Plac Gustawa Daniłowskiego, znajdujący się we Wrocławiu, to miejsce o bogatej historii oraz ciekawym układzie przestrzennym. Leży on na Karłowicach, które obecnie są częścią osiedla Karłowice-Różanka, w dawniej administracyjnej dzielnicy Psie Pole. Jednym z jego najistotniejszych elementów jest droga gminna o długości 60 m.
Plac ma kształt zbliżony do prostokąta o wymiarach około 80 na 100 m, natomiast obszar zieleni oraz droga związana z tym terenem zajmują łącznie aż 3230 m². Związana z placem droga łączy ulicę Wacława Berenta z ulicą Stanisława Przybyszewskiego, co ułatwia komunikację w tej okolicy.
Na placu znajduje się również wieża ciśnień, która jest charakterystycznym elementem krajobrazu tej części Wrocławia. To zabytkowa budowla, pochodząca z lat 1914-1915, stanowi ważny punkt orientacyjny w rejonie i przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów, wyruszających na odkrywanie uroków Wrocławia. Więcej o tej wyjątkowej budowli można przeczytać w artykule o wieży ciśnień.
Historia
Historia tego placu jest ściśle powiązana z koncepcją podwrocławskiego miasta-ogrodu, które obecnie jest częścią osiedla Karłowice. Projektowanie tej lokalizacji rozpoczęto w 1911 roku, a za jego realizację odpowiedzialny był architekt rządowy, Paul Schmitthenner. W trakcie rewizji pierwotnych planów, dokonanej około 1915 roku, powstały założenia, które przetrwały do dzisiaj. Ostateczny kształt placu został nadany w 1931 roku, nawiązując do już istniejącej alei Jana Kasprowicza, którą wytyczono w 1895 roku.
Przed ukonstytuowaniem placu w aktualnej formie, projekt z 1914 roku przewidywał budowę wieży wodociągowej, która obecnie stanowi jeden z głównych elementów architektonicznych w tej części Wrocławia. Po zakończeniu jej wykorzystania do celów hydraulicznych, wieża została zaadaptowana przez Sekcję Grotołazów Wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego, która urządziła w jej wnętrzu sztuczną ściankę wspinaczkową.
Warto zauważyć, że zabudowa wielorodzinna wokół placu rozpoczęła się w latach 30. XX wieku, a architektoniczne projekty opracowali m.in. A. W. Hogrewe w 1930 roku oraz P. Handke w 1935 roku. Połączenie Karłowic z Wrocławiem miało miejsce w 1928 roku.
Północną pierzeję stanowią wille, które powstały w latach 20. XX wieku, a wschodnią pierzeję diametralnie uzupełnia dwór, który został rozbudowany w latach 1933-1935 z myślą o potrzebach seminarium.
Nazwy
Historia zmian nazw placu we Wrocławiu jest bogata i ciekawa. W swoim minionym czasie, przestrzeń ta była znana pod różnymi nazwami:
- Drabiziusplatz, do roku 1945,
- Gustawa Daniłowskiego, od roku 1945.
Poprzednia nazwa placu upamiętniała Guido von Drabizius, który był właścicielem okolicznych ogrodów oraz jednym z organizatorów budowy przedmieścia odrzańskiego, wraz z Ottonem Bauerem. Guido von Drabizius zmarł w 1896 roku.
Współczesna nazwa została nadana przez Zarząd Miejski we Wrocławiu i ogłoszona w okólniku nr 76 z dnia 19 października 1945 roku. Upamiętnia ona Gustawa Daniłowskiego, któremu przypisuje się miano polskiego pisarza, publicysty oraz działacza socjalistycznego i niepodległościowego.
Układ drogowy
Do placu Gustawa Daniłowskiego przypisana jest gminna droga nr 106551D, której długość wynosi 60 metrów. Wokół tego obszaru znajdują się różne ulice, które są ze sobą powiązane.
W szczególności warto zwrócić uwagę na następujące skrzyżowania:
- droga 106551D – plac Gustawa Daniłowskiego,
- skrzyżowanie z ulicą Wacława Berenta,
- skrzyżowanie z ulicą Stanisława Przybyszewskiego,
- skrzyżowanie ulicy Wacława Berenta oraz alei Jana Kasprowicza,
- skrzyżowanie alei Jana Kasprowicza i ulicy Stanisława Przybyszewskiego,
- skrzyżowanie ulicy Stanisława Przybyszewskiego i ulicy Zenona Miriama Przesmyckiego.
W obszarze tym drogi zlokalizowane są w strefie ograniczonej prędkości, w której maksymalna dozwolona prędkość jazdy wynosi 30 km/h. Z wyjątkiem alei Jana Kasprowicza, wszystkie inne drogi w tej okolicy podlegają temu ograniczeniu. Droga 106551D łączy ulicę Wacława Berenta z ulicą Stanisława Przybyszewskiego. Warto również zaznaczyć, że przystanki autobusowe komunikacji miejskiej umiejscowione przy alei Jana Kasprowicza noszą nazwę „plac Daniłowskiego”.
Zabudowa i zagospodarowanie
Przestrzeń zieleni, która znajduje się na placu, w połączeniu z przyległą drogą, ma łączną powierzchnię 3230 m² i przyjmuje formę zbliżoną do prostokąta. Z tej ogólnej powierzchni, 268 m² zajmuje wyznaczona droga gminna, a 543 m² jest działką zabudowaną wieżą ciśnień. Pozostałe 2419 m² stanowi teren zieleni, znany jako Zieleniec przy placu Daniłowskiego, jak również budynek zlokalizowany przy Gustawa Daniłowskiego 4.
