Szlak dookoła Wrocławia im. doktora Bronisława Turonia

---

Historia

Idea stworzenia turystycznego szlaku pieszej wędrówki w pobliżu Wrocławia zrodziła się w 1967 roku. Została ona zainicjowana przez Zbigniewa Szkolnickiego, który był członkiem wrocławskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Prace nad szlakiem przyspieszyły, a jego oficjalne wyznakowanie miało miejsce w 1975 roku, dzięki zaangażowaniu uczniów z Szkolnego Koła Krajoznawczo-Turystycznego „Skrzaty” działającego przy Szkole Podstawowej nr 46, pod czujnym okiem opiekunki, Marii Balkowskiej.

W 1986 roku, w celu uhonorowania zasług Bronisława Turonia, który był aktywnym działaczem Oddziału Wrocławskiego PTTK, nadano szlakowi jego imię. To wydarzenie nie tylko podkreśliło pamięć o Turoniu, ale także zwróciło uwagę na znaczenie turystyki w regionie.

Zabytki na szlaku

Na trasie szlaku, zgodnie z rejestrem zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa, można napotkać wiele interesujących obiektów historycznych. Oto niektóre z nich:

• Uraz → ruiny zamku,
• Uraz → kościół św. Michała Archanioła,
• Kotowice → kościół św. Marcina,
• Wrocław-Widawa → kościół św. Anny,
• Wrocław-Pawłowice → pałac Kornów,
• Pruszowice → dwór,
• Domaszczyn → kościół Podwyższenia Krzyża Świętego,
• Domaszczyn → Dom Łowczego,
• Szczodre → pałac Sybilli,
• Długołęka → kościół św. Michała Archanioła,
• Chrząstawa Wielka → kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny,
• Wojnowice → kościół św. Wawrzyńca,
• Ratowice → śluza z początku XX wieku,
• Święta Katarzyna → sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej,
• Biestrzyków → rycerska wieża mieszkalna,
• Ślęza → dwór z wieżą mieszkalną (Muzeum Motoryzacji Topacz w Ślęzie),
• Bielany Wrocławskie → kościół św. Andrzeja Apostoła,
• Tyniec Mały → kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny,
• Jaszkotle → kościół Wniebowstąpienia Pana Jezusa,
• Skałka → kościół św. Marii Magdaleny,
• Wrocław-Jerzmanowo → kościół św. Jadwigi,
• Wrocław-Leśnica → zamek,
• Wrocław-Leśnica → kościół św. Jadwigi,
• Lutynia → kościół św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny,
• Mrozów → kościół Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej,
• Wojnowice → gotycko-renesansowy nawodny zamek,
• Brzezina → kościół Najświętszej Maryi Panny Różańcowej.

Przebieg szlaku

Szlak rozciąga się wokół Wrocławia, obejmując obszary trzech powiatów: trzebnickiego, wrocławskiego oraz średzkiego. W jego przebiegu znajduje się kilka punktów, w których szlak przenika w obręb miejskich granic oraz do peryferyjnych dzielnic. Całość trasy została podzielona na dwa główne odcinki – północny i południowy – co wynika z braku stabilnych przejść przez Odrę dostępnych do ruchu pieszych w obu kierunkach od miasta.

