Sołtysowice, znane również pod nazwą niemiecką Schottwitz, stanowi jedno z bardziej interesujących osiedli administracyjnych we Wrocławiu. To obszar, który powstał na terenach dawnej dzielnicy Psie Pole. Osiedle to usytuowane jest w północnej części miasta, co zapewnia mu specyficzny charakter i dostęp do uroków, jakie oferuje otaczająca przyroda.
Od północnej granicy Sołtysowic przepływa rzeka Widawa, która stanowi naturalną granicę miejscowości z gminą Wisznia Mała. Warto zauważyć, że wzdłuż Widawy na wschodzie osiedle graniczy również z Kłokoczycami. Na południowym zachodzie spotykamy Karłowice, zaś od zachodniej strony można znaleźć Polanowice. Te lokalizacje nadają Sołtysowicom wyjątkowy kontekst geograficzny oraz możliwość bliższego poznania bogatej historii regionu.
Historia osady
Najwcześniejsze wzmianki o osadzie sięgają roku 1312, kiedy to została odnotowana pod nazwą Schultheschowycz. Od tego momentu pojawiały się różne formy nazwy w kolejnych dokumentach, m.in.: 1326 r. – Schuteswicz, 1340 r. – Schulteissowicz, 1353 r. – Scholteiswicz, 1411 r. – Schulteissowitz, 1540 r. – Schultewytz oraz 1652 r. – Schottwitz, która obowiązywała do 1937 roku. Badania prowadzone na znanym grodzisku w regionie potwierdziły istnienie osady już w XII wieku.
W 1346 roku Hertelin z Głogowa dokonał sprzedaży wsi na rzecz klasztoru św. Wincentego z Ołbina, a w 1390 roku klasztor odkupił pozostałe 3,75 łana od Jana aptekarza z Wrocławia. Z danych historycznych wynika, że w 1795 roku wieś zamieszkiwało 157 mieszkańców, w tym 2 rzemieślników, a sama osada składała się z 24 domów, folwarku oraz karczmy. W początkach XIX wieku Sołtysowice zyskały renomę w hodowli zarówno owiec, jak i bydła.
W 1845 roku spis ludności wykazał obecność 227 osób, z czego większość stanowili katolicy. Nadal funkcjonował folwark oraz znajdowały się tu 33 domy, gospoda, krawiec, szewc i kupiec; hodowla owiec była wciąż dominującą gałęzią lokalnej gospodarki. W 1868 roku uruchomiono linię kolejową Wrocław – Oleśnica, a stacja w Sołtysowicach stała się kluczowym czynnikiem dla lokalnego rozwoju gospodarczego.
W 1890 roku, w pobliżu stacji, powstała cukrownia, co miało znaczący wpływ na rozwój regionu. Po 1933 roku powstał tutaj oddział więzienia karnego i młodzieżowego z Wrocławia. Zmiana nazwy na Burgweide miała miejsce w 1937 roku. W czasie drugiej wojny światowej osada była miejscem przejściowym, gdzie znajdował się oboz przejściowy, znany jako (niem.) Durchgangslager Breslau-Burgweide; przez oboz przeszło około 10 000 więźniów.
Po powstaniu warszawskim do obozu przybyło około 1000 osób, które przebywały tu przez kilka dni. Dziś na miejscu dawnego obozu można zobaczyć kamień pamiątkowy. Bezpośrednio po wojnie, osada nosiła nazwę Sułkowice, która do dziś widoczna jest w nazwie lokalnego młyna. Ostateczne zatwierdzenie obecnej nazwy miało miejsce 12 listopada 1946 roku, a w 1951 roku osada została włączona do Wrocławia.
Po wojnie, w miejscu dawnej cegielni, powstał klub pracowniczy Cukrowni Wrocław, który z czasem przekształcono w Kino Cukrownik. To kino funkcjonowało przez lata 50. i 60., ale najprawdopodobniej w 70. latach doszło do pożaru. Po tym tragicznym wydarzeniu w budynku urządzono mieszkania rotacyjne dla pracowników zakładu. Ostatecznie budynek oraz cała infrastruktura cukrowni zostały zburzone.
