Ulica Szczytnicka we Wrocławiu

---

Historia

Obszar, przez który prowadzi droga Szczytnicka, znany był niegdyś jako Zatuń, co potwierdzają źródła sięgające XIV wieku. Obejmuje on teren od ramienia rzeki Odry, która opływa z wschodniej i północnej strony wyspę Ostrów Tumski. W wyniku rozbiórki umocnień miejskich, która miała miejsce od 1808 roku, zasypano to ramię, co połączyło Ostrów Tumski z Zatumiem. Główna droga w tym rejonie biegła od placu Katedralnego, z którym łączył ją most, niestety rozebrany podczas likwidacji koryta rzecnego; jej kształt był mocno nieregularny. Prowadziła ona w kierunku wschodnim do rogatki szczytnickiej, znajdującej się w miejscu targowiska, a także do cmentarza św. Wawrzyńca.

Droga ta w przeszłości stanowiła kluczową oś komunikacyjną Zatumia, oddzielając przy tym majątki dziekana i prepozyta. Uregulowanie jej przebiegu rozpoczęło się w latach 60. XIX wieku, zaś po wytyczeniu nowego kształtu w 1824 roku, a następnie po poszerzeniu, ulica zyskała bardziej współczesny wygląd.

W okresie między 1837 a 1872 rokiem na południu ulicy J. Kroll założył ogród zimowy. Przy drodze powstały także oranżerie i kolumnady, a wśród drzew zaaranżowano przestrzeń na pawilony oraz kioski o różnorodnym przeznaczeniu. Usytuowano tam także teatr letni, który, niestety, został zniszczony w 1872 roku, a teren ogrodu przekazano pod zabudowę.

W 1888 roku przy ulicy Szczytnickiej, w domu oznaczonym numerem 29, krótko mieszkał Jan Kasprowicz. Z kolei archeolog Józef Kostrzewski był mieszkańcem tej ulicy w latach 1907-1908. Obaj studiowali w tamtym czasie na Uniwersytecie Wrocławskim. Inny znany mieszkaniec, dr Jan Knosała, osiedlił się pod numerem 28, gdzie w 1920 roku został aresztowany za agitację wśród wrocławskich Polaków, zachęcając ich do głosowania w plebiscycie na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski. Aresztowanie to miało związek z oskarżeniem o zdradę, o czym Wojciech Korfanty informował Prezydium Rady Ministrów RP.

W okresie przed II Wojną Światową, obszar ten zabudowany był kamienicami z XIX oraz początku XX wieku. Niestety, wiele z nich zostało zniszczonych w wyniku wojennych działań podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku. Z kolei zabudowa na południe od ulicy do Odry Głównej została niemal całkowicie zniszczona, a pozostałości przewidziano do rozbiórki, w tym kamienice przy samej ulicy, co miało na celu włączenie ich w obręb nowej dzielnicy uniwersyteckiej, zaprojektowanej przez Krystynę i Mariana Barskich. Dzięki społecznej interwencji zabudowę przy ulicy ostatecznie uratowano i poddano rewaloryzacji.

Po wojnie, z inicjatywy zabudowy uzupełniającej, w miejsce zburzonych budynków powstały nowe obiekty. Na wolnym terenie przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego zbudowano nowe osiedle mieszkalne, a po południowej stronie, zrealizowano szkołę podstawową, która rozpoczęła działalność 4 listopada 1965 roku, a później w tym samym budynku zlokalizowano XIV Liceum Ogólnokształcące im. Polonii Belgijskiej.

Miejska Rada Narodowa uchwałą Nr VI/36/89 z 30 maja 1989 roku wydzieliła nową ulicę Kardynała Bolesława Kominka, odcinając ją od pierwotnej ulicy Szczytnickiej, nadając jej długość 87 metrów. W 2004 roku na skwerze pojawił się pomnik Adolfa Marii Bocheńskiego. W kolejnych latach, w ramach Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego 2017, zrealizowano projekt nr 196 dotyczący rewitalizacji skweru, której budżet wyniósł 250 000 zł.

Budowa południowej strony ulicy rozpoczęła się od wzniesienia budynku biurowego GreenDay, zrealizowanego w latach 2012-2014. Od 2015 roku rozpoczęto pracę nad rozbiórką budynku XIV Liceum Ogólnokształcącego, a w jego miejscu, pomiędzy 2015 a 2017 rokiem, powstał biurowiec Green2Day. Otwarcie tego obiektu miało miejsce 5 września 2018 roku.

Nazwy

W swojej bogatej historii, ulica Szczytnicka we Wrocławiu była znana pod wieloma nazwami, które odzwierciedlają zmiany w czasie oraz wpływy kulturowe, które miały miejsce w tym regionie.

• Jelenia,
• od 1824 r. do 1945 r.: Scheitniger Strasse,
• od 1945 r. do 1989 r.: Szczytnicka,
• od 1989 r.: Szczytnicka,
• od 1989 r.: Kardynała Bolesława Kominka.

