Ulica Świdnicka we Wrocławiu

---

Historia ulicy

Historia tej ulicy sięga czasów średniowiecza, gdy powstała ona w trakcie lokacji Wrocławia. Stanowi nieodłączny element ortogonalnej siatki ulic Starego Miasta, co czyni ją kluczowym punktem na mapie historycznej. Już w 1303 roku była wzmiankowana jako platea swidnicensis, a w 1345 jako swidnische gassin. Z biegiem lat przyjęła nazwę Schweidnitzer Gasse, a następnie, od około 1840 roku, znano ją jako Schweidnitzer Straße, ponieważ prowadziła w kierunku Świdnicy.

Przed czasami II wojny światowej ulicę tę uważano za najbardziej elegancką w całym mieście, co sprawiło, że często posługiwano się skróconą nazwą Schwo. Po zakończeniu wojny, nazwa została przetłumaczona na Świdnicką, a południowa część zyskała imię Aleksandra Fredry. Wkrótce jednak całość ulicy została nazwana Stalingradzką, by w 1957 roku powrócić do pierwotnej nazwy Świdnickiej.

Ulica wyróżnia się mieszanym charakterem, łącząc w sobie elementy urbanistyczne i kulturalno-handlowe. Dwa imponujące kościoły poklasztorne, które się tam znajdują, dodają jej wyjątkowego charakteru. W latach 1997–2004 północna część ulicy, rozciągająca się od Rynku do placu Teatralnego, przekształcona została w strefę pieszą, co uczyniło tę przestrzeń bardziej przyjazną dla mieszkańców i turystów.

W latach 70. XX wieku ulica została przecięta przez trasę tranzytową, jednak związano obie jej części przejściem podziemnym. Niestety, wymiary stopni tego przejścia były uznawane za mało ergonomiczne, co sprawiło, że zyskało ono przydomek „schody dziwnych kroków”. W miejscu tym miały miejsce różne wystąpienia polityczne Pomarańczowej Alternatywy, co obecnie upamiętnia znajdujący się po północnej stronie pomnik krasnala. W przejściu tym funkcjonował bar „Kąsek”. W 2018 roku oddano do użytku nowoczesne, zwężone przejście, przy którym zlokalizowano Centrum Innowacji, a następnie Przejście Dialogu.

Przebieg ulicy i znaczniejsze obiekty

Ulica Świdnicka, o długości wynoszącej około 1050 m, w kontekście historycznym i przestrzennym została podzielona na trzy główne odcinki. Każdy z nich kryje w sobie istotne obiekty oraz ciekawostki związane z architekturą i historią Wrocławia.

Odcinek północny

Najstarsza część ul. Świdnickiej rozciąga się od Rynku w kierunku dawnej fosy miejskiej oraz Wewnętrznej Bramy Świdnickiej, w okolicach aktualnego przejścia podziemnego pod ul. Kazimierza Wielkiego. Po II wojnie światowej odcinek ten został znacząco poszerzony, odsuwając nową zabudowę po wschodniej stronie o około 20 m. Od 1997 roku obszar ten zamieniono na strefę pieszą.

• Na zachodniej stronie ulicy znajduje się dom towarowy Paul Schottländer, zbudowany w 1897 roku przez architekta Karla Grossera. Obecnie jest znany jako H&M,
• W dalszej części zachodniej strony wznosi się dawny dom handlowy rzemiosła artystycznego Wilhelm Knittel, zaprojektowany przez Maxa Strassburga, który powstał w 1929 roku. Jego poprzednią lokalizację zajmowały stajnie miejskie, wzmiankowane już w 1346 roku,
• Dalej na południe znajdował się dom handlowy Bielschowski, zrealizowany w 1930 roku według projektu Hermanna Wahlicha, jednak obiekt ten został rozebrany podczas budowy Trasy W-Z.

Po stronie wschodniej, w przeszłości, znajdował się pałac rodziny Kornów. Obecnie całą tę stronę zajmuje budynek mieszkalny, zaprojektowany przez architektów W. Czerechowskiego, Annę i Jerzego Tarnawskich, Ryszarda Natusiewicza oraz Ryszarda Jędraka, który charakteryzuje się spadzistym dachem oraz wydatnymi szczytami.

Odcinek środkowy

Środkowy fragment ul. Świdnickiej rozciąga się od Wewnętrznej Bramy Świdnickiej do Zewnętrznej Bramy Świdnickiej oraz Fosy Miejskiej, co miało miejsce na obszarze miejskim, który najprawdopodobniej został włączony do Wrocławia w 1261 roku. W 2004 roku znaczna część tego odcinka zyskała status strefy pieszej. Na południe od placu Teatralnego ul. Świdnicka pozostaje przejezdna dla samochodów, z biegnącym w jezdni dwutorowym torowiskiem tramwajowym.

