Ulica Wojciecha Bogusławskiego we Wrocławiu

---

Historia

Do lat 40. XIX wieku teren, na którym obecnie znajdują się ulice Wojciecha Bogusławskiego oraz Kolejowa, stanowił polną drogę, która jednocześnie wyznaczała granice miasta. Ta droga krzyżowała się z ulicą Świdnicką, gdzie znajdowała się rogatka miejska określana jako „Świdnicka”. W 1845 roku podjęto decyzję o budowie ulicy na miejscu tej historycznej drogi. Nadano jej wówczas nową nazwę. Początkowo projekt obejmował stworzenie jednej ulicy, która łączyła współczesne ulice Wojciecha Bogusławskiego, Kolejową oraz Nasypową i nosiła wspólną nazwę Friedrichstrasse.

W okresie projektowania drogi istniały już inne ulice w okolicy, takie jak Świdnicka, która została wytyczona w 1823 r. oraz ulice Borowska, Tadeusza Zielińskiego, Komandorska (1863 r.) i Gabrieli Zapolskiej (1907 r.). Teren między dzisiejszymi ulicami Wojciecha Bogusławskiego, Świdnicką oraz Józefa Piłsudskiego zajmował niegdyś zespół rezydencji kupca Kaspra Scultettiego, który gościł wybitne osobistości, w tym polskich króli z dynastii saskiej. Po drugiej stronie, do ulicy Bogusławskiego, przylegała tzw. oranżeria Scultettiego.

Wraz z intensywnym rozwojem kolejnictwa, które związane było z budową linii kolejowej łączącej dworzec Górnośląski z zachodnią częścią miasta, historia ulicy zaczęła się dynamicznie zmieniać. W 1846 r. powstała linia kolejowa, łącząca trzy dworce kolejowe, która z tego względu poprowadzona była na poziomie terenu. Teren ten, w połączeniu z rozwojem miasta oraz kolizjami torowiska z ulicami i torami tramwajowymi, spowodował rozmaite trudności komunikacyjne. Część ulicy, jak i jej zabudowa, znalazły się po stronie południowej torów kolejowych.

Budowa torów kolejowych miała miejsce aż do lat 60. XIX wieku, a to skłoniło do decyzji o przebudowie tras kolejowych. Pierwszym krokiem była budowa nowej linii, która miała umożliwić pociągom poruszanie się z pominięciem centralnych części Wrocławia, a ta tak zwana obwodnica kolejowa została oddana do użytku w 1896 roku. Proces ten związany był z przebudową głównej linii kolejowej między 1896 a 1901 rokiem oraz modernizacją dworca Wrocław Główny w latach 1896–1905. To posunięcie doprowadziło do utworzenia nasypu oraz estakady, która wyznaczyła bezkolizyjny szlak dla ruchu pociągów przez gęsto zabudowany obszar.

Wzniesione tory umiejscowione są około 5 metrów nad poziomem pobliskich ulic, a sama estakada ma długość 620 metrów. Na estakadzie znajduje się cztery stalowe wiadukty o rozpiętości 20–25 metrów oraz 67 sklepionych przęseł w technologii murowanej o rozpiętości 5–6 metrów. Dalsza część ulicy prowadziła na nasypie, otoczonym po obu stronach przez pionowe mury z ciosów granitu, a długość tegoż odcinka wynosi 400 metrów. Kończy się on w miejscu, gdzie wiadukt łączy się z ulicą Stawową i Borowską.

Jak już wspomniano, ulica ta początkowo nosiła nazwę Friedrichstrasse, ale w 1906 roku, w wyniku zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, została podzielona, a odcinek, który dziś nazywamy Wojciecha Bogusławskiego, otrzymał nową nazwę Springerstrasse. W następnych latach, 1906, według projektu projektanta Waltera Häntschela oraz Hermanna Wahlicha, zbudowano gmach teatru Metropol, który obecnie funkcjonuje jako Teatr Polski (powstał w 1905 r.). W tym miejscu, do 1935 r., prezentowano operetkę, a następnie teatr dramatyczny. Z kolei w 1929 roku wzniosły się budynki byłego kinoteatru, obecnie znanego jako Teatr Muzyczny „Capitol”. Wzniesiono je według projektu berlińskiego architekta Friedricha Lippa.

