Plac św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu to niezwykle malownicze miejsce, które zasługuje na szczegółowe przyjrzenie. Ten urokliwy plac znajduje się we Wrocławiu, na historycznym Ostrowie Tumskim, jednym z najstarszych osiedli w mieście.
W pobliżu, w otoczeniu przepięknych zabytków, znajduje się także Stare Miasto, które zachwyca turystów swoją architekturą oraz klimatem.
Plac obejmuje niewielki teren przy ulicy Kanonia, gdzie można poczuć magię tego niezwykłego zakątka.
Historia
Obszar, przez który przebiega ulica Kanonia, ma głębokie i historiczne korzenie, związane nierozerwalnie z katedrą wrocławską. Zabudowa, która towarzyszyła tej monumentalnej budowli, sięga aż do roku 1000. Wówczas znajdowała się ona na wschodnim końcu grodziska, na Ostrowie Tumskim, gdzie przy ramieniu rzeki występowały fortyfikacje otaczające to miejsce.
Historia przestrzeni, którą dzisiaj znamy jako plac, jest co najmniej tak fascynująca jak historia samej ulicy Kanonia, ponieważ stanowi ona jej nieodłączny element. Układ urbanistyczny tego obszaru oraz jego znaczenie w dziejach miasta są nie do przecenienia.
Warto zwrócić uwagę na ważne wydarzenia i zmiany, jakie miały miejsce w tej części Wrocławia w ciągu wieków. Rozwój architektury oraz zmiany polityczne i społeczne kształtowały oblicze nie tylko katedry, lecz również przestrzeni ją otaczającej.
Osobny artykuł poświęcony jest również historii ulicy Kanonia, co tylko podkreśla jej ważność w kontekście kulturowym i historycznym regionu.
Nazwa
W historii placu św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu zauważalne są zmiany jego nazwy oraz znaczenia w życiu miasta. Do 2014 roku teren ten funkcjonował bez nazwy, co zmieniło się, gdy w wyniku uchwały Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 10 lipca 2014 r. nadano mu nazwę plac św. Jana Chrzciciela.
Decyzja o uczczeniu patrona Wrocławia związana była z brakiem jakiejkolwiek ulicy lub obiektu nazwanych na jego cześć. Inspiracją do tego kroku była radna Wanda Ziembicka-Has. Warto dodać, że podczas prac remontowych w Muzeum Archidiecezjalnym w odkrytym plafonie przedstawiono wizerunek św. Jana, który wcześniej został zamaskowany smołą w okresie PRL.
Św. Jan jest postacią głęboko związaną z Wrocławiem, zapewne dzięki pierwszemu biskupowi miasta – Janowi. Imię to nosi także pobliska archikatedra św. Jana Chrzciciela, a jego wizerunek znajduje się w herbie Wrocławia. Dodatkowo, 24 czerwca, kiedy obchodzimy dzień narodzin św. Jana, przypada dzień Wrocławia.
Uroczystość inauguracji placu zgromadziła wiele znamiennych osobistości, w tym arcybiskupa Józefa Kupnego, prezydenta miasta Rafała Dutkiewicza oraz profesora Jana Miodka, który podkreślał znaczenie imienia Jan. Wśród zaproszonych gości byli także wszyscy Janowie z Wrocławia, jednak tylko 13 z nich przybyło na uroczystość, w tym najmłodszy uczestnik w wieku 6 lat, który przyjechał z Czech, gdzie mieszka, mimo że jego matka pochodzi z Wrocławia.
Na zakończenie uroczystości, chór szkolny z XIII Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu pod kierownictwem Magdaleny Lipskiej, zaśpiewał piosenkę „Panie Janie”, co dodatkowo podkreśliło radosny i uroczysty charakter tego momentu.
Zabudowa i zagospodarowanie
Plac Świętego Jana Chrzciciela to obszar usytuowany na północny zachód od ulicy Kanonia. Jest on zlokalizowany tuż przed budynkiem parafialnym, którego adres to ulica Kanonia 11. W bezpośrednim sąsiedztwie, po wschodniej stronie ulicy, znajduje się budynek Archiwum Archidiecezjalnego z adresem Kanonia 12-14.
Warto również zauważyć, że nieco dalej, na południe od Archiwum, możemy zobaczyć dawne siedziby Domu Kapituły Katedralnej, które mieszczą się przy placu Katedralnym 17. Na południowym kierunku naszego spojrzenia rozciąga się z kolei malownicza północna elewacja kościoła św. Idziego, która dopełnia urok tego miejsca.
