Biskupin (Wrocław)

---

Nazwa

Historia nazwy tej dzielnicy Wrocławia sięga odległych czasów, kiedy to obszar ten funkcjonował jako wieś, co potwierdzają łacińskie dokumenty, w których widnieje rok 1155 jako Koczotow oraz 1336 jako Coczuchow. W kontekście pochodzenia nazwy istnieją dwie główne interpretacje.

Jedna z nich nawiązuje do przezwiska Koczot, co w tłumaczeniu oznacza koguta. W dokumentach z 1245 roku miejsce to opisano jako Cochutuo, a w 1353 roku pojawiła się wzmianka o Coczechow Villa. Z kolei w 1368 roku wspomniano o sąsiedniej wsi, używając sformułowania in Semplino super Oderam iuxta Coczuchow, co odnosiło się do Sępolna nad Odrą, blisko Koczotowa.

Alternatywny wywód pochodzi od renomowanego niemieckiego językoznawcy Paula Hefftnera, który sugeruje, że nazwa może być bezpośrednio związana z polskim terminem na futrzane ubrania, tj. kożuch. Jego interpretacja wskazuje na związek etymologiczny, w którym „poln. kożuch = vestis pellices, deutsch Pelz” jest identyfikowane jako nazwisko ewentualnej postaci historycznej.

Historia

Wieś Koczotów, leżąca na terenie dzisiejszego Biskupina, została po raz pierwszy wymieniona w kontekście historycznym przez papieża Hadriana IV w roku 1155, kiedy to zatwierdził ją jako element posiadłości biskupstwa wrocławskiego, które zarządzał ówczesny biskup Walter z Malonne. Przez kolejne trzysta lat nie ma żadnych wzmiank o tej wsi, jednak w XVII wieku zaczynają się pojawiać informacje związane z cegielnią oraz karczmą, a w XVIII wieku z ogrodem.

Wzrost w pobliżu las oraz biskupie tereny wpłynęły na nadanie nazwy Bischofswalde – Las Biskupi, która była stosowana do opisu tej okolicy od 1794 roku. Ta nazwa odnosiła się nie tylko do samej okolicy, ale także do folwarku oraz pobliskich zabudowań. W połowie XIX wieku obszar ten skupiał jedynie dwa gospodarstwa, w których mieszkało 31 osób, a dodatkowo pojawiły się piekarnie, powiększając liczbę mieszkańców do 32 oraz 29 zwierząt.

Około roku 1880 nad Odrą, w rejonie ul. Bacciarellego i Braci Gierymskich, powstało Etablissement Wilhelmshafen, które pełniło funkcję turystyczną i rekreacyjną. Była to przystań dla statków wycieczkowych, które pływały po Odrze. Obiekt ten miał zbliżoną funkcję do Etablissement Oderschlösschen znajdującego się w Dąbiu, a obie lokalizacje były postrzegane przez mieszkańców Wrocławia jako popularne tereny rekreacyjne. W tej kwestii sprzyjał również rozwinięty trakt spacerowy wzdłuż Odry oraz bliskość Ogrodu Zoologicznego oraz terenów wyścigów konnych, które wkrótce zostały przekształcone w obszary wystawowe z Halą Ludową.

W roku 1928 Bischofswalde zostało przyłączone do Wrocławia. Na planach z roku 1930 można dostrzec Villenkolonie Bischofswalde, czyli kolonię willową, w rejonie Bischofswalderstraße (ul. Chełmońskiego) oraz Gustav Langner Straße (Grottgera). Nieopodal znajdowała się cegielnia, a na dalszym wschodzie osiedle sąsiadujące z Märchenweg (Malczewskiego), Erlkönigweg (Noakowskiego) oraz Nixenweg (Braci Gierymskich). Obszar ten był rozwijany poprzez budowę różnych typów mieszkań, w tym dwukondygnacyjnych domów, a także większychienie do trzech mieszkań na piętro dostosowanych dla osób mniej zamożnych.

Rozwój urbanizacji w tej okolicy był bardzo dynamiczny; w latach 30. XX wieku zbudowano również linię tramwajową do Biskupina. Dowództwo obrony Festung Breslau przewidywało na początku 1945 roku atak Armii Czerwonej od wschodu i z tego powodu zdecydowano na ewakuację ludności cywilnej. Gdy okazało się, że wkrótce atak nastąpi od południa, mieszkańcy mieli możliwość powrotu, jednak często znajdowali swoje mienie w nieodpowiednim stanie, po grabieżach dokonywanych przez obrońców. Na szczęście osiedle nie doznało wielu poważnych zniszczeń w trakcie wojny, a tylko kilka domów zostało zburzonych lub uszkodzonych.

Transport publiczny do Biskupina uruchomiono 22 sierpnia 1945 roku, na tydzień przed premierą pierwszego polskiego dziennika w Wrocławiu – „Słowo Polskie”. Początkowo tramwaje kursowały z ulicy Spółdzielczej do Placu Grunwaldzkiego, a później linię wydłużono do ul. Stalina (dzisiejszej Jedności Narodowej) oraz do Dworca Nadodrze, który był pierwszym czynnym dworcem kolejowym w nowym Wrocławiu. W tym samym okresie zorganizowano także linię komunikacyjną autobusową w kierunku Karłowic i Zalesia, mechanizmy te były napędzane silnikami na gaz świetlny.

Jednak aż do lat 60. wciąż funkcjonował transport wodny, który łączył Biskupin z opatowickim osiedlem. Po wojnie istniały dyskusje nad nazwą osiedla, która mogłaby wywodzić się z niemieckiej nazwy Bustchneinwald lub średniowiecznej Koczotów. Po długiej analizie i pod wpływem profesorów, w tym prof. Witolda Taszyckiego, zdecydowano o nazwie Biskupin.

Przez lata osiedle zyskało na znaczeniu, a władze uczelni przejęły część budynków mieszkalnych przy ulicach Stanisławskiego (b. Aschenbrödelweg) oraz Kotsisa (Rotkäppchenweg) i przekształciły je w akademiki oraz mieszkania dla pracowników naukowych. W latach 50. XX wieku rozpoczęto rozbudowę osiedla i modernizację istniejących budynków.

Na przełomie lat 50. i 60. stary obszar cegielni zamieniono na nowe możliwości edukacyjne, powstając Szkołę Podstawową nr 70, znaną dzisiaj jako Gimnazjum nr 20. Kolejne placówki, jak Szkoła Podstawowa nr 66 (dziś Gimnazjum nr 19) i XI Liceum Ogólnokształcące przy ul. Spółdzielczej, zostały ustanowione w latach 60. XX wieku. Ostatnie inwestycje rozbudowy trwały do lat 80., w tym hala sportowa Uniwersytetu Przyrodniczego, a pod koniec lat 70. powstały na ul. Kazimierskiej nowe wieżowce, przerywając długotrwały proces pomiarów meteorologicznych przez Wrocławskie Obserwatorium Meteorologiczne przy ul. Kosiby.

---

Oceń: Biskupin (Wrocław)

---