Ołbin

---

Nazwa

Miejscowość została po raz pierwszy uwieczniona w historycznym dokumencie łacińskim z 1175 roku, gdzie figurowała jako Olbinum w kontekście fragmentu „in Olbino”. W kolejnych latach, jej nazwa była modyfikowana, co dokumentują zapisy z 1202 roku jako Olpinow, z 1253 jako Vlbim, oraz Uolbim. Z biegiem czasu, w 1264 roku miejscowość była już znana jako Olbina, Albingum, Olbingum, a także Elbinga.

Interpretacja nazwy Ołbin jest zagadkowa i niejednoznaczna. Wiele wskazuje, że jej etymologia może być związana z imieniem Albin, jednak językoznawcy wskazują również na inne możliwe źródła. Niemiecki językoznawca Paul Hefftner sugeruje, iż nazwa może również oznaczać „łabędź”.

W ważnym dokumencie łacińskim z 26 lutego 1253 roku, sporządzonym we Wrocławiu i podpisanym przez księcia śląskiego Henryka III Białego, Ołbin pojawił się pod nazwą Vlbim.

Ten sam obszar został zidentyfikowany w zlatynizowanej postaci Olbino w łacińskim dokumencie, który został wystawiony 10 sierpnia 1201 roku przez kancelarię papieża Innocentego III w Segni. W Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego, znanej jako Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, spisanej w latach 1295–1305 podczas rządów biskupa Henryka z Wierzbna, miejscowość również została wymieniona jako Olbingo.

Ołbin (Elbing) zgodnie z badaniami Domańskiego, jest nazwą dzierżawczą, pochodzącą od przezwiska Olba (Albin). Obecna forma Ołbin zyskała popularność, po raz pierwszy pojawiając się na planie Wrocławia z 1972 roku.

Historia

W XVIII wieku Ołbin stał się istotną częścią Wrocławia, jednak do początku XIX wieku pozostawał w dużej mierze poza granicami miasta. Tylko niewielka część tej lokalizacji, ściśle związana z przedpolem miejskich fortyfikacji, została włączona w obręb zarządzania miasta w latach 1768 oraz 1800. Ze względu na swoje położenie na północnym brzegu Odry, Ołbin bywał często narażony na ataki oblegających armii, jak również na działania obrońców Wrocławia, którzy w XVI wieku zniszczyli ten obszar, aby uniemożliwić przeciwnikowi znalezienie schronienia w trakcie oblężenia.

Po wojnie z Napoleona, w 1807 roku, Wrocław został zdobyty przez armię napoleońską, co skutkowało decyzją o zburzeniu miejskich fortyfikacji oraz zasypaniu części fosy. W rezultacie, Ołbin został włączony w 1808 roku do granic miasta Wrocławia jako częśćPrzedmieścia Odrzańskiego, obok innych przedmieści sąsiadujących z Starym Miastem.

Na zachodnim skraju Ołbina, przy Ołbińskiej 1, w XIV wieku funkcjonowała kaplica św. Hieronima, a później kościół pod wezwaniem św. Urszuli i Jedenastu Tysięcy Dziewic, obecnie znany jako Kościół Opieki św. Józefa. W sąsiedztwie tej świątyni istniało leprozorium oraz przytułek dla kobiet. W 1776 roku, na zlecenie Fryderyka II Wielkiego, Carl Gotthard Langhans opracował projekt budowy „bramy Fryderyka” w południowej części Ołbina, w okolicy skrzyżowania ulic Sienkiewicza i Świętokrzyskiej. Po 1820 roku budowla ta przekształciła się w schronienie dla biednych, aż do jej rozbiórki w 1858 roku.

W połowie XIX wieku w okolicy kościoła św. Michała, przy skrzyżowaniu ulic Matejki i Prusa, powstała huta szkła. Na północ od tego miejsca, w Nowej Wsi Polskiej, w rejonie skrzyżowania Barlickiego i Orzeszkowej, znajdował się „Ogród Ludowy” (Der Volks Garten), z którym prowadziła ścieżka, częściowo pokrywająca się z dzisiejszą ulicą Edyty Stein, znana w 1873 roku jako Fussweg nach dem Volks Garten („ścieżka do Ogrodu Ludowego”).

W 1891 roku w Ołbinie urodziła się św. Teresa Benedykta od Krzyża, a jej dom rodzinny przy ul. Nowowiejskiej przekształcono w muzeum. W drugiej połowie XIX wieku z inicjatywy Wrocławskiej Spółdzielni Konsumenckiej powstała piekarnia „Mamut”, która przez lata była największym producentem pieczywa i makaronu w Europie, zlokalizowana przy skrzyżowaniu Sienkiewicza ze Świętokrzyską, naprzeciw Muzeum Przyrodniczego i Ogrodu Botanicznego. Obok piekarni mieścił się Instytut Głuchoniemych, a na wschód założony dzięki testamentowi hr. von Sedlnitzky’ego w 1872 roku Ewangelicki Konwikt Teologiczny „Johanneum”.

W latach 1902–1904 w pobliżu Parku St. Tołpy przy ul. Prusa wybudowano gmach Królewskiej Szkoły Rzemiosł Budowlanych oraz Wyższej Szkoły Budowy Maszyn, którego projektantami byli architekci Richard Plüddemann i Karl Klimm. Po 1945 roku do środka wprowadził się Instytut Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, a później także Politechnika Wrocławska z Wydziałem Łączności, który w 1966 roku przemianowano na Wydział Elektroniki. W tej samej lokalizacji znajdowało się także akademickie mieszkanie dyrektora, w którym mieściła się między innymi pracownia prof. Tołpy.

Obecny kształt Ołbina charakteryzuje się gęsto zabudowaną przestrzenią, przeważnie kamienicami z przełomu XIX oraz XX wieku. W trakcie oblężenia Festung Breslau w 1945 roku Ołbin nie ucierpiał tak bardzo, jak inne części Wrocławia, takie jak sąsiadujący z nim plac Grunwaldzki. Wciąż można tu spotkać wiele stuletnich kamienic, a nowoczesną zabudowę z lat 60. XX wieku reprezentuje zespół budynków mieszkalno-usługowych przy ulicy Górnickiego.

Ołbin zalicza się do Śródmieścia. W 1991 roku wydzielono osobne osiedla Nadodrze oraz Plac Grunwaldzki. Obecnie Ołbin graniczy z Kleczkowem oraz Nadodrzem na zachodzie, z Starym Miastem i placem Grunwaldzkim na południu, a przez Starą Odrę z Zaciszem na wschodzie i – także przez Stara Odra – z Karłowicami na północy. Według danych Rady Miasta Wrocławia z 2004 roku, na Ołbinie mieszka około 41,1 tysiąca osób.

---

Oceń: Ołbin

---