Karłowice (Wrocław)

---

Opis

Głównym ciągiem komunikacyjnym osiedla jest aleja Jana Kasprowicza, która przebiega w kierunku równoleżnikowym. Przy tej alei zlokalizowane są najważniejsze obiekty z okresu końca XIX i początku XX wieku. Wśród nich wyróżniają się kościół św. Antoniego wraz z klasztorem franciszkanów, szpital dziecięcy, który wcześniej był klasztorem urszulanek, wieża ciśnień oraz reprezentacyjne wille. W okolicznych, mniejszych uliczkach usytuowane są domy jednorodzinne, a w wschodniej części osiedla, w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, wzniesiono dwukondygnacyjne i trzykondygnacyjne budynki wielorodzinne.

Na obszarze Karłowic, na ulicy Czajkowskiego 109, znajdują się koszary Akademii Wojsk Lądowych im. Tadeusza Kościuszki. W przeszłości, przy ulicy Koszarowej, w kwartale ograniczonym ulicami Sportową, Sołtysowicką i linią kolejową, mieściły się koszary wojsk radzieckich. Wówczas ulica Koszarowa, od Przybyszewskiego do Sołtysowickiej, była zamknięta dla ruchu. Pod koniec lat 90. XX wieku, po wycofaniu ostatnich obcych jednostek, obiektami zajmującymi się wcześniej wojska przekazano administracji cywilnej, w wyniku czego w przebudowanych budynkach utworzono szpital zakaźny. Niektóre z budynków trafiły do Uniwersytetu Wrocławskiego, przy czym w kolejnych latach w niektórych lokalach znalazł miejsce dolnośląski oddział IPN.

W północnej części osiedla, przy ulicy Kamieńskiego 73a, znajduje się trzeci szpital, który był uruchomiony już kilka lat wcześniej, w dniu 15 czerwca 1984, jako szpital „Czterdziestolecia PRL”. Karłowice wchodzą w skład jednostki administracyjnej o nazwie Karłowice-Różanka, której obszar obejmuje nie tylko Karłowice i Różankę, ale również fragmenty pobliskich terenów, takich jak: Mirowiec, Kowale, Poświętne oraz Lipa Piotrowska.

Nazwa

Nazwa tej miejscowości należy do kategorii nazw patronomicznych, wywodząc się od imienia założyciela, którym był Karol. W swoim znaczącym dziele poświęconym nazwom miejscowości w regionie Śląska, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, Heinrich Adamy wymienia ją jako najstarszą znaną nazwę – Karlowice, tłumacząc ją na język polski jako „Wieś Karola”.

W topograficznym słowniku Prus z 1835 roku miejscowość jest zapisana pod polską nazwą Carlowice oraz niemiecką Carlowitz. Co ciekawe, w opracowaniu wydanym pięćdziesiąt lat później, Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, również znalazła się pod nazwą Karlowice.

Historia

Osiedle, które znamy dzisiaj jako Karłowice, zostało założone przez opata klasztoru św. Wincentego, Carla Kellera, około roku 1699. Warto dodać, że na kartach historii pierwsza wzmianka o tej osadzie pojawiła się znacznie później, bo dopiero w roku 1736, kiedy to odnotowano ją pod nazwą Carlwitz, co było hołdem dla imienia jej twórcy. Zaledwie kilka lat później wieś została wspomniana już jako Carlowitz. Do 1810 roku osada pozostawała w rękach klasztoru, później przeszła w prywatne posiadanie.

W ciągu XIX wieku we wsi dominowała ludność polska, a ostatnim wójtem mówiącym w tym języku był Antoni Szulc, który sprawował tę funkcję około 1850 roku. W latach 1894–1901 zrealizowano budowę neogotyckiego kościoła oraz klasztoru franciszkanów, które są ważnymi punktami na mapie kulturowej Karłowic. W 1911 roku niemiecki architekt Paul Schmitthenner rozpoczął prace nad koncepcją Gartenstadt Carlowitz, co można tłumaczyć jako „miasto-ogród Karłowice”.

Już w 1913 roku stworzono centralny rynek karłowicki, obecnie znany jako plac Piłsudskiego, a w 1915 roku na horyzoncie pojawiła się wieża ciśnień, zlokalizowana na dzisiejszym pl. Daniłowskiego. W 1928 roku Karłowice zostały włączone w granice Wrocławia jako część nowoczesnego osiedla.

W latach 1933–1935 na terenach pomiędzy ulicami Przybyszewskiego i Przesmyckiego zbudowano nowe seminarium duchowne archidiecezji wrocławskiej, które obecnie funkcjonuje jako część Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesującym jest fakt, że podczas II wojny światowej Karłowice nie ucierpiały znacząco, i aż do dziś wielu mieszkańców określa to miejsce jako „miasto-ogrod” czy „osiedle-ogrod”, co podkreśla jego rekreacyjno-mieszkalny charakter.