Odcinek północny

Odległość w km	Atrakcje turystyczne	Miejscowość	Skrzyżowania szlaków turystycznych	Dojazd i komunikacja
0,0 km	Brak	Uraz	Uraz – Kąty Wrocławskie Uraz – Lubiąż Trzebnicka pętla rowerowa	PKS Wołów, Oborniki Śląskie, Wrocław.
6,7 km	Brak	Kotowice	Trzebnicka pętla rowerowa zmienia trasę w porównaniu do Urazu	PKS Wołów, Oborniki Śląskie, Wrocław.
9,4 km	Brak	Paniowice	Trzebnicka pętla rowerowa	PKS Wołów, Wrocław.
12,2 km	Brak	Szewce PKP	Trzebnicka pętla rowerowa odchodzi w stronę Strzeszowa	Przewozy Regionalne: Jelenia Góra, Leszno, Olsztyn, Poznań, Rawicz, Wrocław
14,3 km	Brak	Wrocław-Świniary	Brak	MPK Wrocław, linie 105 i 246 Przewozy Regionalne: Jelenia Góra, Leszno, Olsztyn, Poznań, Rawicz, Wrocław
18,5 km	Brak	Wrocław-Widawa	Wrocław – Oborniki Śląskie	MPK Wrocław, linie 308 i 908
20,5 km	Brak	Krzyżanowice	Wrocław – Trzebnica	MPK Wrocław, linia 130
26,8 km	Brak	Wrocław-Pawłowice	Bałtyk – Adriatyk przybywa z Trzebnicy	MPK Wrocław, linia 130
28,0 km	Brak	Wrocław-Zakrzów	Bałtyk – Adriatyk odchodzi w stronę centrum Wrocławia	MPK Wrocław, linia 128
31,9 km	Brak	Pruszowice	Brak	Sevibus, linia 934
34,6 km	Brak	Domaszczyn	Brak	Sevibus, linie 914 i 934
37,2 km	Brak	Szczodre	Długołęka – Krotoszyn przybywa z kierunku Łoziny	Sevibus, linie 904, 914 i 914a
38,9 km	Brak	Długołęka	Długołęka – Krotoszyn	Sevibus, linie 904, 914 i 914a Przewozy Regionalne: Kluczbork, Krotoszyn, Lubliniec, Łódź Kaliska, Oleśnica, Ostrów Wielkopolski, Wrocław
41,7 km	Brak	Kamień	Brak	Sevibus, linie 914, 914a i 944
47,0 km	Brak	Raków	Brak	Sevibus, linie 914a, 921 i 944
49,5 km	Brak	Oleśniczka	Brak	Sevibus, linia 921
61,6 km	Brak	Chrząstawa Wielka	Brak	Sevibus, linia 845

Północna część szlaku otacza Wrocław z kierunku północno-wschodniego, w dużej mierze prowadząc przez tereny naturalne, takie jak wały Odry i Widawy, a także otoczenie stawów blisko Rakowa. Częścią tego odcinka nie mogą poruszać się rowerzyści ze względów na jego ograniczoną dostępność.

Na trasie odcinka znajdują się liczne zabytki, które zostały wspomniane w rejestrze Narodowego Instytutu Dziedzictwa:

• Uraz – historycznie miasto, a od 1945 roku wieś, z wiele-krotnie zniszczona przedmiotom II wojny światowej.
• Zamek w Urazie – niezwykła budowla, wybudowana po 1319 roku, do tej pory istnieją w ruinie, a odbudowa trwa.
• Kościół św. Michała Archanioła – barokowa konstrukcja z niezwykłym wyposażeniem, które w 1945 roku zostało przetransportowane przez repatriantów.
• Kotowice – historyczna miejscowość z fragmentami posiadłości rycerskiej.
• Kościół św. Marcina – neogotycki gmach, który wielokrotnie padał ofiarą pożarów, ostatni raz w 1978 roku.
• Wrocław-Widawa – dawna wieś, w chwili obecnej osiedle Wrocławia, po raz pierwszy wspomniana w 1193 roku.
• Kościół św. Anny – z niepowtarzalnym barokowym wnętrzem i gotyckim rodowodem, pełen wyjątkowych dzieł sztuki.
• Wrocław-Pawłowice – obszar o bogatej historii, znany od 1245 roku z chwalebnym Pałacem Kornów.
• Pałac Kornów – zconverter o ciekawej historii, obecnie w rękach Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
• Pruszowice – wzmiankowana w XIV wieku miejscowość, znana ze swojego zniszczonego dworu.
• Domaszczyn – dawna powstała w 125 roku ulicówka z niejasnym układem przestrzennym.
• Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – orientowany, jednonawowy gmach z niezwykłym dziedzictwem kulturowym.
• Szczodre – wieś powstała z integracji dwóch osad wzmiankowanych w XIII wieku.
• Dawny budynek konsulatu Szwecji – obecnie siedziba Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta.
• Pałac Sybilli – znany jako „Śląski Windsor,” z tragicznymi losami w 1945 roku.
• Długołęka – wieś synodalna, cel pielgrzymek od 1454 roku.
• Kościół z wyjątkową historią szlachecką, z tragicznie pamiętnym odnalezieniem hostii.
• Chrząstawa Wielka – znaczna w wiekach średnich, dziś istotny punkt na mapie.
• Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny zaprojektowany przez Alexisa Langera.
• Wewnątrz zachowały się wspaniałe dzieła sztuki autorstwa Ferdinanda Wintera.