Niestety, podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, wiele budynków, w tym teatr, zostało zniszczonych. Obiekt, zniszczony w wyniku działań wojennych, odbudowano w 1950 roku według projektu Andrzeja Józefa Frydeckiego, a Teatr Polski zainaugurował swoje nowe życie 20 grudnia 1950 r. Pożar, który miał miejsce w 1994 roku, zniszczył widownię i foyer. Odbudowa po pożarze została przeprowadzona według projektu Wiktora Jackiewicza, a teatr ponownie otworzył swoje podwoje 20 maja 1996 roku. Dodatkowo, od 14 września 2005 roku, na dużej scenie, honorowano pamięć Jerzego Grzegorzewskiego.

Pomimo zniszczeń, kilka elementów budynku kinoteatru przetrwało, w tym scena, widownia oraz budynek o charakterze magazynowym i biurowym. Po wojnie w obiekcie działały m.in. kino Śląsk, Operetka Wrocławska, a od lipca 2004 r. działa teatr Muzyczny „Capitol”. W budynku magazynowo-biurowym przy ul. Wojciecha Bogusławskiego 14, po wojnie, przez pewien czas znajdował się Okręgowy Zarząd Kin.

Rok 2008 przyniósł decyzję administracyjną, która zaowocowała rozbudową budynku urzędowego przy ulicy Gabrieli Zapolskiej 4 oraz Wojciecha Bogusławskiego 6, kierując nowe części w stronę ulicy Świdnickiej. Nowi inwestorzy nadali adresy budowlom przy ul. Wojciecha Bogusławskiego 8 i 10. Ostatecznie inwestycję zakończono w 2015 roku, realizując ją w ramach Wydziału Obsługi Urzędu (JUO-13).

W kolejnych latach zrealizowano przekształcenia i rozbudowy związane z Teatrem Muzycznym „Capitol”, co zaczęło się na podstawie decyzji z 2009 roku. A w latach 2013–2015 zrealizowane zostały prace mające na celu budowę sygnalizacji świetlnej oraz utworzenie przejścia dla pieszych, co miało na celu skorygowanie ścieżki rowerowej na skrzyżowaniu ulicy Świdnickiej z ulicą Wojciecha Bogusławskiego, co wcześniej uniemożliwiało połączenie obydwu odcinków ulicy. Inwestycję zrealizował Wydział Inżynierii Miejskiej (JUI-11).

W latach 2015–2017 na rogu ulic Wojciecha Bogusławskiego oraz Komandorskiej powstał nowy biurowiec, którego inwestorami było Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych PZU, a prace budowlane realizowała firma Budimex, kierując się projektem opracowanym przez biuro grupa 5 architekci z Warszawy. Budynek wybudowano w standardzie technicznym klasy A zgodnie z wymaganiami zielonego certyfikatu LEED Gold.

Natomiast w latach 2016–2018, na obszarze ograniczonym ulicami Wojciecha Bogusławskiego, Komandorską oraz Józefa Piłsudskiego powstał Retro Office House, którego inwestorem była firma LC Corp z Wrocławia (Develia), a generalnym wykonawcą również Budimex. Projekt budynku został stworzony przez Autorską Pracownię Architektury Kuryłowicz & Associates. Na początku przewidziano, że w obiekcie znajdzie się hotel Hilton Garden Inn, a w tej lokalizacji, po wojnie, funkcjonowała m.in. kolektura totalizatora wyścigów konnych.

