Ulica Żytnia we Wrocławiu

---

Historia

Ulica Żytnia, znana z niezwykle bogatej historii, ma swoje korzenie w dawnej wsiGajowice. W XIX wieku granica miasta przebiegała wzdłuż polnej drogi, która została przekształcona w 1845 roku w Friedrichstrasse. Dziś ta ulica jest podzielona na trzy mniejsze odcinki: Wojciecha Bogusławskiego, Kolejową oraz Nasypową. Warto zaznaczyć, że w 1846 roku zrealizowano budowę linii kolejowej, która łączyła trzy wrocławskie dworce, przebiegając na północ od ulicy Żytniej. Ruch kolejowy sprawił, że rozwój zabudowy tego terenu uległ znacznemu spowolnieniu, a także przeszkadzał w codziennej komunikacji.

Na zachód, wzdłuż ulicy Grabiszyńskiej, przebiegała droga prowadząca do wsi Grabiszyn, znanej już w 1149 roku. Z kolei dokumenty dotyczące samej drogi pochodzą z 1465 roku. Na początku XIX wieku, u podnóża dzisiejszego placu Legionów (ówczesnego Sonnenplatz), znajdowały się ogródki warzywne. Przemiany w urbanistyce zaczęły się w tej okolicy około 1860 roku, gdy teren ten zyskał status ulicy, znanej wtedy jako Gräbschner Gasse, stając się jedną z głównych arterii miasta.

Interesujące projekty urbanistyczne w tym obszarze zaczęły powstawać już w 1873 roku. W latach 1881–1882, na polach wsi Gajowice, ze strony właścicieli gruntów u zbiegu ulic Pszennej i Jęczmiennej, założono plac Rozjezdny (Luisenplatz). Jego układ urbanistyczny uwzględniał otaczającą infrastrukturę, w tym przebieg linii kolejowej oraz wcześniejsze ulice. Pod koniec XIX wieku wprowadzono również budowę domów mieszkalnych o konstrukcji pierzejowej w tym rejonie, a na zachodnim krańcu ulicy Grabiszyńskiej pojawiły się zwarte zabudowy kamienicowe.

W latach 1900–1905 zrealizowano estakadę kolejową, która zastąpiła oryginalne torowisko, przesuwając linie kolejową nieco bardziej na południe. Dzięki temu ulica Żytnia i nowsze tereny znalazły się po północnej stronie nasypu, co wprowadziło je w obręb Przedmieścia Świdnickiego. Niestety, znaczna część lokalnej zabudowy uległa zniszczeniu podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku. W latach 60. XX wieku przystąpiono do porządkowania bocznych ulic Grabiszyńskiej, a między 1962 a 1967 rokiem zrealizowano nową zabudowę w obszarze od placu Rozjezdnego do Grabiszyńskiej, która początkowo znajdowała się pod zarządem Wrocławskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Sama ulica Grabiszyńska na odcinku od placu Legionów do ulicy Zaporoskiej przeszła znaczące zmiany w latach 70. XX wieku, gdy zostało przeprowadzone jej poszerzenie.

Nazwy

W historii ulicy Żytniej można zauważyć zmiany w nazewnictwie, które są odzwierciedleniem jej przeszłości. Ulica ta była znana jako Zietenstrasse do roku 1946, kiedy to otrzymała obecną nazwę Żytnia.

Niemiecka nazwa upamiętniała Hansa Joachima von Zietena, pruskiego generała kawalerii w armii Fryderyka Wielkiego. W 1946 roku, zmiana nazwy została formalnie ogłoszona przez Zarząd Wrocławia w okólniku nr 12 z dnia 7 marca.

W okolicy ulicy Żytniej znajdują się także inne ulice, których nazwy nawiązują do zbóż. Wśród nich wymienić można: Jęczmienną, Pszenna oraz Owsiana, która znajduje się za nasypem kolejowym.

Układ drogowy

Ulica Żytnia, znana z interesującego układu drogowego, początkowo posiadała dwukierunkowe połączenia z sąsiadującymi ulicami: Zaporoską oraz Grabiszyńską. W przeszłości, na łączniku z ul. Zaporoską, ulokowany był postój taksówek, który został zlikwidowany na przestrzeni lat. W latach 70. XX wieku miała miejsce istotna przebudowa skrzyżowania ulic Grabiszyńskiej i Zaporoskiej. Zmiany obejmowały wprowadzenie sygnalizacji świetlnej oraz relokację przystanków tramwajowych, które uprzednio znajdowały się w okolicy, między ulicami Żytnią a Jęczmienną, na dzisiejszą lokalizację.

Po 1983 roku zlikwidowano połączenie z ul. Zaporoską, pozostawiając jedynie łącznik do południowej jezdni ul. Grabiszyńskiej. W wyniku kolejnych prac remontowych, ulice zyskały szerszy przekrój, z trzema pasami drogi oraz nowym przebiegiem torów tramwajowych. To z kolei pozwoliło na powiększenie wysepek przystankowych. W tym czasie również zlikwidowano postój taksówek, który znajdował się przy pawilonie na rogu Żytniej i Grabiszyńskiej. Część budek telefonicznych również została usunięta, co miało miejsce na początku lat 10. XXI wieku.

