Plac Bohaterów Getta we Wrocławiu

Ulice i place

Plac Bohaterów Getta to ważny punkt na mapie Wrocławia, który odgrywa istotną rolę w historii miasta. Położony w obrębie Starego Miasta, ten plac ma bogate dziedzictwo, mimo że obecnie zachował się jedynie w szczątkowej postaci.

Warto zauważyć, że przestrzeń ta była niegdyś dynamicznym miejscem. Dziś jednak przypomina o tragicznych wydarzeniach z przeszłości, które miały miejsce w czasach II wojny światowej.

Nazwa

W historii placu Bohaterów Getta możemy zauważyć liczne zmiany jego nazwy. Po raz pierwszy był wspomniany jako Judenplatz, czyli plac Żydowski, w roku 1824. Kiedy rada miejska postanowiła uporządkować nazewnictwo ulic oraz numerację domów, przyznano mu nazwę Carlsplatz, czyli plac Karola. Była to hołd dla cesarza Karola IV oraz nawiązanie do pobliskiej ulicy Carlsstrasse, znanej dzisiaj jako Kazimierza Wielkiego. W końcu XIX wieku zmieniono sposób zapisywania nazwy, zastępując literę „C” literą „K”.

W roku 1929 nastąpiła kolejna zmiana nazwy. 30 kwietnia plac przemianowano na Lassalleplatz, aby uhonorować pamięć Ferdynanda Lassalle’a – twórcy niemieckiej socjaldemokracji, który przyszedł na świat przy tym placu w roku 1825 w budynku pod numerem 2. Niestety, ta nazwa nie przetrwała długo. Po przejęciu władzy przez nazistów, plac powrócił do swojej wcześniejszej nazwy, Karlsplatz, co miało miejsce 31 marca 1933 roku.

W roku 1945, gdy Wrocław stał się częścią Polski, miejscowe władze nadały placowi polską nazwę nawiązującą do jego najstarszej historycznej wersji – plac Żydowski. Jednakże już w następnym roku, w dniu 19 kwietnia, z okazji trzeciej rocznicy powstania w warszawskim getcie, plac Żydowski zyskał nową nazwę – plac Bohaterów Getta. Ta nazwa jest używana do dziś.

Położenie

Pierwotne usytuowanie placu Bohaterów Getta miało miejsce w obszarze wewnętrznej linii murów miejskich, gdzie stykały się ze sobą liczne ulice oraz zaułki Starego Miasta. Do najważniejszych z nich należą ulice takie jak Kazimierza Wielkiego, Krupnicza, św. Antoniego, Złote Koło, Białoskórnicza, Psie Budy oraz Szajnochy. Po dokonaniu zasypania Czarnej Oławy w 1866 roku, do sieci dróg dołączyły jeszcze dwa nowe odcinki: Zaułek Ruski oraz ulica Siedmiu Kół.

W latach 70. XX wieku, w wyniku realizacji inwestycji, jaką była budowa Trasy W-Z, większość powierzchni placu została zajęta przez dwie jezdnie oraz torowisko tramwajowe. Jedynie północna część placu zachowała swoje pierwotne połączenie pomiędzy ulicami Szajnochy i Psie Budy.

Historia

Plac Bohaterów Getta przez długi czas był niewielkim skrawkiem, zatopionym pomiędzy okolicznymi zabudowaniami. W jego wschodniej części znajdował się Młyn Siedmiu Kół. W ówczesnych czasach plac nie miał żadnej konkretnej nazwy, a domy w jego otoczeniu związane były z pobliskimi ulicami i zaułkami. W 1744 roku pruski król Fryderyk II, który trzy lata wcześniej włączył Wrocław do swojego państwa, wydał dekret regulujący kwestie związane z Żydami w mieście. W dokumencie tym wzmiankowano cztery zajazdy, w których zatrzymywali się przybywający do Wrocławia kupcy żydowscy. Były to Pokoyhof, Zajazd Pod Złotym Jelonkiem, Zajazd Pod Złotym Kołem oraz Szkoła Szermiercza. Wszystkie te obiekty zlokalizowane były przy ulicach sąsiadujących z placem, co przyczyniło się do jego roli jako centrum skupiającego lokalnych oraz przyjezdnych Żydów. W czasach Fryderyka II nadano mu pierwszą nazwę – Judenplatz.

Po zniszczeniu Młyna Siedmiu Kół w 1814 roku na jego miejscu zbudowano kolejne domy. W 1825 roku budynkom znajdującym się wówczas przy placu Karola nadano numery. Kamienica z numerem 1 znajdowała się na rogu ulicy Psie Budy, a kolejne domy, zgodnie z ruchem wskazówek zegara, uzyskały numery od 2 do 6, przy czym ostatni z nich znajdował się w miejscu, w którym plac stykał się z dzisiejszą ulicą Krupniczą. W XIX wieku plac Karola nadal pełnił istotną rolę jako centrum życia religijnego i gospodarczego Żydów. W budynku nr 3 mieściła się w latach 1832-1892 Synagoga Bialska. Pod koniec stulecia wyburzono część domów, co spowodowało zwiększenie powierzchni placu. Między 1887 a 1891 rokiem wschodnia część placu zyskała okazały gmach miejskiej kasy oszczędności oraz biblioteki miejskiej, zaprojektowany przez Richarda Plüddemanna, który obecnie pełni rolę Biblioteki Uniwersyteckiej.

Niestety zabudowa placu nie przetrwała czasów II wojny światowej; nie ostał się żaden z budynków mieszkalnych. Od tego momentu plac Bohaterów Getta nie posiada żadnych adresów. W dniu 19 kwietnia 1963 roku, w ramach obchodów dwudziestolecia powstania w warszawskim getcie, uroczyście odsłonięto pomnik poświęcony pamięci powstańców. Monument cechuje się bardzo prostą formą, składając się z granitowej ściany z napisem „1943 kwiecień 1963” oraz leżącej przed nią płyty z inskrypcją w języku polskim oraz jidysz: „Bojownikom Getta Warszawskiego, bojownikom za naszą i waszą wolność, społeczeństwo Wrocławia”. Projekt pomnika został stworzony przez wrocławskich działaczy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów.

W związku z budową Trasy W-Z w latach siedemdziesiątych XX wieku, powierzchnia placu Bohaterów Getta uległa znacznemu zmniejszeniu, ograniczając się do niewielkiego skweru oraz deptaka, który znajduje się pomiędzy budynkiem Biblioteki Uniwersyteckiej a kamienicami przy ulicy Psie Budy. W wyniku tego zmniejszenia konieczne było przeniesienie pomnika, który obecnie znajduje się w centrum skweru, obok kamienicy przy Psie Budy 18-19.

Osobny artykuł: Pomnik Bohaterów Getta Warszawskiego we Wrocławiu.

Oceń: Plac Bohaterów Getta we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.51 Liczba ocen:6