Odcinek łącznikowy

Odległość	Atrakcje	Punkt	Skrzyżowania szlaków**	Uwagi	Dojazd
0,0 km	_	Chrząstawa Wielka	_	Odcinek oznakowany	Sevibus linia 845
3,0 km	_	Wojnowice	_	Odcinek oznakowany	Sevibus linia 855
6,8 km	_	Czernica	_	Odcinek oznakowany	Sevibus linia 855 Przewozy Regionalne Jelcz-Laskowice, Wrocław
10,3 km	_	Ratowice	_	Bez znaków	Sevibus linia 855
12,5 km	_	Kotowice	Szlak Odry	Bez znaków	PKS Wrocław Wrocław PKS Oława Oława, Wrocław
14,6 km	_	Zakrzów Kotowice PKP	_	Bez znaków	Przewozy Regionalne Jelcz-Laskowice, Wrocław

Po zwodowaniu śluzy w Ratowicach na Odrze przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, możliwe stało się połączenie odcinka końcowego w Czernicy do południowego przez stację kolejową Zakrzów Kotowice, nieoznakowaną ścieżką, mającą prawie wyłącznie polne drogi.

W trakcie tego odcinka także zarejestrowano kilka wartościowych obiektów:

• Wojnowice – wieś z bogatą historią sięgającą 1286 roku, z wieloma rodzinami różnego pochodzenia.
• Kościół św. Wawrzyńca – niezwykle ważne miejsce, wypełnione relikwiami i zabytkami sakralnymi.
• Warto również nadmienić krzyż, który zwykle określany jest jako krzyż pokutny, mimo braku dowodów w tej sprawie.
• Ratowice – wieś historyczna, znana z gotyckiej śluzy, zbudowanej dla zapewnienia ochrony przed powodzią.
• Kotowice – wieś z odnalezieniem skarbu przez archeologów.
• Widok na starorzecza z przepięknym kwitnieniem przebiśniegu wiosną.
• Wieża widokowa – wzniesiona w 2012 roku, oferująca imponujące widoki na otaczające tereny.

Odcinek południowy

Odległość	Atrakcje	Punkt	Skrzyżowania szlaków	Dojazd
0,0 km	_	Zakrzów Kotowice PKP	Szlak Odry przylatuje z kierunku Oławy	Przewozy Regionalne Jelcz-Laskowice, Wrocław Koleje Dolnośląskie Jelcz-Laskowice, Wrocław
7,6 km	_	Siechnice	Via Regia Szlak Odry odchodzi w stronę centrum Wrocławia	Sevibus, linia 900P, 900L i 901 Przewozy Regionalne Jelcz-Laskowice, Wrocław Koleje Dolnośląskie Jelcz-Laskowice, Wrocław
9,9 km	_	Święta Katarzyna	_	Sevibus, linia 900P, 900L i 901
12,9 km	_	Smardzów	_	Sevibus, linia 900P, 900L i 910
14,3 km	_	Żerniki Wrocławskie	_	Sevibus, linia 900P, 900L i 901 Koleje Dolnośląskie Jelcz-Laskowice, Legnica, Węgliniec, Wrocław, Zgorzelec
17,2 km	_	Biestrzyków	_	PKS Oława Strzelin, Wrocław Trako Kąty Wrocławskie, Wrocław
18,7 km	_	Wysoka	_	PKS Oława Strzelin, Wrocław Trako Wrocław MPK Wrocław, linia 612
22,6 km	_	Ślęza	_	MPK Wrocław, linia 612
24,6 km	_	Bielany Wrocławskie	_	BUSPOL Sobótka, Wrocław Usługi autokarowe M.Romańczuk Bielawa, Dzierżoniów, Wrocław PKS Świdnica Świdnica, Wrocław MPK Wrocław, linia 612
30,7 km	_	Tyniec Mały	_	PKS Wrocław Sobótka, Wrocław BUSPOL Sobótka, Wrocław PKS Kamienna Góra Kamienna Góra, Wrocław
33,3 km	_	Biskupice Podgórne	_	Anita Przewozy Osobowe Kąty Wrocławskie, Wrocław MPK Wrocław, linia 602, 607
37,5 km	_	Jaszkotle	_	PKS Wrocław Kąty Wrocławskie, Środa Śląska, Wrocław
39,8 km	_	Smolec	Muchobór Wielki – Sobótka	Trako Kąty Wrocławskie, Wrocław Przewozy Regionalne Jelenia Góra, Wałbrzych, Wrocław
42,8 km	_	Kębłowice	Bałtyk – Adriatyk przybywa z centrum Wrocławia	Trako Kąty Wrocławskie, Wrocław KRUK Udanin, Wrocław MPK Wrocław, linia 909
44,1 km	_	Skałka	Bałtyk – Adriatyk odchodzi w stronę Kątów Wrocławskich	Trako Kąty Wrocławskie, Wrocław
45,3 km	_	Samotwór	Uraz – Kąty Wrocławskie przybywa z Kątów Wrocławskich	MPK Wrocław, linia 909
48,6 km	_	Wrocław-Jerzmanowo	Uraz – Kąty Wrocławskie odchodzi w kierunku Wrocław-Leśnica inną trasą	MPK Wrocław, linia 109, 249, 909
51,2 km	_	Wrocław-Złotniki	_	MPK Wrocław, linia 109, 129, 909
53,9 km	_	Wrocław-Leśnica	Szlak Odry Uraz – Kąty Wrocławskie	MPK Wrocław, linia 148, tramwaje 10, 20, 3
60,4 km	_	Lutynia	_	Trako Bogdaszowice, Wrocław PKS Wrocław Środa Śląska, Wrocław
63,8 km	_	Błonie	_	PKS Lubin Środa Śląska, Wrocław PKS Wrocław Środa Śląska, Wrocław Tarnowscy Komunikacja Międzymiastowa Lubin, Wrocław
68,6 km	_	Miękinia	_	PKS Wrocław Środa Śląska, Mrozów Koleje Dolnośląskie Jelcz-Laskowice, Legnica, Węgliniec, Wrocław, Zgorzelec
72,9 km	_	Mrozów	_	PKS Wrocław Środa Śląska Koleje Dolnośląskie Jelcz-Laskowice, Legnica, Węgliniec, Wrocław, Zgorzelec Przewozy Regionalne Legnica, Wrocław
74,8 km	_	Wojnowice	Odra – Barycz Uraz – Kąty Wrocławskie Via Regia	PKS Wrocław Mrozów, Środa Śląska
77,5 km	_	Brzezina	Odra – Barycz przybywa z Wojnowic inną trasą	MPK Wrocław, linia 917, 923
79,0 km	_	Brzezinka Średzka	Szlak Odry Odra – Barycz odchodzi w kierunku Brzegu Dolnego	PKS Wrocław Lenartowice, Miękinia, Wilkszyn Przewozy Regionalne Głogów, Ścinawa, Wołów, Wrocław, Zielona Góra

