Nowy Dom (Wrocław)

---

Położenie

Obszar, na którym usytuowane jest osiedle, znajduje się na lewym brzegu rzeki Odry, która wyznacza jego północną granicę. Od południa natomiast to miejsce otacza rzeka Oława. W sąsiedztwie można znaleźć Opatowice usytuowane od wschodu oraz Bierdzany po stronie zachodniej. Ważne jest, by zaznaczyć, że osiedle to znajduje się w obszarze zalewowym, co w przeszłości wielokrotnie doprowadzało do jego zatopienia przez wody powodziowe obu wspomnianych rzek.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom, na początku XX wieku podjęto prace regulacyjne w dolinie Odry, które polegały na otoczeniu zabudowań specjalnym wałem przeciwpowodziowym. Osiedle składa się z kilkunastu gospodarstw, a jego główną arterią komunikacyjną stanowi ulica Opatowicka. Cała zabudowa mieszkalna oraz inne obiekty gospodarcze zlokalizowane są wzdłuż tej ulicy, a także na krótkich, bocznych odnogach.

Adresy tych posesji rozciągają się od ul. Opatowickiej 10 aż do 41. Poza tym, tereny znajdujące się między rzekami Odrą a Oławą, które otaczają Nowy Dom, stanowią istotną część systemu ujęć wody pitnej dla miasta. W związku z tym, wstęp na te obszary jest ograniczony.

Nazwa

Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku, nazwę Nowy Dom wprowadzono do powszechnego użycia, w pierwotnej formie pisanej występując w wersji przestarzałej jako Nowydom. Ta nowa polska nazwa jest bezpośrednim tłumaczeniem niemieckiej nazwy Neuhaus, używanej od początku XIX wieku.

Jednym z najstarszych znanych dokumentów, w których pojawia się nazwa Neuhaus, jest mapa przedstawiająca bieg Odry, datowana na 1823 rok. Obejmuje ona obszar od Opatowic do Osobowic. Z kolei najstarszym dokumentem, który jawnie wskazuje na istnienie stałej osady w miejscu, gdzie obecnie znajduje się Nowy Dom, jest mapa z 1794 roku, ilustrująca rzekę Odrę oraz jej dopływy, pokazująca teren od Siechnic aż do ujścia Bystrzycy.

Na tejże mapie można zauważyć nazwę Ottwitzer Strasskretscham, co można przetłumaczyć jako „opatowicka karczma przydrożna”. Właśnie wokół tej karczmy, założonej w drugiej połowie XVIII wieku, z biegiem lat rozwinęła się przyszła osada, która zyskała nazwę Nowy Dom.

Historia

Historia Nowego Domu sięga końca XVIII wieku, kiedy to przy karczmie powstała wieś, która wchodziła w skład sołectwa z sąsiednimi Opatowicami. Johann Georg Knie w swoim spisie miejscowości Śląska z 1845 roku zaznaczył, że istniała tam owczarnia oraz cegielnia. Pomimo tego, difficult conditions meant that Nowy Dom never evolved into a larger settlement. W drugiej połowie XIX wieku, wraz z okolicznymi wsiami, wieś stała się ulubionym miejscem rekreacyjnym dla mieszkańców Wrocławia, którzy chętnie wędrowali brzegiem Odry. Wtedy to powstała znana kawiarnia „Neuhaus”, która cieszyła się dużą popularnością wśród wrocławian.

W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie, uruchomiono również prom, który łączył Nowy Dom z położonym na przeciwnym brzegu Odry Biskupinem. To połączenie funkcjonowało jeszcze długo po zakończeniu II wojny światowej. W okresie międzywojennym, w Nowym Domu swoje siedziby założyły dwa kluby kajakarskie: Breslauer Kanu-Club oraz Freie Kanuvereinigung Breslau, które również miały hangary na kajaki.

Wieś została przyłączona do Wrocławia 1 kwietnia 1928 roku. W 1941 roku mieszkało tutaj 74 osoby. Po II wojnie światowej, osiedliły się tu polskie rodziny, które zaczęły prowadzić działalność rolniczą. Wkrótce Nowy Dom zyskał stałe połączenie komunikacyjne z Wrocławiem, dzięki uruchomieniu linii autobusowej nr 120. Do 1969 roku funkcjonowała tu także szkoła podstawowa, aczkolwiek zamknięto ją z powodu zbyt małej liczby uczniów.

Aktualnie Nowy Dom pozostaje jednym z najbardziej niedostatecznie zaludnionych osiedli we Wrocławiu. W latach 2012–2014 przeprowadzono gruntowną konserwację wałów, które otaczają to osiedle, co z pewnością przyczynia się do poprawy jego atrakcyjności.

---

Oceń: Nowy Dom (Wrocław)

---