Ulica Kardynała Bolesława Kominka, znana również jako Scheitniger Strasse oraz ulica Szczytnicka, to istotny element przestrzeni miejskiej Wrocławia. Położona na Ostrowie Tumskim, na terenie osiedla Stare Miasto, jest częścią dawnej dzielnicy Śródmieście. Ta malownicza ulica rozciąga się od skrzyżowania placu Katedralnego z ulicą Świętego Józefa, aż po skrzyżowanie z ulicą Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz ulicą Szczytnicką.
Jej lokalizacja sprawia, że jest to miejsce o bogatej historii i znaczeniu kulturowym, które przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów. Ulica ta jest doskonałym przykładem architektury oraz urbanistyki Wrocławia, co czyni ją interesującą dla osób chcących zgłębić lokalne atrakcje.
Historia
Na wczesnym etapie istnienia obecnej ulicy, w jej początkowym odcinku, znajdowały się wały obronne, mogące chronić Ostrów Tumski. W pierwszych latach istnienia ta przestrzeń traktowana była jako jedna całość, nawiązując do dzisiejszej ulicy Szczytnickiej. Jej przebieg odbiegał znacząco od aktualnych standardów, bowiem prowadził drogą znacznie bardziej krętą, aczkolwiek kierunek pozostawał taki sam jak dzisiaj. Ulica stanowiła główną oś komunikacyjną Zatumia, jednocześnie wyznaczając granice między posiadłością dziekana oraz prepozyta. Dopiero w XIX wieku, w roku 1824, ulicy nadano jej obecny kształt po uprzednim jej uregulowaniu i poszerzeniu wąskiego odcinka.
Warto dodać, że w tej epoce nie istniała jeszcze dzisiejsza ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego (wcześniej znana jako ulica Józefa Wieczorka), gdyż droga przebiegała pierwotnie jedynie od obecnej ulicy Kardynała Augusta Hlonda do ulicy Henryka Sienkiewicza. Jej przedłużenie do Odry, w sąsiedztwie wybudowanego w 1875 roku mostu – w dzisiejszym miejscu Mostu Pokoju – miało miejsce około 1874 roku.
Zabudowa ulicy rozwinęła się stopniowo przez cały XIX wiek. W 1857 roku Siostry Maryi Niepokalanej wykupiły południowe parcele, na których wkrótce powstał klasztor oraz ochronka. Jednakże, podczas II wojny światowej, w trakcie oblężenia Wrocławia w 1945 roku, znaczna część zabudowy wzdłuż obecnej ulicy Kardynała Bolesława Kominka została zniszczona. Utraty doznały szczególnie domy noszące numery 1, 2-4 oraz kilka innych, wliczając te z numeracją dla ulicy Szczytnickiej jako całości.
Do roku 1989 ulica była traktowana jako fragment ulicy Szczytnickiej. W tym roku podjęto decyzję o nadaniu tej części ulicy nowej, niezależnej nazwy, co skutkowało jej wyodrębnieniem z ulicy Szczytnickiej.
Nazwa
Historia ulicy Kardynała Bolesława Kominka w Wrocławiu jest pełna interesujących zmian dotyczących jej nazw. Przez lata funkcjonowała pod różnymi nazwami, co odzwierciedla wielowiekowe dzieje tej lokalizacji. Można wskazać na poniższe etapy:
- Scheitniger Strasse, do 1945,
- ulica Szczytnicka, od 1945 do 1989,
- ulica Kardynała Bolesława Kominka, od 1989.
Współczesna nazwa została przyjęta przez Miejską Radę Narodową na mocy uchwały nr VI/36/89 z dnia 30 maja 1989 roku. Przedtem, przez długi czas, obowiązywała nazwa ulica Szczytnicka, która została nadana przez Zarząd Miejski w okólniku nr 76 z 19 października 1945 roku.
Obie nazwy – ulica Szczytnicka oraz Scheitniger Strasse, podobnie jak nazwa pobliskiej ulicy Kardynała Augusta Hlonda, Kleine Scheitniger Strasse (Małoszczytnicka), miały swoje korzenie w nazwie osiedla Szczytniki – Scheitnig. Te historyczne zmiany nazw są świadectwem bogatej i złożonej historii Wrocławia oraz jego przestrzeni miejskiej.
Układ drogowy
Ulica Kardynała Bolesława Kominka jest drogą gminną o długości 87 m, klasy dojazdowej, co oznacza, że jej główną funkcją jest służenie dojazdowi do innych ulic. Na skrzyżowaniu z ulicą Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz ulicą Szczytnicką znajduje się ważna infrastruktura w postaci sygnalizacji świetlnej, co zapewnia bezpieczeństwo pieszym i kierowcom. Ponadto, przez obie te ulice przebiegają torowiska tramwajowe, co czyni je istotnymi punktami komunikacyjnymi w mieście.
Warto zwrócić uwagę na ulice i place, które tworzą połączenia z ulicą Kardynała Stefana Kominka:
- plac Katedralny,
- ulica Świętego Józefa,
- ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego,
- ulica Szczytnicka.