Nazwy

Ulica, o której mowa, ma bogatą historię i w ciągu lat zmieniała swoje nazwy, co odzwierciedla jej znaczenie oraz kontekst kulturowy, jaki istniał w danym czasie. W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Friedrichstrasse, od 1845 r. do 1906 r.,
• Springerstrasse, od 1906 r. do 1946 r.,
• Wojciecha Bogusławskiego, od 1946 r.

Oryginalna nazwa, Friedrichstrasse, upamiętnia historyczną obecność króla Prus Fryderyka Wielkiego we Wrocławiu, który zatrzymał się w ogrodzie przy tej ulicy. Część owego ogrodu stała się później znana jako Springerstrasse. Następna nazwa, Springerstrasse, była hołdem dla Karla Springera, właściciela sali koncertowej zlokalizowanej przy Gartenstrasse 39/41, która została zniszczona w 1945 roku.

Współczesna nazwa ulicy, nadana imieniem Wojciecha Bogusławskiego, została oficjalnie przyjęta przez Zarząd Wrocławia. Informacja ta została ogłoszona w okólniku nr 12 z dnia 7.03.1946 roku. Nazwa ta upamiętnia Wojciecha Bogusławskiego (1757-1829), wybitnego aktora i dramatopisarza, który uznawany jest przez wielu badaczy za ojca teatru polskiego.

Układ drogowy

Ulica Wojciecha Bogusławskiego stanowi istotny element drogowy we Wrocławiu. Przypisana jest do drogi gminnej nr 104984D, której długość wynosi 696 m (numer ewidencyjny drogi G1049840264011), zaliczanej do klasy dróg dojazdowych. Dodatkowo, ulica ta obejmuje drogę wewnętrzną o długości 44 m oraz działkę pod rezerwę, które znajdują się w rejonie Zaułku Wolskiego oraz ulicy Komandorskiej.

Na odcinku ulicy od Tadeusza Zielińskiego do Świdnickiej jezdnia wyłożona jest masą bitumiczną, natomiast odcinek od ulicy Świdnickiej do Stawowej charakteryzuje się nawierzchnią granitową (z wyjątkiem krótkich fragmentów na początku i na końcu drogi). Wzdłuż całej ulicy wytyczono kontraruch rowerowy, łączący ją z systemem ścieżek rowerowych oraz kontrpasami zlokalizowanymi wzdłuż takich ulic jak Tadeusza Zielińskiego, Gabrieli Zapolskiej, a także przez przejazd bramowy pod budynkiem urzędu miejskiego przy ulicy Wojciecha Bogusławskiego 8-10, Świdnickiej i Powstańców Śląskich, a także Stawowej oraz Borowskiej.

Ważnym aspektem układu drogowego tej ulicy jest jej połączenie z różnymi drogami publicznymi oraz innymi trasami, co prezentuje poniższa tabela:

Typ	Nazwa drogi	Zdjęcie
kontynuacja ulicy	ulica Kolejowa (ulica lokalna)	brak
skrzyżowanie	ulica Tadeusza Zielińskiego (ulica zbiorcza klasy technicznej)	brak
skrzyżowanie	ulica Gabrieli Zapolskiej (ulica dojazdowa) przejazd w ramach estakady kolejowej	brak
skrzyżowanie, torowisko tramwajowe sygnalizacja świetlna dla pieszych	ulica Świdnicka (ulica śródmiejska)	brak
skrzyżowanie	ulica Komandorska (ulica śródmiejska)	brak
skrzyżowanie	Zaułek Wolski (pasaż pieszy)	brak
skrzyżowanie	ulica Stawowa (ulica śródmiejska)	brak

Ulica leży na działkach ewidencyjnych, które odpowiadają za drogi gminne, wewnętrzne, a także strefę rezerwy terenu.