Warto uwzględnić, że obok czysto wytchnieniowego charakteru, osiedle to staje się również siedzibą ważnych instytucji, które podnoszą jego prestiż. Znajdują się tu szkoły podstawowe, gimnazja, a nawet liceum do 1993 roku, a także uczelnie oraz placówki medyczne, które w znacznym stopniu przyczyniają się do kulturalnego i społecznego rozwoju tego obszaru.

Urzędy i instytucje

W Karłowicach, dzielnicy Wrocławia, mieści się wiele istotnych urzędów oraz instytucji, które odpowiadają za różnorodne usługi publiczne i edukacyjne. Oto niektóre z nich:

• Urząd pocztowy Wrocław 8,
• Komisariat Policji Wrocław Psie Pole,
• Szkoła podstawowa nr 83 im. Jana Kasprowicza przy al. Boya-Żeleńskiego 32,
• Szkoła Podstawowa nr 20 przy ul. Kamieńskiego 24,
• Gimnazjum nr 24 im. Janusza Korczaka przy ul. Przybyszewskiego 59 (zlikwidowane w związku z reformą szkolnictwa),
• Rzymskokatolicka Parafia pw. św. Antoniego (Franciszkanie),
• Dolnośląskie Centrum Pediatryczne im. Janusza Korczaka (obecnie część Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego przy ul. Koszarowej),
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny przy ul. Kamieńskiego,
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego przy ul. Koszarowej,
• Uniwersytet Wrocławski – Wydział Nauk Społecznych (ul. Koszarowa) oraz częściowo wydziały Nauk Biologicznych, Biotechnologii oraz Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska (ul. Przybyszewskiego),
• Akademia Wojsk Lądowych im. gen. Tadeusza Kościuszki przy ul. Czajkowskiego 109,
• Dolnośląski Oddział IPN,
• Muzułmańskie Centrum Kulturalno-Oświatowe przy al. Kasprowicza 24a.

Te instytucje odgrywają kluczową rolę w życiu lokalnej społeczności, oferując wiele istotnych usług, które są niezbędne dla mieszkańców Karłowic.

Komunikacja miejska

Linie tramwajowe

W mieście Wrocław funkcjonuje wiele linii tramwajowych, które efektywnie łączą różne obszary. Oto dostępne trasy:

• 1 (Poświętne – Biskupin),
• 6 (Kowale – Krzyki),
• 7 (Poświętne – Klecina),
• 8 (Karłowice – Tarnogaj),
• 11 (Kromera – Oporów),
• 15 (Poświętne – Park Południowy),
• 23 (Kowale – Nowy Dwór P+R).

Linie autobusowe

Również sieć połączeń autobusowych w Wrocławiu jest rozbudowana, zapewniając mieszkańcom i turystom wygodne środki transportu. Oto lista dostępnych linii:

• A (Koszarowa (szpital) – Krzyki),
• K (Kamieńskiego (pętla) – Gaj-pętla),
• N (Petrusewicza – Litewska),
• 105 (Kromera – Świniary),
• 108 (Dworzec Nadodrze – Pracze Widawskie),
• 111 (Kminkowa – Osiedle Sobieskiego),
• 116 (Plac Grunwaldzki – Sołtysowice),
• 118 (Rędzin – Sępolno/Wojnów),
• 119 (Racławicka – Sołtysowice),
• 128 (Nowy Dwór P+R – Zakrzów),
• 129 (Poświęcka (ośrodek zdrowia) – Port lotniczy),
• 130 (Osiedle Sobieskiego – Polanowice),
• 132 (Oporów – Kromera),
• 142 (Jarnołtów – Paprotna),
• 144 (Polanowice – Zwycięska),
• 315 (Zajezdnia Obornicka – Swojczyce),
• 319 (Klecina (stacja kolejowa) – Kamieńskiego (pętla)),
• 904 (Galeria Dominikańska – Łozina (skrzyżowanie)),
• 908 (Dw. Nadodrze – Szymanów – pętla),
• 914 (Galeria Dominikańska – Pruszowice),
• 924 (Galeria Dominikańska – Stępin – kościół),
• 930 (Kromera – Krzyżanowice),
• 244 (Kminkowa – Petrusewicza; linia nocna),
• 246 (Kozanów – Sołtysowice; linia nocna),
• 247 (Giełdowa (centrum hurtu) – Polanowice; linia nocna),
• 251 (Litewska – Krzyki; linia nocna),
• 257 (Oporów – Ślazowa/Rędzin; linia nocna).

---

Oceń: Karłowice (Wrocław)

---