Szlak południowy otacza Wrocław od kierunku południowego i zachodniego, prowadząc przez obszary zabudowy, głównie asfaltowe drogi, co czyni go dostępnym także dla rowerzystów.

Planowane tereny parku krajobrazowego, „Dolina Odry i Oławy”, są domem dla 32 gatunków rodzajnych roślin oraz 140 gatunków ptaków, takich jak bąk, bocian czarny, czy kania ruda.

Na tym odcinku również znajduje się wiele historycznych miejsc, do których zaliczyć można:

• Święta Katarzyna – wieś z imieniem patronki kościoła, wzmiankowana w 1257 roku.
• Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej – kościół z XV wieku, znany ze swoich historycznych relikwii.
• Biestrzyków – historyczna wieś z ruinami rycerskiej wieży mieszkalnej.
• Ślęza – wieś znana z historycznego dziedzictwa, pochodzącego z XI wieku.
• Bielany Wrocławskie – obecnie strefa handlowo-przemysłowa, zachowująca swój zabytek z XIV wieku – Kościół św. Andrzeja Apostoła.
• Wzmianka o unikalnych drzewach z pomnikami przyrody w regionie.
• Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – kolejny przykład gotyckiego stylu budownictwa w okolicy.
• Wiele rzeźb i malowideł z XV i XVI wieku, które przyciągają uwagę turystów.
• Kościół Wniebowstąpienia Pana Jezusa – z długą historią i cennym wyposażeniem artystycznym.
• Wrocław-Jerzmanowo – osiedle z korzeniami sięgającymi 1245 roku.
• Zespół pałacowo–parkowy w Leśnicy – z dawnymi fortfikacjami i parkiem wpisanym na listę historycznych miejsc Wrocławia.
• Kościół św. Jadwigi, z malowidłami z 1739 roku, które podkreślają lokalne dziedzictwo.
• Pomnik Matki Boskiej i św. Jana Nepomucena – międzynarodowe dziedzictwo kulturowe regionu.
• Lutynia – wieś o wielowiekowej historii związanej z wydarzeniami wojny siedmioletniej;
• Mrozów – reprezentująca lokalne tradycje, kościół Zwycięskiej Maryi Panny.
• Pomnik św. Jana Nepomucena – znane miejsce kultu w regionie.
• Wojnowice – z historią sięgającą aż po średniowiecze.
• Zamek jako część bogatego dziedzictwa zamków w regionie.
• Brzezina – z wyjątkowym kościołem, który jest ważnym punktem kultu.