Południowa strona placu charakteryzuje się nieprzerwaną zabudową pierzejową, gdzie mieszczą się domy mieszkalne przy numerach 1, 2 oraz 3. Zachodnia część obejmuje budynki mieszkalne przy ulicy Wacława Berenta, oznaczone numerami 64, 66 oraz 68. Na północy, pierzejowa zabudowa mieszkalna to budynki przy alei Jana Kasprowicza, z numerami 106, 108, 110 oraz 112. Z kolei na wschodzie, w północnej części, znajduje się teren dawnego seminarium, który obecnie należy do Uniwersytetu Wrocławskiego. Po tej stronie, za seminarium, usytuowane jest skrzyżowanie ulicy Stanisława Przybyszewskiego z ulicą Zenona Miriama Przesmyckiego, a na południowej części wschodniej znajduje się szkoła przy ulicy Stanisława Przybyszewskiego 59.
Plac zajmuje obszar usytuowany na wysokości bezwzględnej wahającej się pomiędzy 117 a 118 m n.p.m. Jest częścią regionu statystycznego nr 932660, gdzie gęstość zaludnienia wynosi 4697 osób na km², z łączną liczbą 1192 zameldowanych osób w tym rejonie (stan na 31.12.2018 r.).
Ochrona, zabytki i inne obiekty
Na placu Gustawa Daniłowskiego we Wrocławiu znajduje się wiele cennych obiektów, które mają znaczenie historyczne oraz architektoniczne. Poniżej przedstawiono szczegółowe informacje dotyczące tych zabytków oraz innych istotnych konstrukcji.
Obiekt i lokalizacja | Data powstania oraz numer rejestru | Zdjęcie |
---|---|---|
Wieża wodociągowa na placu ulica Wacława Berenta 75 | Rok 1914 A/2655/407/Wm z dnia 18.07.1979 | Brak |
Budynek mieszkalny południowa pierzeja plac Gustawa Daniłowskiego 1, 2 oraz 3 | Rok 1930-1931 Brak ochrony | Brak |
Budynek mieszkalny zachodnia pierzeja ulica Wacława Berenta 64, 66, 68 | Rok 1925-1930 Brak ochrony | Brak |
Budynek mieszkalny północna pierzeja aleja Jana Kasprowicza 106, 108, 110 oraz 112 | Lata 20. XX wieku gez, mpzp | Brak |
Zespół Seminarium Duchownego „Albertinum”, obecnie zespół budynków Wydziału Biotechnologii oraz Uniwersyteckiego Centrum Wychowania Fizycznego i Sportu Uniwersytetu Wrocławskiego wschodnia pierzeja ulica Stanisława Przybyszewskiego 63-67 | Około roku 1920, rozbudowa 1933-1935 po 1945 Brak ochrony | Brak |
Mur z bramą przejazdową w zespole Seminarium Duchownego „Albertinum”, obecnie w zespole budynków Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Wrocławskiego wschodnia pierzeja ulica Stanisława Przybyszewskiego 63-67 | Około roku 1920, po 1945 Brak ochrony | Brak |
Szkoła elementarna, obecnie Gimnazjum nr 24 imienia Janusza Korczaka wschodnia pierzeja ulica Stanisława Przybyszewskiego 59 | Około roku 1915, po 1945 Brak ochrony | Brak |
Przypisy
- SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4341-4348 (Przybyszewskiego Stanisława).
- ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4336-4337 (Przesmyckiego Zenona Miriama).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 791 (Schmitthenner Paul).
- SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
- SIP 2019 ↓, Osiedla Wrocławia.
- ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 197-198 (Berenta Wacława).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 135 (Daniłowskiego Gustawa).
- GEZ 2019 ↓, poz. 7068.
- GEZ 2019 ↓, poz. 7069.
- SIP 2019 ↓, Demografia.
- wroclaw.pl 2019 ↓, Schematy komunikacji.
- SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
- GEZ 2019 ↓, poz. 371.
- GEZ 2019 ↓, poz. 1203.
- GEZ 2019 ↓, poz. 2893.
- SIP 2019 ↓, Komunikacja, utrudnienia.
- Kaliszewski 2013 ↓.
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 527-528 (Miasta-ogrody).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 356 (Kasprowicza Jana).
- GEZ 2019 ↓, poz. 7066-7068.
- Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 38 (Drabiziusplatz).
- ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1950-1951 (Kasprowicza Jana aleja).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 352 (Karłowice).
- GEZ 2019 ↓, poz. 373.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Plac Icchaka Lejba Pereca we Wrocławiu | Plac Indyjski we Wrocławiu | Plac Katedralny we Wrocławiu | Plac Ludwika Hirszfelda we Wrocławiu | Plac Muzealny we Wrocławiu | Rynek we Wrocławiu | Ulica Długa we Wrocławiu | Ulica Dyrekcyjna we Wrocławiu | Ulica Aleksandra Hercena we Wrocławiu | Ulica Krucza we Wrocławiu | Plac Franciszkański we Wrocławiu | Plac Bohaterów Getta we Wrocławiu | Plac biskupa Nankiera we Wrocławiu | Plac św. Krzysztofa we Wrocławiu | Plac św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu | Plac Strzelecki we Wrocławiu | Plac Stanisława Staszica we Wrocławiu | Plac Srebrny we Wrocławiu | Plac Solny we Wrocławiu | Plac Orląt Lwowskich we WrocławiuOceń: Plac Gustawa Daniłowskiego we Wrocławiu