Pawłowice, znane w przeszłości jako Pawelwitz, a od 1937 do 1945 jako Wendelborn, to malownicze osiedle zlokalizowane we Wrocławiu, które pełni rolę jednostki pomocniczej gminy na terenach historycznej dzielnicy Psie Pole.
W lat 1874–1945 Pawłowice były częścią Amtsbezirk Bischwitz w dystrykcie powiatu Biskupice Widawskie. Po zakończeniu II wojny światowej, w latach 1945–1954, miejscowość weszła w skład gminy Skarszyn, a później funkcjonowała jako gromada. Taka historia administracyjna przyczyniła się do bogatej i zróżnicowanej kultury lokalnej.
Osiedle od północy sąsiaduje z gminami Wisznia Mała z powiatu Trzebnica oraz Długołęka, która należy do powiatu ziemskiego Wrocław. Co więcej, od południowego wschodu Pawłowice graniczą z Zakrzowem, a od południowego zachodu z Kłokoczycami, co czyni je dobrze skomunikowanym miejscem.
Aby zapewnić mieszkańcom komfort podróży, komunikację zbiorową z innymi osiedlami organizuje Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne we Wrocławiu, które obsługuje linie, w tym linię 151. Dodatkowo, przewoźnik Sevibus oferuje linie 936, co wzbogaca opcje transportowe dla mieszkańców. Zapewnienie dobrego dostępu do komunikacji jest kluczowym elementem wspierającym rozwój tego urokliwego osiedla.
Historia osady
Historia Pawłowic sięga daleko w przeszłość, ponieważ wykopy archeologiczne świadczą o osadnictwie w tym rejonie już od IV wieku n.e. Wczesne średniowiecze przyniosło ślady istnienia grodziska. Najstarsza znana wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1260 roku, kiedy to książę Henryk III Biały oraz jego brat Władysław dokonali zamiany wsi o nazwie Paulovici na Popowice, w rzeczy samej ustanawiając tym samym nową jednostkę administracyjną.
W różnych okresach historycznych, nazewnictwo Pawłowic ewoluowało. W 1350 roku miejscowość była znana już jako Paulow, a w 1380 roku funkcjonowała pod nazwą Paulowicz. Przemiany demograficzne można zobaczyć w wyliczeniach z 1785 roku, kiedy wioska liczyła 150 mieszkańców oraz posiadała folwark oraz jedno wolne gospodarstwo kmiece. Po sekularyzacji dóbr zakonnych w 1810 roku, folwark stał się własnością prywatną. Z kolei na przełomie XIX wieku, rodzina Kornów zakupiła obiekt oraz rozbudowała go.
W 1845 roku, podczas kolejnego spisu, Pawłowice miały już folwark oraz 34 domy, w których mieszkało 237 osób, w tym 6 rzemieślników. Rozwinięcie hodowli owiec stanowiło istotny element lokalnej gospodarki. Z danych z 1937 roku wynika, że majątek Wendelborn zajmował 292,2 ha, w tym 197,4 ha ziemi rolnej oraz inne tereny, takie jak łąki i lasy. Główne zarządzanie majątkiem spoczywało na kilku kluczowych osobach, takich jak inspektor, łowczy i leśnik. Ostatnim znanym właścicielem był Ernst von Schweinichen (1893–1973).
Dla wsi kamień milowy stanowiło kolejowe połączenie, które uzyskano w 1886 roku, kiedy to rodzina von Korn zakupiła osadę. Linia kolejowa Psie Pole–Trzebnica w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju wsi, co zaowocowało przekształceniem jej w osiedle podmiejskie w okresie międzywojennym. Widocznym objawem tego rozwoju była intensywna zabudowa willowa oraz wielorodzinna, w tym osiedle zaprojektowane przez architekta W.F. Reinscha, w ramach koncepcji urbanistycznej zakładającej tworzenie satelitarnych ośrodków wokół Wrocławia.