Źródła pierwotnej nazwy tej drogi, Jelenia, można odnaleźć w nazwie gospody Pod Białym Jeleniem, która mieściła się pod obecnym numerem 19-21, dawniej zlokalizowana przy skrzyżowaniu z nieistniejącym odcinkiem ulicy Sępa-Szarzyńskiego prowadzącym do Odry.

Później, nazwa ta była stosowana w odniesieniu do ulicy Sępa-Szarzyńskiego. Z kolei nazwa Scheitniger Strasse była bezpośrednio związana z osiedlem Scheitnig, dzisiejszymi Szczytnikami. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia, a jej ogłoszenie miało miejsce w okólniku nr 60 z 21.09.1945 r. oraz nr 76 z 19.10.1945 r.

Układ drogowy

Ulica Szczytnicka to długa droga gminna licząca 445 m, oznaczona numerem drogi 105340D oraz ewidencyjnie jako G1053400264011. Obok niej znajduje się także droga wewnętrzna, która jest sięgaczem o długości 44 m, prowadzącym do Kampusu Grunwaldzkiego Uniwersytetu Wrocławskiego. Warto zauważyć, że na całym odcinku drogi publicznej przebiega dwutorowa linia tramwajowa.

Numer Działki	Powierzchnia	Zagospodarowanie
nr 78/2, AM-27, obręb Plac Grunwaldzki	2.303 m²	droga gminna
nr 62, AM-28, obręb Plac Grunwaldzki	6.825 m²	droga gminna
nr 58/1, AM-28, obręb Plac Grunwaldzki	181 m²	chodnik
nr 5/3, AM-35, obręb Plac Grunwaldzki	521 m²	droga wewnętrzna (sięgacz)
Łączna powierzchnia: 9.830 m²

Droga ta łączy się z kilkoma innymi głównymi szlakami miejskimi oraz drogami. Oto niektóre z nich:

• skrzyżowanie z sygnalizacją świetlną:
• – ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego, z torowiskiem tramwajowym,
• – ulica Kardynała Bolesława Kominka, która jest kontynuacją drogi,
• skrzyżowanie oraz włączenie do drogi publicznej poprzez ulice: Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego oraz drogę wewnętrzną,
• skrzyżowanie, które prowadzi do ulicy Piwnej w obrębie ulicy Szczytnickiej,
• włączenie do drogi publicznej, obejmujące sięgacz tej ulicy, stanowiący drogę wewnętrzną do Kampusu,
• skrzyżowanie z ulicą Benedykta Polaka,
• skrzyżowanie z ulicą Ładna,
• skrzyżowanie z:
• – ulicą Mikołaja Reja,
• – ulicą Marii Curie-Skłodowskiej, kontynuacja drogi, z torowiskiem tramwajowym,
• – ulicą Władysława Nehringa.

Na ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego znajduje się przystanek komunikacji miejskiej o nazwie „Katedra”, natomiast na ulicy Szczytnickiej przystanek nosi nazwę „Reja”. Ścieżka rowerowa rozciąga się od ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego do końca sięgacza kampusu, w której to łączy się z innymi ścieżkami. Obok na terenie skweru znajduje się również stacja roweru miejskiego, a trasy rowerowe biegną przez tereny zielone, co czyni to miejsce jeszcze bardziej przyjaznym dla rowerzystów.

Zabudowa i zagospodarowanie

Strona północna ulicy Szczytnickiej w Wrocławiu przedstawia się interesująco. Początkowy odcinek tej ulicy charakteryzuje się powojenną zabudową, w szczególności punktowymi blokami mieszkalnymi znajdującymi się przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 29 oraz Szczytnickiej 18.

W dalszej części, pomiędzy ulicami Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego a Piwną, możemy odnaleźć Skwer Adolfa Marii Bocheńskiego, który został pięknie urządzony, zawierając zarówno zieleńce, jak i pomnik poświęcony Adolfowi Marii Bocheńskiemu. Kolejny fragment tej ulicy zabudowany jest ciągłą pierzejową zabudową, gdzie znajdują się zarówno przedwojenne kamienice, jak i nowsze budynki plombowe, których numery parzyste mieszczą się w przedziale od 26 do 54.

Po przeciwnej stronie, na południowej stronie ulicy Szczytnickiej, obecne są nowoczesne kompleksy biurowe, takie jak budynki GreenDay przy numerze 9 oraz Green2Day przy numerze 11. W przerwie między tymi dwoma obiektami można zauważyć dojazd do Kampusu Grunwaldzkiego Uniwersytetu Wrocławskiego, który mieści się na końcu sięgacza ulicy.

Dalszy odcinek ulicy, podobnie jak po stronie północnej, także posiada zabudowę pierzejową. Znajdują się tam przedwojenne kamienice oraz zabudowa plombowa, tym razem o numerach nieparzystych, które obejmują zakres od 27 do 51. W ten sposób ulica Szczytnicka łączy w sobie różnorodne elementy architektoniczne, stanowiąc zarówno fragment historii, jak i nowoczesności Wrocławia.

