Nowy Dwór (Wrocław)

---

Wieś

Pierwsza wzmianka o osadzie datuje się na rok 1280, kiedy to została ona określona mianem Curia Nova, czyli Nowy Dwór. W tym czasie książę Henryk postanowił zwolnić tę miejscowość, wraz z innymi dobrami, które były w posiadaniu klasztoru NMP na Piasku, z wszelkich obciążeń oraz jurysdykcji.

W 1388 roku opat klasztoru podjął decyzję o sprzedaży folwarku znajdującego się we wsi. Następnie, od 1551 roku, Nowy Dwór stał się własnością miasta, jednak później powrócił w ręce klasztoru, który jednak ostatecznie stracił kontrolę nad nim w 1810 roku.

Wieś uzyskała połączenie kolejowe w 1844 roku, co wpłynęło na jej rozwój i komunikację z otaczającymi obszarami.

Osiedle

W pierwszych miesiącach roku 1938 w Maria Höfchen rozpoczęto ambitny projekt budowy osiedla wspólnotowego, które miało służyć przede wszystkim pracownikom zakładu Linke-Hofmann Werke A.G. Umowa zakładała, że powstanie duży kompleks mieszkaniowy, określany jako „największy w Breslau od czasów dojścia Hitlera do władzy”. Cały projekt obejmował dwu- i trzypiętrową zabudowę w formie wolnostojącej oraz szeregowej, z dostępem do przestronnych ogródków. Łącznie planowano stworzenie około 2500 mieszkań, które miały pomieścić do 10 000 mieszkańców.

W koncepcji architektonicznej dostrzegano również potrzeby związane z nadchodzącą wojną, co skutkowało uwzględnieniem piwnic przeciwlotniczych oraz uszczelnionych strychów. Oprócz zwykłych budynków mieszkalnych, przewidywano również wybudowanie kościoła dla dwóch wyznań, kina, budynku administracyjnego, a także obiektów takich jak policja, poczta czy sklepy. W planie znajdowały się również garaże i domy wspólnotowe, co sugerowało chęć stworzenia życia społecznego w duchu tradycyjnej „wiejskiej wspólnoty”. Miał to być model społeczności opartej na silnych więziach pomiędzy mieszkańcami, sprzeczny z anonimowym stylem życia mieszkańców miast.

Niestety, wybuch II wojny światowej wstrzymał dalszą realizację planów, a sam projekt został zrealizowany jedynie w części. Po wojnie, w lutym 1945 roku, osiedle opustoszało niemal całkowicie w wyniku przymusowej ewakuacji.

W drugiej połowie lat 70. XX wieku, na terenach zachodnich po dawnych polach, rozpoczęto budowę osiedla z bloków z wielkiej płyty. Nowe budynki charakteryzowały się zwykle trzema, czterema, siedmioma lub dziesięcioma piętrami, a pomiędzy nimi zaaranżowano boiska, place zabaw oraz przestrzenie zielone. Na południowym krańcu osiedla znalazły się dwa wieżowce liczące po 15 pięter.

Nowy Dwór graniczy z innymi osiedlami, takimi jak Kuźniki, Żerniki, Muchobór Mały, Muchobór Wielki oraz Gądów Mały. Liczba jego mieszkańców szacowana jest na od 16 do 20 tysięcy, a samo osiedle składa się z dwóch części: starszej z poniemieckimi dwupiętrowymi budynkami wielorodzinnymi oraz nowoczesnymi blokami.

Budynki z wielkiej płyty zostały poddane modernizacji. Ocieplono je, a także usunięto azbest. Niektóre z poniemieckich bloków zostały podwyższone i przekształcone w obiekty o wyższym standardzie.

Na obszarze osiedla znajduje się Centrum Kultury Nowy Pafawag, które dawniej funkcjonowało jako Centrum Kultury Wrocław Zachód, Młodzieżowy Dom Kultury oraz kryty basen Fitness Academy. Wybudowano również kościół pod wezwaniem Opatrzności Bożej.

W obrębie osiedla znajdują się liczne ulice, w tym ul. Rogowska, ul. Zemska, ul. Budziszyńska, ul. Strzegomska, ul. Komorowska, ul. Grodecka, ul. Wojrowicka, ul. Nowodworska, ul. Chociebuska, ul. Gubińska, ul. Krośnieńska. Istotną rolę w edukacji lokalnej pełnią placówki oświatowe takie jak:

• Szkoła Podstawowa nr 113 im. Adama Rapackiego (otwarta w 1983; przeniesiona z ul. Pereca),
• Gimnazjum nr 34 (zlikwidowano),
• Gimnazjum nr 51 dla dzieci słabosłyszących (zlikwidowano),
• IV Liceum Profilowane o profilu ekonomiczno-administracyjnym (z Oddziałami Integracyjnymi),
• XV Liceum Ogólnokształcące im. Piotra Wysockiego,
• XXX Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi.

Osiedle wyróżnia się także dobrą komunikacją. Dobre połączenia autobusowe oraz tramwajowe zapewniają linie kursujące z pętli przy ul. Rogowskiej (Nowy Dwór P+R), w tym autobusy 124, 128, 134, 927 oraz nocna linia 241. Przez osiedle przejeżdżają dodatkowo autobusy 106, 107, 119, 122, 126, 132, 142, 148, 149, 152, 319, 909, 927, a także tramwaje 13, 23 oraz nocne 206, 241, 246, 247 i 249. Na północnym krańcu Nowego Dworu znajduje się stacja Wrocław Nowy Dwór, natomiast od strony wschodniej utworzono nową estakadę Gądowiankę, która krzyżuje się z liniami kolejowymi nr 273 i 275 oraz ul. Strzegomską.

Rada Osiedla Nowy Dwór funkcjonuje pod adresem ul. Nowodworskiej 51/3. Z kolei 3 września 2023 roku, otworzono nową trasę autobusowo-tramwajową, co znacząco poprawiło dostępność transportową dla mieszkańców.

---

Oceń: Nowy Dwór (Wrocław)

---