Po II wojnie światowej, dnia 16 lutego 1945 roku, Pawłowice zostały przejęte przez wojska radzieckie bez większych walk. W latach sześćdziesiątych zaczęto rozwijać budownictwo jednorodzinne o charakterze miejskim, co wpłynęło na dalszy rozwój i zwiększenie liczby mieszkańców. W 1970 roku Pawłowice zostały formalnie włączone do Wrocławia.
W następstwie wojny, majątek przeszedł w ręce Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. W 1996 roku zabytek, którym jest pałac oraz folwark, znalazł się w rejestrze zabytków. Po zakończeniu prac renowacyjnych pomieszczeń dawnego folwarku oraz pałacu, nowy właściciel zdecydował się na utworzenie Ponadregionalnego Rolniczego Centrum Kongresowego, które pełni funkcje edukacyjne i szkoleniowe, dysponując bazą noclegową oraz salami konferencyjnymi. Dodatkowo, powołano tu Centrum Kształcenia Ustawicznego, w ramach którego organizowane są kursy, szkolenia i różnorodne konferencje oraz lokale wydarzenia, w tym krajowe Święto Sera i Wina, z udziałem Stowarzyszenia Serowarów Farmerskich oraz Stowarzyszenia Winnice Dolnośląskie.
Zabytki
W Pawłowicach, w pobliżu Wrocławia, znajduje się interesujący zabytek, który zdobył uznanie i został wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków. Mowa tu o pałacu Kornów, który został wybudowany w 1891 roku i umiejscowiony jest przy ulicy Pawłowickiej 85-101. Obiekt ten reprezentuje typową architekturę przełomu XIX i XX wieku.
Ta imponująca budowla posiada wiele interesujących elementów, w tym łącznik, oficynę oraz dom zarządcy. Dodatkowo, w kompleksie pałacowym znajdują się młyn, stajnia oraz wieża wodna. Pasjonaci przyrody z pewnością docenią również otaczający pałac park, który wzbogacony jest o glorietę oraz mostek.
Nie można zapomnieć o fontannie oraz dwu bramach wjazdowych, które dodają całości wyjątkowego charakteru. Pałac Kornów to miejsce, które z pewnością zasługuje na uwagę nie tylko mieszkańców, lecz także turystów odwiedzających ten region.
Sport
W sierpniu 2008 roku doszło do reaktywacji klubu piłkarskiego Orzeł Pawłowice, który miał swoje korzenie w tym osiedlu aż do roku 1968.
Szlaki turystyczne
W Pawłowicach, które są częścią Wrocławia, znajduje się wiele interesujących szlaków turystycznych, które zachęcają do odkrywania uroków tego regionu.
Jednym z najbardziej znanych jest Szlak dookoła Wrocławia im. doktora Bronisława Turonia, który pozwala na spacer w malowniczych okolicach oraz poznanie lokalnej przyrody.
Na uwagę zasługuje również szlak rowerowy Bałtyk – Adriatyk, który stanowi doskonałą trasę zarówno dla amatorów, jak i bardziej doświadczonych cyklistów.
Przypisy
- Liczba mieszkańców zameldowanych na pobyt stały i czasowy (stan na 31.12.2017 r.)
- Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 225. [dostęp 18.11.2012 r.]
- Wokół Wrocławia. Grzegorz Zwoliński (red.). Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-62645-47-3.
- Strona klubu sportowego w Pawłowicach
- Dz.U. z 1970 r. nr 8, poz. 70
- Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- Amtsbezirk Bischwiz
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Dworek (Wrocław) | Nadodrze (Wrocław) | Psie Pole (osiedle Wrocławia) | Osiniec (Wrocław) | Strachocin (Wrocław) | Polanowice-Poświętne-Ligota | Wojszyce (Wrocław) | Jarnołtów (Wrocław) | Jerzmanowo-Jarnołtów-Strachowice-Osiniec | Szczepin | Karłowice (Wrocław) | Miłostków/Marzanów | Jerzmanowo (Wrocław) | Zgorzelisko (Wrocław) | Psie Pole-Zawidawie | Lamowice Stare | Siedlec (Wrocław) | Zacisze (Wrocław) | Przedmieście Świdnickie | SwojczyceOceń: Pawłowice (Wrocław)