Plac Orląt Lwowskich we Wrocławiu

---

Historia

Plac Orląt Lwowskich jest miejscem o bogatej historii, którego powstanie związane jest z budową dworców kolejowych w tej części Wrocławia. Prace budowlane nad dworcem Wrocław Świebodzki rozpoczęły się w 1842 roku, a ich zakończenie miało miejsce w 1843 roku. Wkrótce potem, w 1844 roku, otwarto Dworzec Kolei Dolnośląskich. W latach 1868–1874 przeprowadzono przebudowę dworca Świebodzkiego, przy czym częściowo zachowano oryginalne budynki z pierwszej wersji dworca, które stały się częścią nowego, bardziej rozbudowanego kompleksu.

Obecnie z całego zespołu dworców, które niegdyś istniały w okolicy, do dnia dzisiejszego przetrwał tylko dworzec Wrocław Świebodzki, niestety od 1991 roku nieużytkowany. W obrębie placu znajdowała się również część niedawno nieistniejącej ulicy Magazinstrasse. Warto zaznaczyć, że zabudowa wokół placu zaczęła powstawać głównie w latach 50. i 60. XIX wieku, przy czym znaczące obiekty, takie jak willa Henningów (numer 1a) z 1856 roku oraz siedziba Królewskiej Komisji Generalnej, która funkcjonowała w latach 1857–1913, również miały tu swoje miejsce.

Hala gimnastyczna z numerem 2 zastąpiła początkową halę w 1863 roku, a niewątpliwie ważnym punktem na mapie placu był obiekt spółki «Gemeinnütziges Pfandleihhaus der Stadt Breslau GmbH», zaprojektowany przez G. Müllera, który później przeszedł pod zarząd przedsiębiorstwa Polski Tytoń. Warto również wspomnieć, że w latach 1776–1897 w rejonie tym mieścił się cmentarz św. Barbary, który po likwidacji przemieniono w skwer z placem zabaw położonym obok placu sportowego. Przy placu znajdowała się także miejska łaźnia (numer 7) powstała w 1890 roku według projektu Richarda Plüddemanna i Karla Klimma, niestety obecnie nie istnieje.

Początkowy układ przestrzenny placu uległ znacznej transformacji w wyniku prowadzenia prac budowlanych. W 1920 roku zburzono część zabudowy w okolicach dworca Kolei Dolnośląskich. Niewątpliwie, istotne zniszczenia miały miejsce podczas II wojny światowej w 1945 roku, kiedy to Wrocław był oblężony przez Armię Czerwoną, co doprowadziło do zniszczenia znacznej części infrastruktury w rejonie placu. Na szczęście zachował się dworzec Wrocław Świebodzki oraz niewielki fragment budynku dworca dolnośląskiego.

W latach 1942–1944 po północnej stronie dworca powstała sieć schronów przeciwlotniczych, które miały na celu ochronę ludności przed atakami lotniczymi. Z kolei, w roku 1961 wytyczono północną część aktualnej ulicy Józefa Piłsudskiego, co połączyło współczesny Plac Legionów z Placem Orląt Lwowskich oraz Ulicą Podwale, znacząco usprawniając komunikację między dworcami kolejowymi Wrocław Główny oraz Wrocław Świebodzki. W latach 1960–1965 rozpoczęto w tej okolicy także budowę osiedli mieszkaniowych.

W roku 2000 rozpoczęto natomiast budowę dominującego obecnie nad placem biurowca dla Europejskiego Funduszu Leasingowego, którego projekt powstał w Archicom Sp. z o.o., co nadało nowy charakter temu historycznemu miejscu.

Obiekty

Zagospodarowanie placu

Plac Orląt Lwowskich odgrywa kluczową rolę w systemie transportowym Wrocławia, będąc istotnym węzłem zarówno dla ruchu drogowego, jak i dla komunikacji miejskiej. Tutaj krzyżują się różne ulice, a linie tramwajowe obsługują głównie ulice Józefa Piłsudskiego, Podwale oraz nową ulicę Robotniczą, która została wprowadzona w roku 2021.

Przed głównym wejściem do dworca Wrocław Świebodzki znajduje się wyspa dla pieszych, otoczona ulicami, w centrum której umieszczona jest fontanna. Fontanna ta, na początku pełniąca funkcję użytkową, została zaprojektowana jako środek do walki z zanieczyszczeniem powietrza, co miało kluczowe znaczenie w okolicy, gdzie występowało nasilone zanieczyszczenie.

Na południowy wschód od dworca umiejscowiony jest parking oraz niewielki zieleniec, podobne rozwiązania występują również po północnej stronie dworca Świebodzkiego. Warto zaznaczyć, że w wyniku przemian urbanistycznych zlikwidowano dworzec autobusowy PKS, który do tej pory obsługiwał połączenia lokalne.

Zabudowa wokół placu

W wyniku historycznych wydarzeń, zwłaszcza oblężenia miasta w 1945 roku, znaczna część zabudowy otaczającej plac uległa zniszczeniu. Mimo to, zachowały się niektóre istotne obiekty, takie jak dworzec Świebodzki oraz fragment dworca Dolnośląskiego, który dzisiaj stanowi ważny punkt w przestrzeni miejskiej.

W okolicy placu dominuje zabudowa mieszkalna z lat 60. XX wieku, która nadaje temu miejscu charakter typowego bloku mieszkalnego. Zachowano również budynek, który jest wykorzystywany przez przedsiębiorstwo „Polski Tytoń”. Wśród nowych obiektów wyróżnia się biurowiec EFL, który zdecydowanie dominuje nad architekturą placu.

Dworzec Dolnośląski

Tego fragmentu placu Orląt Lwowskich dotyczy również osobny artykuł poświęcony Dworcu Marchijski we Wrocławiu. Zachowany kawałek dworca Dolnośląskiego, znany również jako Dworzec Marchijski lub Dolnośląsko-Marchijski, powstał w latach 1843–1844 i został wpisany do rejestru zabytków już 19 kwietnia 1985 roku pod numerem rej.: A/2380/427/Wm.

Dworzec Świebodzki

Innym istotnym obiektem jest Dworzec Świebodzki, również doceniony w osobnym artykule. Jest to jedyny dworzec z tego obszaru, który przetrwał do obecnych czasów. Budynek dworca, o kształcie litery „C”, zachował prostopadłe skrzydło południowe z pierwotnego projektu.

Architektura gmachu nawiązuje do stylu pałacowego, łącząc elementy włoskiego renesansu z późnym klasycyzmem, co stanowi echa francuskiej Ecole des Beaux-Arts. Daty, które możemy zobaczyć na budynku wskazują na 1842 rok, kiedy to uruchomiono pierwszy dworzec, oraz 1870 rok, kiedy otwarto nowy gmach. Ten zespół zabytkowy, powstały w latach 1842 i 1873, również znalazł się w rejestrze zabytków, numer A/5262/247 z 30 grudnia 1970 roku. Obszar nieczynnej stacji kolejowej oraz budynku dworca przy ulicy Robotniczej jest wykorzystywany jako targowisko okresowe.

Położenie i układ komunikacyjny

Wrocław to miasto o niezwykłej strukturze komunikacyjnej, w której znajdują się kluczowe ulice, łączące różne dzielnice i atrakcje. Na placu Orląt Lwowskich zbiegają się m.in. następujące drogi:

• ulica Braniborska,
• ulica Józefa Piłsudskiego,
• ulica Nabycińska,
• ulica Podwale,
• ulica Robotnicza,
• ulica Sokolnicza,
• ulica Tęczowa.

Aby ułatwić komunikację pieszym oraz rowerzystom, stworzono kładkę nad fosą miejską, która ma długość 44 metrów. Dzięki niej można dotrzeć do Promenady Staromiejskiej oraz dalej do ulicy Pawła Włodkowica.

Kładka znana jest oficjalnie jako „Kładka Radiowej Trójki”, chociaż w codziennym użyciu nazywana jest także kładką świebodzką lub psią, nawiązując do pobliskiego bastionu. Do placu przylega też ulica, która rozciąga się od ulicy Nabycińskiej do ulicy Podwale na długości 402 metrów. Ta droga ma status gminny.

Nazwa placu

Plac Orląt Lwowskich we Wrocławiu przeszedł przez różnorodne etapy w swojej historii, zmieniając nazwę na przestrzeni lat.

Oto chronologia, która ilustruje te przemiany nazw:

• do 1861 – Magazinstrasse (fragment),
• do 3 lipca 1935 – Berliner Platz,
• do 1945 – Elfer Platz,
• do 11 grudnia 1951 – plac Braniborski,
• do 28 lipca 1990 – plac Sergiusza Kirowa,
• obecnie – plac Orląt Lwowskich.

---

Oceń: Plac Orląt Lwowskich we Wrocławiu

---