Całościowy przebieg szlaku został poddany rewizji według stanu z 2012 roku.

Klasztor Kościół Kaplica Zamek Ruiny Zabytek Zabytek techniki Zabytkowa chata Zabytek judaizmu Muzeum Dwór Hotel Schronisko turystyczne Grodzisko Cmentarz Cmentarz żydowski Maszt radiowy Latarnia morska Lotnisko Port wodny, przystań Prom Tunel Pomnik Kopiec Miejsce kultu Miejsce bitwy Kamieniołom Kopalnia Jaskinia Przystanek autobusowy Stacja PKP Kemping Pole namiotowe Wąwóz Skały Rezerwat roślinny Rezerwat faunistyczny Rezerwat geologiczny Rezerwat krajobrazowy Rezerwat ścisły Pomnik przyrody Park Pole narodowy Drzewo Źródło Punkt widokowy Szczyt Przełęcz

Odznaka

Tematem niniejszego fragmentu jest odznaka turystyczno-krajoznawcza, zaprezentowana przez PTTK Wrocław-Fabryczna, znana jako „Wędrówki Dookoła Wrocławia”.

W ramach tej inicjatywy, za każdy przebyty fragment trasy, uczestnicy mogą otrzymać odznakę cząstkową. Osoby, które pokonają całą trasę, mają możliwość zdobycia dodatkowego elementu łączącego.

Wskazania regulaminu wskazują, że pierwszy odcinek szlaku zaczyna się w Wrocławia-Leśnicy i prowadzi do Miękini. Warto zauważyć, że wyznaczono również dodatkowy odcinek, którym jest fragment łączący Chrząstawę Wielką z Zakrzowem Kotowice PKP, jednak za ten odcinek nie przysługuje odznaka cząstkowa.

Przewodniki

Szlak wrocławski, znany również jako szlak dookoła Wrocławia, uzyskał kilka publikacji przewodników, które są niezwykle przydatne dla każdego, kto pragnie poznać ten region.

• Z plecakiem po województwie wrocławskim (wydany w 1986 roku, 76 stron, format 120×205 mm, autor Jerzy Maciejewski) – zawiera na stronach 29-42 zwięzły opis szlaku wraz z podstawowymi informacjami krajoznawczymi,
• Na spacerowym szlaku dookoła Wrocławia (wydany w 1991 roku, format 120×165 mm, autor Jerzy Maciejewski) – dokładnie opisuje przebieg szlaku, dołączając schematyczne mapki każdego odcinka oraz istotne informacje o wsiach znajdujących się w okolicy oraz o osiedlach Wrocławia wzdłuż szlaku. Odcinki szlaku zostały podzielone zgodnie z regulaminem odznaki „Wędrówki Dookoła Wrocławia”, na końcu przewodnika zamieszczono także regulamin,
• Żółty szlak turystyczny dookoła Wrocławia im. dr. Bronisława Turonia: rowerowe trasy dojazdowe (wydany w 2005 roku, 320 stron, format 110×205 mm, z kolorowymi ilustracjami, redakcja Krzysztof Garbaczewski) – omawia przebieg szlaku, wzbogacając go o wycinki mapy dla każdego odcinka oraz dodatkowe pięć tras rowerowych, przez co szlak staje się dostępny także dla miłośników rowerów. Odcinki zostały podzielone zgodnie z regulaminem odznaki „Wędrówki Dookoła Wrocławia”, a na końcu znajduje się regulamin i karta potwierdzeń,
• Po roku 2005 wydawane były jedynie mapy regionu Wrocławia, które pokazują aktualny przebieg szlaku oraz odległości. Najbardziej aktualne wydawnictwo to mapa “Wokół Wrocławia”, wydana w 2012 roku, która dodatkowo przedstawia informacje o stanie szlaku oraz jego oznakowaniu.

---

Oceń: Szlak dookoła Wrocławia im. doktora Bronisława Turonia

---