Zakrzów (Wrocław)

---

Historia powstania osady

Badania archeologiczne przeprowadzone w 2008 roku na obszarze Zakrzowa oraz w jego sąsiedztwie, między miejscowościami Ramiszów, Łozina i rzeką Widawą, ujawniają, że osadnictwo w tym regionie sięga już IV wieku p.n.e. Warto zaznaczyć, że wcześniejsze znaleziska, datowane na 1 kwietnia 1886 roku, odkryte przypadkowo przez robotników w lokalnej piaskowni, obejmowały trzy grobowce, znane dzisiaj jako książęce. Te odkrycia potwierdzają, że tereny te były zamieszkane już na początku IV wieku n.e. Obecnie określa się to odkrycie jako „skarbu zakrzowskiego”.

Początki dokumentacji osady sięgają XIII wieku, kiedy to najstarszy znany zapis o wsi został sporządzony w 1253 roku. Papież Innocenty IV zatwierdził wówczas klasztorowi premonstratensów św. Wincentego na Ołbinie posiadanie szeregu majątków, w tym także Zakrzów, który był wymieniany jako Zakrou, a w 1302 roku jako Zakrow.

Przez wieki osada pozostawała w rękach klasztoru św. Wincentego, a mieszkańcy głównie zajmowali się rolnictwem. Sytuacja zmieniła się po sekularyzacji zakonów w 1810 roku, kiedy to Hugo von Haugwitz stał się pierwszym świeckim właścicielem byłego majątku. Wkrótce do Zakrzowa przybyli nowi przedsiębiorcy oraz rzemieślnicy, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju. Do 1845 roku osada wzbogaciła się o browar, gorzelnię, dwa zajazdy, młyn oraz kuźnię, a także papiernię (później Papierfabrik Sacrau). Odnotowano wtedy 40 domów, w których mieszkało 249 osób, w tym siedmiu rzemieślników i dziewięciu kupców.

W dniu 14 lutego 1874 roku utworzono Amtsbezirks Sacrau, w ramach którego Zakrzów oraz majątki ziemskie Psie Pole i Zakrzów stanowiły nowy powiat. Administratorem nowego powiatu został fabrykant Max Bock, którego wybrano na następne sześć lat.

Otwarcie linii kolejowej na trasie z Psiego Pola do Brochocina Trzebnickiego, miało miejsce 1 listopada 1886 roku, a jej trasa przebiegała przez Zakrzów. Wprawdzie pierwotnie linia miała łączyć Wrocław ze Szczecinem, jednak ostatecznie obejmowała jedynie odcinek do Trzebnicy. Niemniej jednak, otwarcie linii kolejowej znacząco wpłynęło na rozwój miejscowości, poprawiając dostępność do Wrocławia, co z kolei prowadziło do powstawania nowych warsztatów kowalskich i odlewniczych, a także zakładów związanych z przemysłem metalowym.

Zakrzów w latach II wojny światowej

Podczas II wojny światowej w Zakrzowie istniał fabryczny oboz pracy przymusowej, w którym przebywało około 200 osób, z czego połowa to Polacy. Pod koniec wojny, 10 lutego 1945 roku, na terenie Zakrzowa miały miejsce brutalne walki. Rosjanie zaatakowali obszar fabryki papieru, zagrażając pobliskiemu osiedlu (Feierabendsiedlung, znane również jako „Osiedle po pracy”), oraz stacji kolejowej Psie Pole.

Obrony osiedla podejmował batalion Tenschert, który jednak nie był w stanie skutecznie zatrzymać armii czerwonej. Dopiero batalion Günther, wzmocniony pułkiem majora Mohra, przyniósł nowe nadzieje. Rosjanie zostali chwilowo wyparci, jednak sytuacja szybko się zaostrzyła, zmuszając niemieckie jednostki do odwrotu 15 lutego 1945 roku. Zaledwie dzień później, 16 lutego, wojska radzieckie dotarły do Zakrzowa, napotykając minimalny opór ze strony Niemców.

Zakrzów po wojnie

Osada uniknęła większych zniszczeń Wojny, co zaowocowało tym, że w 1945 roku w Zakrzowie ulokowana została siedziba wójta oraz Urząd Gminy Zakrzów. Gmina obejmowała obszar Zakrzowa oraz pobliskie miejscowości, w tym Sybilin (dzisiejsze Szczodre), Gorlice (dzisiejsze Zgorzelisko), Wilczyce, Kiełczów, Kiełczówek, Domaszczyn, Mirków oraz Długołękę. Sytuacja ta utrzymywała się do 1951 roku, do momentu przyłączenia Zakrzowa do Wrocławia. Pierwszym polskim sołtysem, wybranym po wojnie, był Józef Zgarłowski.

W 1947 roku w osadzie zarejestrowano działalność klubu sportowego Stal Zakrzów (obecnie znany jako Polar Wrocław). W 1951 roku Zakrzów został formalnie przyłączony do Wrocławia, a rok później powstały Zakłady Metalowe Zakrzów, dzisiejsze ZZSD Polar. W czasach PRL, zakład ten stał się największym producentem sprzętu AGD w Polsce. W latach osiemdziesiątych, dla jego pracowników, zrealizowano inwestycję w postaci osiedla bloków przy drodze E67.

Osiedle nosiło wówczas nazwę Osiedla Moskiewskiego, zaś ulice były nazwane na cześć miast bloku wschodniego. Aktualnie osiedle funkcjonuje pod nazwą Osiedle im. Jana III Sobieskiego, a nazwy ulic są związane z patronem osiedla, chociaż niektóre z nich wciąż zachowały dawne nazwy.