• Po zachodniej stronie usytuowany jest dom towarowy M. Gerstel (nr 17-19, obecnie Raport), secesyjny, z lat 1905–1912, zaprojektowany przez Alvina Wedemanna,
• Obok znajduje się dom towarowy Solpol I (nr 21) z 1993 roku, o charakterze postmodernistycznym, autorstwa Wojciecha Jarząbka,
• W rejonie tej ulicy wkrótce odnajdziemy kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława – gotycki, z prezbiterium przy ul. Świdnickiej, zaś wejście znajduje się z przeciwnej strony,
• Nieopodal zlokalizowany jest także dom towarowy i hotel Monopol (nr 33), neobarokowy, wzniesiony w latach 1891–1892 oraz 1899 roku, zaprojektowany przez Karla Grossera,
• Natomiast Opera Wrocławska, klasycystyczna z 1841 roku, została zaprojektowana przez Carla Ferdinanda Langhansa, późniejsze przebudowy miały miejsce pod okiem architektów Karl Lüdecka oraz Karla Schmidta,
• Na uwagę zasługuje także pomnik ofiar stalinizmu.

W części wschodniej istnieją m.in. dom towarowy Solpol II (nr 18-20) z 1996 roku, o stylu postmodernistycznym, zaprojektowany przez Wojciecha Jarząbka oraz Teatr Kameralny (scena Teatru Polskiego, w oficynie). Inny interesujący obiekt to dawny dom handlowy Schottländer znajdujący się na północno-wschodnim narożniku przy placu Teatralnym, wybudowany w 1910 roku, utrzymany w żelbetowej konstrukcji przez architektów Richarda oraz Paula Erhlichów.

• Warto również wspomnieć o kamienicy Moritza i Leopolda Sachsów, która znajduje się na południowo-wschodnim narożniku tegoż skrzyżowania, niewątpliwie z interesującą architekturą projektu Carla Schmidta,
• Nieopodal stoi kościół Bożego Ciała w stylu gotyckim,
• Warto zauważyć również dawny odwach, który to jest neorenesansowym budynkiem, przebudowanym w latach 40. XIX wieku na bazie wcześniejszej konstrukcji, która powstała w połowie XVIII wieku,
• Ponadto wyróżnia się pomnik konny Bolesława Chrobrego, stworzony dzięki inicjatywie Fundacji Pro Wratislavia (K.Wójcik, T.Kabat, K.Mironowicz). Autorstwa Doroty Korzeniewskiej, odsłonięty we wrześniu 2007 roku, wcześniej w tym miejscu stał skwer z abstrakcyjną rzeźbą, a przed rokiem 1945 monumentalny pomnik konny cesarza Wilhelma I, zaprojektowany przez Christiana Behrensa.

Południowy odcinek i plac Tadeusza Kościuszki

Na południowym końcu ul. Świdnickiej, fragment który rozciąga się od Fosy oraz skrzyżowania z Podwalem aż do estakady kolejowej, początkowo był znany jako Nowa Ulica Świdnicka (Neue Schweidnitzer Straße), a po II wojnie światowej krótko nosił imię Aleksandra Fredry. Ten odcinek ulicy został wzniesiony na początku XIX wieku, po wyburzeniu fortyfikacji.

Skrzyżowanie z ul. Marszałka J. Piłsudskiego jest miejscem jedynego większego zakrętu kierunku ul. Świdnickiej. Najbardziej dominującą formą przestrzenną na tym odcinku jest plac Tadeusza Kościuszki (dawniej Tauentzienplatz), który to został wytyczony po zburzeniu fortyfikacji w 1807 roku. Plac ma kształt kwadratowy, o długości boku 150 m, z czterema ulicami, które rozchodzą się w kierunku środka placu, inspirowany wzorcami francuskiego klasycyzmu.

Na tym placu ul. Świdnicka krzyżuje się z prostopadłą ul. Kościuszki, która była wcześniej nazywana Tauentzien Straße. Do końca II wojny światowej w centrum placu znajdował się pomnik nagrobny F. B. Tauentziena, zbudowany przed wytyczeniem placu, w 1795 roku. Aktualnie centralny skwer nosi imię Solidarności Walczącej.

• Przy południowym odcinku ulicy wyróżniają się następujące budynki:
• Dom towarowy Wertheim (nr 40, obecnie Renoma), budowla modernistyczna, stworzona przez Hermanna Dernburga. Wcześniej w tym miejscu można było znaleźć m.in. neorenesansowy hotel Residenz, wcześniej znany jako Galisch, z 1863 roku, architekt T. Milczewski.
• Dom Towarowy „Podwale” we Wrocławiu z 1908 roku, obecnie Świdnicka 37/Podwale 37-38.

---

Oceń: Ulica Świdnicka we Wrocławiu

---