Zabudowa i zagospodarowanie
Południowa strona ulicy Kardynała Bolesława Kominka jest w całości zajęta przez ogrodzony teren Domu Zakonnego Zgromadzenia Sióstr Marii Niepokalanej, co odzwierciedla jego monumentalne przeznaczenie dla funkcji sakralnych. Na skrzyżowaniu z placem Katedralnym oraz ulicą Świętego Józefa można dostrzec mur, który otacza posiadłość. Bezpośrednio przy tej ulicy zlokalizowany jest budynek pod adresami 3-5, a za nim znajduje się ponownie ogrodzenie, które biegnie wzdłuż ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
W obszarze tym dopuszcza się zabudowę pierzejową, która ma być realizowana w obrębie kwartału, ograniczonego ulicami: Kardynała Bolesława Kominka, Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Świętego Józefa oraz Bulwarem św. Matki Teresy z Kalkuty. Zabudowa ta będzie nawiązywać do istniejących już konstrukcji, co w znacznym stopniu wzbogaci urbanistyczny krajobraz tej okolicy.
W przeciwieństwie do południowej strony, północna część ulicy pozostaje niezabudowana. Niemniej jednak, dla tego obszaru przewidziano przede wszystkim usługową funkcję, skoncentrowaną wokół turystyki, administracji oraz kultury. Planowane są również apartamenty, a możliwe jest stworzenie zabudowy obejmującej cały kwartał, wyznaczony ulicami: Kardynała Bolesława Kominka, Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Kardynała Augusta Hlonda. Projekt zakłada realizację ciągłej zabudowy, współczesnej do tej, która już istnieje w rejonie placu Katedralnego.
Ochrona i zabytki
Ulica Kardynała Stefana Kominka we Wrocławiu znajduje się w historycznym obszarze, który jest objęty ochroną w ramach zespołu urbanistycznego Ostrowa Tumskiego oraz przyległych wysp, takich jak Piaskowa, Bielarska, Słodowa i Tumska. Obszar ten został wpisany do rejestru zabytków pod numerem rej. 195 z dnia 15 lutego 1962 roku oraz A/678/213 z 12 maja 1967 roku. Ponadto, ważnym aspektem ochrony tego miejsca jest ustanowienie historycznego centrum miasta, które obejmuje szerszy zakres ochrony niż wymieniony zespół. Wrocław traktuje ten teren jako istotny dla zachowania jego kulturowego dziedzictwa, dlatego dołączono go do Parku Kulturowego „Stare Miasto”. Park ten ma na celu ochronę krajobrazu kulturowego oraz zachowanie i uporządkowanie historycznego charakteru najstarszej części miasta.
W związku z powyższym, wprowadzono również ograniczenia dotyczące kształtowania nawierzchni drogowych. Wymagane jest, aby nawierzchnie były wykonywane z kostki kamiennej lub klinkierowej, co stanowi nawiązanie do historycznych nawierzchni zabytkowych. Te regulacje mają na celu zachowanie integralności przestrzennej i wizualnej tego cennego obszaru.
W obrębie ulicy oraz w jej najbliższym sąsiedztwie znajdują się liczne zabytki, które są świadectwem bogatej historii regionu:
| Lp. | Nazwa obiektu | Rok budowy | Numer rejestru | Fotografia |
|---|---|---|---|---|
| ul. Kardynała Stefana Kominka | ||||
| 3-5 | Dom Zakonny Zgromadzenia Sióstr Marii Niepokalanej południowa pierzeja | około 1870 r. | mpzp, GEZ | – |
Przypisy
- wroclaw.pl 2018 ↓
- ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 5463 (Wyszyńskiego S.).
- ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4873 (Św. Józefa).
- ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 1706 (Katedralny).
- ZDiUM torowiska 2015 ↓, mapa.
- ZDiUM sygnalizacja 2018 ↓, s. 1 (poz. 25).
- NID 2017 ↓, s. 206.
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 1016 (Zatumie).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 857 (Szczytnicka).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 636–637 (Ostrów Tumski).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 553 (Most Pokoju).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 352 (Wyszyńskiego).
- Antkowiak 1970 ↓, s. 279-280 (Wieczorka).
- Antkowiak 1970 ↓, s. 251-253 (Szczytnicka).
- Antkowiak 1970 ↓, s. 202 (Prałacka).
- Antkowiak 1970 ↓, s. 90-95 (Katedralny).
- Uchwała RMWr 1999 ↓, §25 ust. 59 pkt 1 lit. a.
- Uchwała RMWr 1999 ↓, §14 ust. 2.
- Uchwała RMWr 1999 ↓, §11 ust. 5.
- Uchwała RMWr 1999 ↓, §14 ust. 16.
- Uchwała RMWr 1999 ↓, §9 pkt 1, §25 ust. 35-36, 58-59.
- MP 1994 ↓.
- Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 126 (Scheitniger Str.).
- Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 115 (Prälatenweg).
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica Widok we Wrocławiu | Ulica Karola Szajnochy we Wrocławiu | Ulica Wielka we Wrocławiu | Ulica Kiełbaśnicza we Wrocławiu | Ulica Kleczkowska we Wrocławiu | Ulica Kłośna we Wrocławiu | Ulica Komandorska we Wrocławiu | Ulica Kotlarska we Wrocławiu | Ulica Krakowska we Wrocławiu | Ulica Krawiecka we Wrocławiu | Ulica Komuny Paryskiej we Wrocławiu | Ulica Kanonia we Wrocławiu | Ulica Kamienna we Wrocławiu | Ulica Żytnia we Wrocławiu | Ulica Józefa Piłsudskiego we Wrocławiu | Ulica Jęczmienna we Wrocławiu | Ulica Jana Władysława Dawida we Wrocławiu | Ulica Jana Styki i Wojciecha Kossaka we Wrocławiu | Ulica Igielna we Wrocławiu | Ulica Icchaka Lejba Pereca we WrocławiuOceń: Ulica Kardynała Bolesława Kominka we Wrocławiu