Wybrane obiekty

Biurowce GreenDay i Green2Day

Wzdłuż ulicy Szczytnickiej, pod numerami 9 oraz 11, znajdują się dwa nowoczesne budynki biurowe, które przyciągają uwagę swoją architekturą oraz funkcjonalnością. Pierwszy, GreenDay, został zbudowany w latach 2012-2014 i oferuje ogromną przestrzeń pracy wynoszącą około 14.500 m². W budynku tym znajduje się 218 miejsc parkingowych, a jego całkowita powierzchnia użytkowa sięga 25.100 m², przy kubaturze wynoszącej 110.000 m³. Struktura GreenDay posiada 6 pięter nadziemnych oraz dwie kondygnacje podziemne.

Warto zaznaczyć, że jego kontynuacją jest Green2Day, zrealizowany w latach 2015-2017. Ten obiekt ma 7 kondygnacji nadziemnych i tak samo dwie podziemne. Powierzchnia biurowa Green2Day wynosi około 17.000 (18.000) m², a budynek dysponuje 231 miejscami parkingowymi. Co więcej, obiekt ten uzyskał prestiżową certyfikację LEED Platinum, co świadczy o jego przyjazności dla środowiska. Projekt architektoniczny obu budynków powstał w renomowanej Maćków Pracownia Projektowa, a ich wykonawcą była firma Skanska S.A. z siedzibą w Warszawie.

Szczytnicka 35

Innym interesującym obiektem na ulicy Szczytnickiej jest kamienica znajdująca się pod adresem Szczytnicka 35. Została zbudowana przed rokiem 1871, a w 2008 roku przeszła gruntowny remont. Jest figuruje w gminnej ewidencji zabytków i wyróżnia się swoją historyczną wartością. Budynek ten posiada pięć kondygnacji nadziemnych, a jego przeznaczeniem są przede wszystkim mieszkania, które mogą pomieścić 14 lokali.

Szczytnicka 51

Kolejnym istotnym obiektem jest kamienica przy Szczytnickiej 51 (również pod adresem ulicy Benedykta Polaka 22). Zbudowana została w latach 1891-1900 i obecnie pełni funkcję budynku mieszkalnego, z usługowym parterem. Warto podkreślić, że również ta kamienica znajduje się w gminnej ewidencji zabytków. Do roku 1916 mieścił się tutaj zajazd znany jako „Zum goldenen Adler”. Budynek dysponuje szóstą kondygnacją nadziemną, a jego rewitalizacja miała miejsce w 2007 roku, co znacząco poprawiło jego estetykę i funkcjonalność.

Demografia

Ulica Szczytnicka we Wrocławiu charakteryzuje się dynamicznym przebiegiem przez obszary o różnym stopniu zaludnienia. Dane demograficzne, które posłużyły do analizy tej ulicy, pochodzą z dnia 31 grudnia 2019 roku i ilustrują jakie zmiany zachodziły w tej części miasta.

Numer rejonu statystycznego	Ilość osób zameldowanych	Gęstość zaludnienia [osób/km²]	Lokalizacja
934290	835	5.364	południowa strona ulicy
934180	762	24.420	północna strona ulicy od ul. Wyszyńskiego do ul. Sępa-Szarzyńskiego
934250	1019	18.941	północna strona ulicy od ul. Sępa-Szarzyńskiego do ul. Reja

Ochrona i zabytki

W obrębie ulicy Szczytnickiej oraz w jej bliskim sąsiedztwie znajduje się wiele cennych zabytków oraz historycznych obiektów, które stanowią integralną część dziedzictwa kulturowego Wrocławia.

Ważne lokalizacje i daty dotyczące tych zabytków przedstawione są w tabeli poniżej:

Obiekt, lokalizacja	Data powstania, nr rejestru	Zdjęcie
Strona północna
Kamienica z parterem użytkowym (lata 1910-1930 – cukiernia Adolfa Dörmera), obecnie mieszkalna z parterem usługowym ulica Szczytnicka 26	około 1826 r., lata 20. XX wieku, inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 28	przed 1871 r., inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 30	lata 1881-1890, inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 36	lata 1891-1900, inny
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 38	lata 1881-1890, inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 40	przed 1871 r., inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 44	przed 1871 r., inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 46	przed 1871 r., inny
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 48	przed 1871 r., inny	_
Kamienica ulica Szczytnicka 54	przed 1870 r., inny	_
Strona południowa
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 29	lata 1891-1900, inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 29a	lata 1891-1900, inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 31	lata 1891-1900, inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 35	przed 1871 r., 2008 r. (remont), inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 37	przed 1871 r., inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 45	przed 1871 r., inny	_
Kamienica z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 49	lata 1891-1900, inny	_
Kamienica (1916 r. – Zajazd „Zum goldenen Adler”), obecnie mieszkalna z parterem użytkowym ulica Szczytnicka 51	lata 1891-1900, inny	_

Baza TERYT

Informacje na temat ulicy Szczytnickiej we Wrocławiu można znaleźć w danych udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny, które pochodzą z bazy TERYT. Przykładowe szczegóły dotyczące tej ulicy są następujące:

• Województwo: Dolnośląskie (02),
• Powiat: Wrocław (0264),
• Gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) – gmina miejska,
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) – miasto,
• Nazwa ulicy: ul. Szczytnicka (21883).

---

Oceń: Ulica Szczytnicka we Wrocławiu

---