Ochrona i zabytki
Obszar ulicy Świętego Idziego, znajdujący się w Wrocławiu, jest pod szczególną ochroną, będąc częścią zespołu urbanistycznego Ostrowa Tumskiego oraz okolicznych wysp: Piaskowej, Bielarskiej, Słodowej i Tumskiej. Został on wpisany do rejestru zabytków pod numerem 195 z dnia 15 lutego 1962 r. oraz A/678/213 z dnia 12 maja 1967 r. Jedną z form ochrony tego miejsca jest inicjatywa ustanowienia historycznego centrum miasta, które obejmuje szerszy obszar niż wspomniany zespół urbanistyczny, uznawany jako pomnik historii. Oprócz tego, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wyznacza tę strefę jako miejsce o szczególnej ochronie konserwatorskiej, wskazując na wysokie wartości krajobrazowe tego terenu.
Miasto Wrocław uznało ten obszar za cenny i wymagający ochrony, włączając go do Parku Kulturowego „Stare Miasto”. Celem tego parku jest zapewnienie ochrony kulturowego krajobrazu oraz jego odpowiednie uporządkowanie, zachowanie i kształtowanie w kontekście historycznym. Warto podkreślić, że w zakresie kształtowania nawierzchni drogowych w tej części miasta obowiązują określone ograniczenia. Proszę pamiętać, że wszystkie nawierzchnie w obrębie ulicy muszą być wykonywane z kostki kamiennej lub klinkierowej, co nawiązuje do historycznych nawierzchni zabytkowych.
W bliskim sąsiedztwie placu znajdują się liczne zabytki, które świadczą o bogatej historii tego obszaru:
| Numer | Obiekt | Rok powstania | Numer rejestru | Zdjęcie |
|---|---|---|---|---|
| ul. Kanonia | ||||
| 12-14 | Były budynek Biblioteki Kapitulnej, obecnie Biblioteka, Archiwum i Muzeum Archidiecezjalne Północna pierzeja ulicy | 1896, 1903 (lata 1894-1895) | A/5851 z dnia 29.11.2012 | Brak |
| Plac Katedralny | ||||
| 17 | Dom kapituły katedralnej (miejsce obrad, skryptorium, biblioteka, archiwum), obecnie Muzeum i Archiwum Archidiecezjalne Zachodnia pierzeja ulicy | Lata 1519-1520, około 1527, przebudowa w 1894, po 1945 (XV/XVI) | 92 z dnia 29.03.1949 oraz 49 z dnia 25.01.1962 | Brak |
| n.d. | Kościół św. Idziego Południowo-wschodnia pierzeja ulicy | Przed 1228 (?), początek XVI w., 1603, 1633, 1759, odbudowa w latach 1952-1953, lata 1969-1970 (1 poł. XIII, po 1953) | A/1301/28 z dnia 26.11.1947 i z dnia 25.10.1961 | Brak |
Przypisy
- wroclaw.pl 2018 r.
- GEZ 2018 r., poz. 2958.
- GEZ 2018 r., poz. 2952.
- GEZ 2018 r., poz. 2739.
- NID 2017 r., s. 220.
- NID 2017 r., s. 219.
- NID 2017 r., s. 206.
- Uchwała RMWr 2014 r.
- Cichosz 2014 r.
- Gadawa 2014 r.
- Jg 2014 r.
- Harasimowicz 2006 r., s. 424 (Kościół św. Idziego).
- Harasimowicz 2006 r., s. 359 (Katedralny).
- Harasimowicz 2006 r., s. 358-359 (Katedra św. J.Ch.).
- Harasimowicz 2006 r., s. 344 (Kanonia).
- Harasimowicz 2006 r., s. 252-253 (Gród na O.T.).
- Uchwała RMWr 1999 r., §25 ust. 29 pkt 2 lit. b.
- Uchwała RMWr 1999 r., §25 ust. 29 pkt 1 lit. b.
- Uchwała RMWr 1999 r., §25 ust. 27 pkt 1 lit. a.
- Uchwała RMWr 1999 r., §14 ust. 2.
- Uchwała RMWr 1999 r., §12 ust. 2 pkt 1.
- Uchwała RMWr 1999 r., §5-6, 9, 11.
- Uchwała RMWr 1999 r., §11 ust. 5.
- MP 1994 r.
- NID 2013 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Plac św. Krzysztofa we Wrocławiu | Plac biskupa Nankiera we Wrocławiu | Plac Bohaterów Getta we Wrocławiu | Plac Franciszkański we Wrocławiu | Plac Gustawa Daniłowskiego we Wrocławiu | Plac Icchaka Lejba Pereca we Wrocławiu | Plac Indyjski we Wrocławiu | Plac Katedralny we Wrocławiu | Plac Ludwika Hirszfelda we Wrocławiu | Plac Muzealny we Wrocławiu | Plac Strzelecki we Wrocławiu | Plac Stanisława Staszica we Wrocławiu | Plac Srebrny we Wrocławiu | Plac Solny we Wrocławiu | Plac Orląt Lwowskich we Wrocławiu | Plac Powstańców Wielkopolskich we Wrocławiu | Bulwar Tadka Jasińskiego we Wrocławiu | Bulwar Słoneczny we Wrocławiu | Bulwar Politechniki Wrocławskiej we Wrocławiu | Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich we WrocławiuOceń: Plac św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu