Fosa Miejska we Wrocławiu

Wrocławska fosa wewnętrzna, znana jako Oława Miejska, lub Czarna Oława, powstała już w XIII wieku. Wkrótce po jej utworzeniu, w tym samym stuleciu, zaprojektowano drugą, zewnętrzną fosę, oddaloną od Czarnej Oławy o około trzysta metrów, co pozwoliło na uzyskanie przestrzeni pod nowe zabudowy. Początkowo zewnętrzna fosa przebiegała w rejonie środkowym odcinka, nieco bardziej na północ, przy czym kościół i klasztor joannitów znajdowały się na wystającym przed Bramę Świdnicką półwyspie.

Wzdłuż fosy został wzniesiony mur z basztami, które na początku nowożytności zostały uzupełnione o bastionową architekturę. W XVII wieku dokonano modyfikacji, wprowadzając nowy obwód bastionowy oraz zmieniając kształt fosy na bardziej geometryczny. Niestety, po zajęciu miasta przez wojska Związku Reńskiego, prowadzone przez Hieronima Bonapartego, przystąpiono do wyburzenia fortyfikacji w latach 1807–1810, a coraz to kolejne odcinki fosy były zasypywane. Fosa wewnętrzna została całkowicie usunięta około 1869 roku. Dziś, w miejscu jej niegdysiejszego przebiegu, wiedzie trasa W-Z.

Niektóre fragmenty zewnętrznej fosy przetrwały do dzisiaj. Wskutek zasypywania umocnień na północnej stronie miasta, okoliczność ta spowodowała, że Ostrów Tumski, niegdyś prawdziwy "ostrow" (wyspa), utracił swoje pierwotne znaczenie. Z zalanych koryt, pozostał jedynie niewielki staw w Ogrodzie Botanicznym oraz drugi przy ulicy Prusa, w pobliżu parku Tołpy.

Ostatni odcinek fosy zewnętrznej, łącznie z powiązaniem do rzeki Oławy (teren dzisiejszego Parku Słowackiego oraz obniżenie terenu na Placu Społecznym), zlikwidowano w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku. W miejscu dawnych obwałowań zrealizowano projekt utworzenia Promenady Miejskiej. Z dawnych bastionów zachowały się jedynie dwa wzgórza: jedno zwieńczone glorietą oraz nieistniejącą już wieżą - Wzgórze Liebicha (Liebichhöhe), które obecnie znane jest jako Wzgórze Partyzantów oraz Wzgórze Holteia (Holteihöhe), teraz określane jako Wzgórze Polskie.

Interesujące jest to, że co najmniej dwukrotnie rozważano całkowitą likwidację Fosy Miejskiej. Pomysły te pojawiały się już w XIX wieku, jednak nie zostały skonsultowane w praktyce. Po zakończeniu oblężenia Festung Breslau w 1945 roku, temat powrócił, nawiązując do potrzeby wykorzystania fosy jako wysypiska gruzu, co miało być relatywnie tanim wyjściem wobec konieczności usunięcia z miasta 18 milionów metrów sześciennych gruzu. Dzięki interwencji, m.in. wrocławskiego redaktora "Słowa Polskiego" Wacława Drozdowskiego, nie wcielono tej idei w życie.

W kolejnych latach podejmowano jedynie działania konserwacyjne, a pierwsze gruntowne odmulanie oraz czyszczenie przeprowadzono dopiero około 1965 roku. W trakcie tych prac usunięto wiele nieczystości oraz spore ilości niewybuchów i amunicji, które pozostały z czasów II wojny światowej.