Droga gminna nr 105094D, przypisania do ulicy Żytniej, ma długość 248 m i łączy ul. Grabiszyńską z ul. Pszenną. W kwietniu 2021 roku obszar ulicy został włączony do Strefy Płatnego Parkowania, co zwiększyło jej znaczenie w kontekście organizacji ruchu w tym rejonie.

Ulica Żytnia łączy się z różnymi drogami publicznymi oraz innymi trasami, jak wykazuje poniższa tabela:

Typ	Nazwa drogi	Dodatkowe informacje	Zdjęcie
Skrzyżowanie	Ulica Grabiszyńska	Torowisko tramwajowe	Brak
Kontynuacja	Ulica Pszenna	Zmiana kierunku	Brak

Ulica przebiega przez działkę ewidencyjną o łącznej powierzchni wynoszącej 3356 m². Nawierzchnia drogi gminnej została wykonana z granitowej kostki brukowej, co dodaje jej estetyki i trwałości. Cała ulica objęta jest strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h. Dodatkowo, ulica Żytnia, jako część strefy ruchu uspokojonego, jest dostosowana do ruchu rowerowego i łączy się ze ścieżką rowerową wzdłuż ul. Grabiszyńskiej.

Zabudowa i zagospodarowanie

Rejon wokół Żytniej charakteryzuje się zabudową obejmującą różne typy budynków mieszkalnych oraz obiektów usługowych. Wśród nich znajdują się kamienice o pięciu oraz dziewięciu kondygnacjach, przy czym przykłady takich lokalizacji to ulica Zaporoska 2–8 oraz Żytnia 9–15 i 10–16. Dodatkowo, warto wspomnieć o pawilonie handlowo-usługowym na ulicy Grabiszyńskiej 56, w którym zlokalizowany jest popularny sklep oraz Klub Firlej.

Na końcu ulicy, po stronie północno-wschodniej, można zauważyć ciągłą zabudowę pierzejową, składającą się z pięciokondygnacyjnych kamienic (ulica Żytnia 18–26) oraz budynku plombowego przy Żytniej 28, co nadaje miejscu specyficzny charakter. Kontynuacja tego układu architektonicznego widoczna jest również wzdłuż ulicy Pszennej.

W południowo-wschodniej części tej ulicy znajduje się interesujący zabytek infrastrukturalny – nasyp z trzema torami kolejowymi, które stanowią część linii kolejowych 271 i 273. Na tym odcinku zlokalizowano bramkę z trzema świetlnymi semaforami odstępowymi.

Na obszarze trójkątnym, który powstał pomiędzy garażem, blokiem Żytnia 9–15 oraz nasypem znajdowało się boisko. Jednakże, decyzją lokalnych mieszkańców oraz Spółdzielni Mieszkaniowej „Cichy Kącik”, przestrzeń ta została przeznaczona na teren rekreacyjny. Prace w tym zakresie rozpoczęły się jesienią 2021 roku.

Ulica Żytnia znajduje się na terenie z wysokościami bezwzględnymi od 119,4 do 120,0 m n.p.m.. Zabudowa przy ulicy jest częścią rejonu statystycznego numer 933420, według danych dostępnych na dzień 31 grudnia 2019 roku. Natomiast w tym obszarze, gdzie zameldowanych jest 718 osób, gęstość zaludnienia wynosi 12 346 os./km². Należy również wspomnieć, że budynki przy ulicy Żytniej 26 i 28 przypisane są do rejonu statystycznego numer 933460, w którym mieszka 764 osoby, a gęstość zaludnienia wynosi 19 818 os./km².

Ochrona i zabytki

W obrębie ulicy Żytniej oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie możemy znaleźć szereg interesujących zabytków oraz obiektów o znaczeniu historycznym. Wszystkie te miejsca znajdują się w północnej pierzei ulicy, tworząc unikalną atmosferę i przyciągającą uwagę architekturę.

Oto zestawienie najważniejszych obiektów:

Obiekt i lokalizacja	Okres powstania	Typ ochrony	Zdjęcie
Kamienica Żytnia 18	około 1890–1900, XX wiek	inny rodzaj ochrony	_
Kamienica Żytnia 20	około 1890–1900, XX wiek	inny rodzaj ochrony	_
Kamienica Żytnia 22	około 1890–1900, XX wiek	inny rodzaj ochrony	_
Kamienica Żytnia 24	około 1890–1900, XX wiek	inny rodzaj ochrony	_
Kamienica Żytnia 26	około 1890–1900, XX wiek	inny rodzaj ochrony	_
Kamienica Pszenna 12	około 1880 r., XX wiek	inny rodzaj ochrony	_

Baza TERYT

Informacje pochodzące z Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące bazy TERYT przedstawiają szczegółowy spis ulic. Dane te obejmują następujące kategorie:

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska,
• miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto, Wrocław-Stare Miasto (0986946) delegatura,
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław-Stare Miasto (0264059) delegatura,
• kategoria/rodzaj: ulica,
• nazwa ulicy: ul. Żytnia (26635).

---

Oceń: Ulica Żytnia we Wrocławiu

---