Ulica św. Barbary we Wrocławiu

---

Historia

Historia Ulicy św. Barbary sięga głęboko w przeszłość, sięgając aż 1398 roku, kiedy to przypomniano o istniejącym wcześniej placu. Samą uliczkę zbudowano, aby obsługiwała wewnętrzne działki. Już w XIII wieku znajdował się w tym miejscu cmentarz, na którym spoczywali ludzie z gminy. W XVIII wieku zaczęto jednak chować na cmentarzu zamożnych rzemieślników, rajców miejskich oraz przedstawicieli szlachty.

W obrębie cmentarza istniała kaplica parafialna pod wezwaniem św. Elżbiety, którą patronowali święci Barbara, Feliks i Adaukt. Niestety, kaplica spłonęła w XIV wieku, ale została odbudowana już w 1400 roku. Z czasem miało miejsce wiele inwestycji związanych z tą świątynią, co obejmowało m.in.: budowę prezbiterium około lat 1430–1440, oraz nowego korpusu z wieżą i zakrystią, który powstał po 1465 roku, dzięki pracy Hansa Bertholda i Petera Franczke.

Początkowo, świątynia była wykorzystywana przez cech tkaczy, białoskórników, mydlarzy oraz karczmarzy, którzy uzyskali tu swoją osobną emporę. W 1526 roku kościół został przekształcony w świątynię ewangelicką. W 1963 roku, obiekt zmienił swoją funkcję na katedrę prawosławną pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy.

Ulica św. Barbary była ulicą ślepą, a działania związane z parcelacją długiej działki, która biegła od ulicy św. Mikołaja, miały miejsce już w 1403 roku. Mówi się także, że zabudowa czynszowa w tym miejscu została po raz pierwszy wzmiankowana w 1472 roku. Niestety, w wyniku zniszczeń wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, niemal cała zabudowa tego rejonu przestała istnieć.

Ocalono jedynie świątynię oraz budynki szpitala, które zamykały północno-zachodnią oś ulicy, za ulicą Wszystkich Świętych. Kościół przeszedł częściowe spalenie, a zniszczenia wyniosły aż 30%. W efekcie tych wydarzeń, po wojnie zabudowa w tej okolicy nie została odbudowana w pierwotny sposób, a sama ulica przestała istnieć w dotychczasowej formie. Obecnie, zachowała się jedynie jako droga wewnętrzna na prywatnych terenach, które zostały zagospodarowane w 1966 roku wraz z wybudowaniem budynków przy adresach: ulica św. Barbary 2, 4 i 6.

Nazwy

W historii ulicy można zauważyć różnorodne nazwy, które odzwierciedlają jej ewolucję na przestrzeni wieków.

• plac Cyckowy (Cziczenplatz, Zitzenplatz), od 1398 r. do około XV wieku (Cziczenplatz, 1398 r.; Zitzenplatz, do XVI wieku),
• inne nazwy od XVII wieku do 1924 r.:
• Sitzplatz,
• Besitzplatz,
• Sitzegässel,
• Besitzegässel,
• Sackgasse,
• Brustgasse – uliczka Piersiasta, od około XV wieku do 1824 r.,
• św. Barbary (Barbaragasse), od 1824 r.

Pierwotne nazwy tego placu oraz ulicy związane były z jego obłym kształtem, który przypominał pierś kobiety. Również nietypowa nazwa (Cyckowy) ma swoje źródło w rubasznym humorze średniowiecza. Historiograf H. Markgraf wskazuje na to w swoich pracach dotyczących wrocławskich ulic.

Istnieje także hipoteza jednego z niemieckich badaczy, który sugerował, że nazwa mogła mieć związek ze słowiańską brzozą. Ostatnia z nazw dotyczy bezpośrednio lokalizacji kościoła i cmentarza św. Barbary.

Układ drogowy

Historia ulicy św. Barbary we Wrocławiu wskazuje na jej zmienność, która miała miejsce w wyniku powojennej zabudowy. Przebieg tej ulicy został zatarafiony podczas realizacji nowych inwestycji budowlanych. Na początku ulicy znajduje się brama, która prowadzi do wnętrza kwartału, a stamtąd następuje włączenie do drogi publicznej – ulicy św. Mikołaja.