Numer	Pole powierzchni	Rodzaj	Położenie
obręb Stare Miasto, AM 35, nr 54/2	4.328 m²	droga gminna	od ulicy Tadeusza Zielińskiego do ulicy Świdnickiej
obręb Stare Miasto, AM 35, nr 63	3.581 m²	droga gminna	od ulicy Świdnickiej do ulicy Stawowej
obręb Stare Miasto, AM 35, nr 69/3	195 m²	droga wewnętrzna	od ulicy Komandorskiej do Zaułku Wolskiego
obręb Stare Miasto, AM 35, nr 69/3	832 m²	rezerwa	od Zaułku Wolskiego do ulicy Stawowej
Podsumowanie: drogi gminne: 7.909 m² drogi wewnętrzne: 195 m² rezerwa: 832 m²

Warto również zaznaczyć, że ulica znajduje się na terenie o wysokości bezwzględnej w zakresie od 117,9 do 118,8 m n.p.m., co dodatkowo określa jej topografię w mieście.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica Wojciecha Bogusławskiego w Wrocławiu układa się w przybliżeniu wzdłuż równoleżnika, sąsiadując od południowej strony z estakadą oraz nasypem kolejowym, na którym znajdują się trzy tory w ramach dwóch linii kolejowych: numer 271 oraz 273. Pod estakadą, w poziomie terenu ulokowane są lokale użytkowe, które współcześnie pełnią funkcję handlową, usługową, rozrywkową i gastronomiczną, posiadające adresy: ulica Wojciecha Bogusławskiego 1-105 oraz ulica Kolejowa 2-20a. Dodatkowo, w obrębie estakady usytuowane są otwarte przejścia oraz przejazdy, między innymi na przedłużeniu ulicy Gabrieli Zapolskiej (z dwoma przęsłami) oraz przy wiadukcie nad ulicą Świdnicką, gdzie po obu stronach można znaleźć po jednym przęśle.

Wśród konstrukcji kolejowych wzdłuż ulicy Wojciecha Bogusławskiego znajdują się liczne wiadukty, w tym te nad ulicą Tadeusza Zielińskiego, Świdnicką, a także takie, które przebiegają nad ulicami Powstańców Śląskich, Komandorską i Stawową oraz Borowską. Po północnej stronie ulicy, od ulicy Tadeusza Zielińskiego do Gabrieli Zapolskiej, znajduje się jednokondygnacyjny zespół garaży pod numerem 2 oraz stacja transformatorowa. Dodatkowo, w tym rejonie można zastać tylną fasadę czterokondygnacyjnego budynku, w którym mieści się Teatr Polski.

Odcinek ulicy od Gabrieli Zapolskiej do Świdnickiej na północnej stronie charakteryzuje się pięciokondygnacyjną zabudową, w której znajduje się zespół budynków Urzędu Miejskiego Wrocławia. Wśród tych budynków znajduje się również częściowo zabytkowy dawny dom towarowy oraz nowoczesny budynek z przejazdem oraz przejściem bramowym, umiejscowiony pod adresami: ulica Gabrieli Zapolskiej 4 oraz ulica Wojciecha Bogusławskiego 6-10. W tym miejscu zlokalizowane są również Centra Obsługi Mieszkańca.

Za ulicą Świdnicką rozciąga się zieleniec przy skwerze Wojciecha Młynarskiego, jednakże planowana jest zabudowa tej zieleni z zachowaniem skweru oraz kompleksu Teatru Muzycznego „Capitol”. Na ulicy Wojciecha Bogusławskiego 14 znajduje się zabytkowy budynek biurowo-magazynowy z pięcioma kondygnacjami nadziemnymi, którego część zarezerwowana jest dla obsługi teatru. W drugiej części tego otoczenia, pomiędzy ulicami Wojciecha Bogusławskiego, Komandorską i Józefa Piłsudskiego, zbudowano nowoczesny, sześciokondygnacyjny budynek Retro Office House.