Obecnie
Obecnie Sołtysowice to osiedle o charakterze podmiejskim, które w dużym stopniu zachowało swoją wiejską atmosferę. W ostatnich latach możemy zaobserwować dynamiczny rozwój tej okolicy, szczególnie w rejonach ulic: Lekcyjnej, Czytankowej oraz Przejazdowej. W efekcie tych zmian powstały liczne domy jednorodzinne w formie zarówno zabudowy szeregowej, jak i wolnostojącej, a także budynki mieszkalne w niskiej zabudowie.
Warto również zaznaczyć, że przy ulicy Sołtysowickiej, obok ZSP nr 4, trwa budowa nowych obiektów mieszkalnych. Główne arterie osiedla obejmują: ulicę Sołtysowicką, która rozciąga się od ul. Czajkowskiego do Mostu Sołtysowickiego na Widawie, a także Redycką, która prowadzi od Sołtysowickiej do Polanowic, oraz Poprzeczną, łączącą Sołtysowicką w rejonie ZSP nr 4 z ul. Krzywoustego i Brucknera w pobliżu CH Korona i Młyn.
Nieopodal ul. Sołtysowickiej znajduje się stadion sportowy, gdzie swoje mecze rozgrywa drużyna MKS Sołtysowice. Przyciąga on wielu miłośników sportu. Dodatkowo, w tej samej okolicy odnajdziemy Park Sołtysowicki, który zawiera pozostałości po grodzisku oraz sąsiadujący las. Na Redyckiej zlokalizowany jest również kościół św. Alberta Wielkiego, co podkreśla wielokulturowy charakter tego miejsca.
W południowej części osiedla, przy linii kolejowej do Oleśnicy, znajduje się stacja Wrocław Sołtysowice. Stacja ta obsługuje regularne połączenia pociągów Regio do i z takich miejscowości jak Wrocław Główny, Ostrów Wielkopolski, Lubliniec, Kluczbork i Częstochowa oraz pociągi Kolei Dolnośląskich w kierunku Wrocławia Głównego, Trzebnicy, Jelcza-Laskowic, Oleśnicy, Świdnicy, Jaworzyny Śląskiej, Jawora, Bielawy, Milicza oraz Krotoszyna. Możliwości komunikacyjne uzupełniają także autobusy MPK, w tym linia 116 z pl. Grunwaldzkiego, linia 119 z ul. Racławickiej oraz nocny autobus 246 z Dworca Głównego PKP.
Latem 2009 roku miało miejsce wyburzanie unikatowego w skali Dolnego Śląska zespołu Cukrowni Wrocław, co wywołało dyskusję o ochronie zabytków poprzemysłowych. Warto dodać, że podczas powodzi w 1997 roku osiedle uchroniło się przed zalaniem, a woda zatrzymała się na tzw. „wale zimowym”, eliminuje to konieczność ewakuacji mieszkańców. Niestety, zniszczeniu uległy wówczas ogrody działkowe oraz stadion sportowy. Przypadek ten powtórzył się w 2010 roku, gdy woda ponownie zalała te same obszary.
W okolicy ZSP nr 4 powstała nowa ulica imienia Rafała Wojaczka, przy której zrealizowano zespół nowoczesnych bloków wielorodzinnych, co w znacznym stopniu wpływa na rozwój osiedla oraz podnosi komfort mieszkańców.
Przypisy
- Liczba mieszkańców zameldowanych we Wrocławiu w podziale na Osiedla – stan na 31.12.2022 r.
- Mały słownik nazewnictwa krajoznawczego Śląska, Marek J. Battek, Joanna Szczepankiewicz, Wrocław 1990, tom 1, s. 12.
- Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12.11.1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- Dz.U. z 1950 r. nr 57, poz. 509
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Świniary (Wrocław) | Tarnogaj | Osobowice-Rędzin | Złotniki (Wrocław) | Wilczy Kąt | Wojnów (Wrocław) | Zacisze-Zalesie-Szczytniki | Księże Wielkie | Opatowice (Wrocław) | Pilczyce | Sępolno (Wrocław) | Borek (Wrocław) | Przedmieście Oławskie | Osobowice | Stabłowice | Powstańców Śląskich (osiedle Wrocławia) | Pilczyce-Kozanów-Popowice Północne | Kowale (Wrocław) | Polanka (Wrocław) | Plac Grunwaldzki (osiedle Wrocławia)Oceń: Sołtysowice