Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu

---

Historia

W XII wieku na Śląsku pojawili się joannici, którzy otrzymali w posiadanie dobra znajdujące się w pobliżu Wrocławia, w tym we wsi, obecnie osiedlu Gaj na południe od miasta. Z zapisków z roku 1273 wynika, że mieszczanin Henryk, syn Herdana, zakupił ziemię w sąsiedztwie kurii joannitów.

Już w roku 1320 wzmiankowany był kościół pod wezwanie Bożego Ciała, a w 1351 wspomentano również szpitalny kościół joannitów. W 1369 roku wybudowano połączenie krużgankowe między kościołem a znajdującą się naprzeciwko komandorią zakonu, która znajdowała się przy ul. Świdnickiej. Współczesna gotycka struktura kościoła, zbudowana z czerwonej cegły, datowana jest na pierwszą połowę XV wieku. Ze względu na swoje położenie przy murach miejskich, blisko jednego z głównych bastionów fortyfikacji miejskich, kościół miał strategiczne znaczenie; niektóre wieżyczki kościoła, które zniknęły, używane były do celów obronnych, co wielokrotnie wpływało na jego historię.

W kolejnych dziesięcioleciach obiekt był wielokrotnie przebudowywany. W 1700 roku wnętrze zostało przekształcone w stylu barokowym. Nieszczęście dotknęło kościół 21 czerwca 1749 roku, kiedy to podczas eksplozji baszty prochowej, znajdującej się w pobliżu skrzyżowania dzisiejszej ul. Włodkowica i Krupniczą, poważnie ucierpiał. W latach 1758-1763, w czasie wojny siedmioletniej, kościół wykorzystano jako magazyn zbożowy. Mimo późniejszych kosztownych remontów, obiekt nadal ulegał zniszczeniom, w tym w latach 1778–1790 oraz 1805–1806 w obliczu nadciągających wojsk napoleońskich. Remont przeprowadzony w 1810 roku kosztował około sześć tysięcy talarów, a już w 1813 roku kościół znowu został przejęty przez wojsko, które wykorzystywało go jako schronienie dla jeńców i szpital.

W 1826 roku obiekt został przejęty przez państwo pruskie, a wkrótce rozebrano przejście nad ul. Świdnicką. Od lat 30. XIX wieku zaczęły się kolejne remonty, które trwały niemal pół wieku. Dnia 18 czerwca 1874 roku, uderzenie pioruna uszkodziło zachodni szczyt budynku. W 1875 roku zbudowano neogotycką kruchtę, a kościół służył starokatolikom od 1875 do 1920 roku. Z dniem 1 kwietnia 1921 roku, kościół odzyskał status katolickiej świątyni parafialnej, a w latach 1927-1929 i 1935-1937 przeprowadzono kolejne prace remontowe.

Oblężenie Festung Breslau na początku 1945 roku spowodowało ogromne zniszczenia w kościele, szacowane na 75%. Ksiądz Paul Peikert zanotował w swoich dziennikach informacje na ten temat pod datami 11 lutego, 17 lutego i 4 marca, a około 10 marca, gdy zniszczenia były tak poważne, że proboszcz zdecydował się przenieść nabożeństwa do obecnej plebanii. Niemiecki proboszcz opuścił kościół dopiero w 1946 roku, wraz z ostatnimi wysiedlanymi parafianami.

Po wojnie, budynek był tymczasowo pokryty dachem, a jego odbudowa miała miejsce dopiero w latach 1955–1962 pod kierunkiem J. Rozpędowskiego. Kolejny etap odbudowy, przeprowadzony przez E. Małachowicza, miał miejsce w latach 1967–1970. W 1977 roku wrocławski organmistrz Józef Cynar zbudował w kościele 36-głosowe organy o trakturze elektro-pneumatycznej. Wnętrze kościoła zdobią rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego, dwa anioły z tabernakulum, relikwiarz oraz berło procesyjne, które pochodzą z kościoła Wszystkich Świętych w Hodowicy.

Architektura

Kościół Bożego Ciała to niezwykle interesująca budowla reprezentująca styl gotycki. Jest to bazylika z trzema nawami, uznawana za jedną z trzech największych piętnastowiecznych konstrukcji w Wrocławiu. Obok niej znajduje się kościół św. Barbary, który obecnie pełni funkcję cerkwi Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy, oraz klasztor Bernardynów, znany dzisiaj jako Muzeum Architektury.

Obiekt ma długość wynoszącą 39 m i szerokość 25 m. Co więcej, wysokość murów nawy głównej osiąga 27 m. Wnętrze kościoła charakteryzuje się pięcioprzęsłową nawą główną, która ma imponującą wysokość 22,6 m, a prezbiterium nie jest wydzielone przestrzennie. Boczne nawy kończą się prostopadłymi murami, co nadaje budowli specyficzny ulokowanie. Ściany naw bocznych płynnie przechodzą w przypory, co sprawia, że ich zewnętrzna powierzchnia jest wyjątkowo gładka.

Zachodnia elewacja budowli, która również jest gładka, zdobiona jest smukłym ostrołukowym oknem oraz ceramicznym szczytem z ostrosłupami i płycinami. Dodatkowo, elewacja ta przypomina szczyt, jaki można zauważyć na kościele św. Wojciecha. Wysokość tej fasady, pomijając krzyż, wynosi 37 m. Warto również wspomnieć, że neogotycka kruchta jest nawiązaniem do formy tejże elewacji. Ogólny wygląd bryły kościoła promieniuje prostotą oraz zdyscyplinowaniem.

Interesującym zwrotem w architekturze kościoła jest brak głównej wieży, co jest dość nietypowe dla budowli gotyckich. Wynika to z wymogów zakonu joannitów, do którego należał kościół. Zakon ten zdecydowanie podkreślał śluby ubóstwa, natomiast wieża w średniowieczu była symbolem dominacji i władzy.

---

Oceń: Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu

---