Ulica ta kontynuuje swój bieg przez teren prywatny, biegnąc wzdłuż nowo wybudowanych po wojnie obiektów, aż do ulicy Wszystkich Świętych.

Zabudowa i zagospodarowanie

Obecnie w zachodniej części ulicy znajdują się budynki, które tworzą pierzeję tej ulicy. Wyróżnia się w niej obiekt powstały w 1966 roku, mieszczący się pod numerami św. Barbary 2, 4 oraz 6. Jest to konstrukcja składająca się z trzech kondygnacji, która pierwotnie została zaprojektowana z myślą o pracownikach Zakładów Badawczych oraz Projektowych Miedzi „Cuprum”.

Budynek ten oddziela obecnie ulicę od znajduje się nieopodal, katedry prawosławnej pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy, co sprawia, że stanowi istotny element architektoniczny otoczenia. W przestrzeni pomiędzy tym obiektem a terenem świątyni zabronione jest stawianie jakichkolwiek budynków, dopuszczalne są jedynie skwery.

Na południu, oś ulicy kończy się budynkiem przy ulicy św. Mikołaja 32-33, który ma bramę przejazdową. Ostatni odcinek tej drogi prowadzi z kolei w kierunku sąsiednich ulic, włączając się w sieć dróg publicznych.

Ochrona i zabytki

Obszar, w którym znajduje się ulica św. Barbary, jest objęty szczególną ochroną w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta, datującego się na XIII–XIX wiek. Został on wpisany do rejestru zabytków pod numerem 196 z dnia 15.02.1962 oraz A/1580/212 z dnia 12.05.1967 roku. Ważnym elementem ochrony tego terenu jest także ustanowienie historical center of the city, który obejmuje szerszy obszar niż wspomniany zespół urbanistyczny i ma status pomnika historii. Dodatkowo, miasto włączyło ten teren do Parku Kulturowego „Stare Miasto”, co stanowi wzmocnienie ochrony krajobrazu kulturowego oraz całkowitej harmonizacji, konserwacji i odpowiedniego kształtowania kulturowego oraz historycznego charakteru tej najstarszej części Wrocławia.

Jak już zostało wcześniej wspomniane, zabudowa tego obszaru została w dużej mierze zniszczona, co skutkuje brakiem zabytków przy ulicy. Istotnym elementem, związanym z historią tego miejsca, była świątynia, która teraz jest oddzielona od ulicy współczesną zabudową mieszkalną. Oś widokowa, ulokowana w kierunku północno-zachodnim, zamknięta jest budynkiem, który dawniej należał do Zespołu Szpitala Wszystkich Świętych, a po 1945 roku stał się Wojewódzkim Szpitalem im. Józefa Babińskiego.

nazwa obiektu i lokalizacja	data powstania oraz numer rejestru	zdjęcie
Kaplica cmentarna przy parafii św. Elżbiety pod wezwaniem św. Feliksa i Adaukta, później kościół pod wezwaniem św. Barbary, obecnie Katedra Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Narodzenia Najświętszej Bogurodzicy ul. św. Mikołaja 40	pierwsza wzmianka z 1268 roku, odbudowa i rozbudowa w latach 1400-1417, konsekracja w 1448 roku, remonty w XVI-XVII wieku, 1704, 1868-1869 oraz 1897, zniszczona w 1945 roku, odbudowy w latach 1947-1948 oraz 1964-1967, remonty od 1966 roku datowanie XII-XVI wiek nr 11 z dnia 27.11.1947 r. 288/15 z dnia 23.10.1961.	_
Zespół Szpitala Wszystkich Świętych, po 1945 roku Wojewódzki Szpital im. Józefa Babińskiego, obecnie nieużytkowany (przebudowa przez I2 Development) plac Jana Pawła II 8	rok 1526 (brama wodna), lata 1799–1801, 1821–1823, 1856, 1869, lata 1901–1902, 1935–1936 gez, mpzp 1776-1936, A/5945/1-7 z dnia 2.12.2014 r.	_

---

Oceń: Ulica św. Barbary we Wrocławiu

---