie z ul. Kosmonautów poprzez nową ulicę Augusta E. Fieldorfa.

Charakterystyczne obiekty

W Stabłowicach znajduje się wiele obiektów, które zasługują na szczegółowy opis, zarówno tych, które już nie istnieją, jak i tych, które są nadal w użytku. W regionie tym przetrwały ślady bogatej historii oraz architektury.

Wśród obiektów, które zniknęły, wymienia się:

• Kościół św. Andrzeja Apostoła – historia tego miejsca jest ważnym elementem lokalnego dziedzictwa,
• Zamek Buchholz – ten obiekt, niejednokrotnie poddawany ruinie, w XIX wieku został przebudowany na neogotycki pałac. Obok zameku stworzono park przyzamkowy. Niestety, w 1939 roku, ostatni właściciel, H. Buchholz, sprzedał zamek spółdzielni mieszkaniowej, co doprowadziło do jego rozbiórki.
• Rezydencja C.A. Lauterbacha – znajdująca się w centrum współczesnego parku przy ul. Stabłowickiej, była własnością znanego botanika, który opuścił ten świat w 1937 roku. Niestety, obiekt oraz jego okazałe szklarnie nie przetrwały po 1945 roku.
• Altenhain (Gajowa) – to folwark w zachodniej części osiedla, gdzie obecnie budowany jest nowy szpital.

Współczesne Stabłowice mają również swoje istotne obiekty:

• Szkoła Podstawowa nr 95 – budynek tej szkoły wybudowano w latach 30. XX wieku jako część rozbudowy Stabłowic. Po II wojnie światowej pełnił różne funkcje, w tym schronu oraz szpitala. Mieściły się w nim chociażby Liceum Wieczorowe oraz VI Liceum Ogólnokształcące.
• Kościół św. Andrzeja Apostoła – regularnie odwiedzany przez mieszkańców, będący ważnym elementem wspólnoty lokalnej.
• Przędzalnia – również istotny punkt w historii przemysłowej osiedla.

---

Oceń: Stabłowice

---