Do końca lat dziewięćdziesiątych Szkoła Podstawowa nr 41 mieściła swoje klasy w dwóch budynkach przy ul. Okulickiego oraz Zatorskiej. Należy zaznaczyć, że budynek przy ul. Zatorskiej w czasie II wojny światowej został przekształcony w szpital. Obecnie szkoła została zamknięta; dzieci uczęszczają do Szkoły Podstawowej nr 44 na Osiedlu Sobieskiego, która powstała w 1985 roku i dwa lata później przyjęła imię Jana III Sobieskiego.

W budynku byłej szkoły przy ul. Zatorskiej obecnie swoją działalność prowadzi Szkoła Społeczna oraz punkt kontaktowy redakcji „Zawidawieści”, gazety finansowanej z EFS o nakładzie 2000 egzemplarzy, działającej od października 2006 roku. Budynek przy ul. Okulickiego jest częścią Fundacji Przyjazny Dom im. Stanisława Jabłonki, która prowadzi Środowiskowy Dom Samopomocy oraz Zespół Mieszkań Chronionych, stworzony przy wsparciu Gminy Wrocław.

Po w 1997 roku powodzi, Zakrzów notował rozwój inwestycji budowlanych, mimo że jego bliskość do rzeki Dobrej nie spowodowała zniszczeń. Wysokie położenie osiedla zminimalizowało ryzyko zalania. W dniu 4 sierpnia 2003 roku przy ul. Danuty Siedzikówny (wcześniej Armii Ludowej) rozpoczęło działalność Biuro Informacji Gospodarczej Krajowego Rejestru Długów S.A. 18 listopada 2004 roku, dzięki uchwale Rady Miejskiej Wrocławia, osiedle Zakrzów stało się częścią nowej jednostki samorządowej nazwanej Psie Pole Zawidawie.

W latach 90. XX wieku, linia kolejowa łącząca Psie Pole z Trzebnicą została zlikwidowana (Linia nr 326). Jednak 20 września 2009 roku marszałek województwa dolnośląskiego Marek Łapiński ogłosił wznowienie połączenia na tej trasie dla przewozów osobowych. Usługa ta jest realizowana za pomocą autobusów szynowych oraz hybrydowych zespołów trakcyjnych 36WEh Kolei Dolnośląskich, podczas gdy kolejowy ruch towarowy zmniejszył się do Zakrzowa, obsługując fabrykę sprzętu AGD Polar. Komunikację autobusową zapewnia MPK Wrocław.

Historia nazewnictwa Zakrzowa

Pod możliwym będziemy mogli ocenić ewolucję nazwy osiedla w tabeli:

Rok	Obowiązująca nazwa
1253	Zakrou
1271	Zacrov
1279	Sakrow
1300	Sakrow
1302	Zakrow
1318	Sakorow
1335	Sacrow
1374	Sakrow
1413	Zackraw
1417	Sackeraw
1652	Sackerau lub Sackarau
XVII w.	Sackraú
1901	Sacrau
1941	Sakrau
1945 –	Zakrzów

Podział Zakrzowa

Zakrzów, część Wrocławia, prezentuje dwa główne obszary, które można wyróżnić, a są to:

• Stary Zakrzów,
• Nowy Zakrzów – który obejmuje bloki znane jako osiedle im. Jana III Sobieskiego.

Komunikacja zbiorowa

W Zakrzowie, który jest częścią Wrocławia, dostępność komunikacji zbiorowej odgrywa istotną rolę w codziennym funkcjonowaniu mieszkańców oraz odwiedzających. W obrębie tego obszaru można korzystać z różnych linii autobusowych, które zapewniają wygodne połączenia w ciągu dnia jak i w nocy.

Wśród dostępnych środków transportu dziennego wyróżniają się następujące linie autobusowe: 111, 128, 130, 150, 151 oraz D. Te linie są kluczowe dla osób podróżujących w ciągu dnia.

Dodatkowo, linia autobusowa nocna o numerze 241 umożliwia bezpieczny powrót w późnych godzinach, co jest bardzo istotne dla nocnych podróżnych.

Urzędy i instytucje

W Zakrzowie, części Wrocławia, istnieje wiele ważnych instytucji i urzędów, które pełnią kluczowe funkcje w życiu lokalnej społeczności.

• Fundacja Przyjazny Dom im. Stanisława Jabłonki,
• Urząd pocztowy Wrocław 23,
• Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA,
• Szkoła podstawowa nr 44 im. Jana III Sobieskiego,
• Społeczna Szkoła Podstawowa Zakrzowskiego Stowarzyszenia Edukacyjnego „RODZINA”,
• Rzymskokatolicka Parafia pw. św. Jana Apostoła.

Szlaki turystyczne

W okolicy Zakrzowa, znajduje się wiele atrakcyjnych szlaków turystycznych, które oferują niezapomniane wrażenia dla miłośników przyrody oraz aktywnego wypoczynku. Warto zwrócić uwagę na szczególnie popularny szlak, który prowadzi przez malownicze tereny wokół Wrocławia.

• Szlak dookoła Wrocławia im. doktora Bronisława Turonia,
• szlak rowerowy Bałtyk – Adriatyk,

Te trasy stanowią doskonałą okazję do spędzenia czasu na świeżym powietrzu oraz poznawania kultury i przyrody regionu. Chociaż szlak rowerowy Bałtyk – Adriatyk jest mniej znany w tym obszarze, jego zasoby z pewnością przyciągną uwagę pasjonatów kolarstwa.

---

Oceń: Zakrzów (Wrocław)

---