Tuż za ulicą Komandorską, zrealizowano nowoczesny, sześciokondygnacyjny budynek przy ulicy Komandorskiej 12. W jego sąsiedztwie znajduje się niezabudowany teren przy Zaułku Wolskim, który został przeznaczony pod zabudowę ze szczególnym uwzględnieniem usług centrotwórczych, działalności komercyjnej oraz ogólnodostępnego pasażu w kierunku ulicy Józefa Piłsudskiego. Na północnej stronie ulicy, w okolicy skrzyżowania z ulicą Stawową, istnieje zieleniec, przy czym zaleca się stworzenie połączenia pieszego z przyszłym pasażem przy Zaułku Wolskim.

Zieleń

Wzdłuż ulicy występują różnorodne tereny zieleni, które pełnią istotną rolę w krajobrazie miejskim oraz w życiu mieszkańców.

• zieleniec przy skwerze Wojciecha Młynarskiego,
• zieleniec przy ulicy Bogusławskiego – Stawowej, od 2021 r. znany jako skwer Czesława Niemena.

Demografia

W kontekście demografii, ulica Wojciecha Bogusławskiego we Wrocławiu przebiega przez dwa różne rejony statystyczne. Dane dotyczące tych rejonów pochodzą z dnia 31 grudnia 2019 roku.

Numer rejonu statystycznego	Liczba osób zameldowanych	Gęstość zaludnienia [osób/km²]	Lokalizacja
933470	354	4.237	północna strona od ul. T. Zielińskiego do ul. Świdnickiej
933410	112	1.778	północna strona od ul. Świdnickiej do ul. Stawowej

Ochrona i zabytki

Obszar, na którym znajduje się ulica Wojciecha Bogusławskiego, został wpisany do ewidencji zabytków i stanowi część Przedmieścia Południowego we Wrocławiu. Ochronie podlega historyczny układ urbanistyczny tego terenu, który kształtował się od XIII wieku, a następnie ewoluował od około 1840 roku aż do wczesnych lat 60. XX wieku. Wzdłuż ulicy oraz w jej najbliższym otoczeniu można znaleźć wiele zabytków oraz innych, istotnych obiektów historycznych.

Obiekt i lokalizacja	Data powstania oraz nr rejestru	Zdjęcie
Strona północna
Dom handlowy J. Fuchs & Söhne, obecnie Urząd Miejski Wrocławia – Centrum Obsługi Mieszkańców ul. Gabrieli Zapolskiej 4 (ul. Wojciecha Bogusławskiego 6-8)	około 1920 r. (projekt Alvin Wedemann) Ochrona – gez, mpzp, planuje się wpisanie budynków do rejestru zabytków	_
Budynek biurowo-magazynowy przy teatrze muzycznym, aktualnie budynek administracyjny z zapleczem Teatru Muzycznego „Capitol” ul. Józefa Piłsudskiego 67 (ul. Wojciecha Bogusławskiego 14) Zespół budynków dawnego kinoteatru Capitol	1929 r., lata 2011–2013 (remont, rozbudowa) A/2478/481/Wm z dnia 30.07.1992 r.; 14.11.2003 r. (zmiana), 8.07.2010 r.	_
Strona południowa
Estakada kolejowa ul. Wojciecha Bogusławskiego	lata 1900–1905 Ochrona – gez, mpzp	_
Wiadukt kolejowy nad ul. Tadeusza Zielińskiego ul. Wojciecha Bogusławskiego	1901 r. Ochrona – gez, mpzp	_
Wiadukt kolejowy nad ul. Świdnicką ul. Wojciecha Bogusławskiego	1904 r. Ochrona – gez, mpzp	_
Wiadukt kolejowy ul. Stawowa	1856 r. Ochrona – gez, mpzp	_

Baza TERYT

W oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego, można uzyskać szczegółowy przegląd spisu ulic w bazie TERYT, która zawiera następujące informacje:

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska,
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986946) miasto, Wrocław-Stare Miasto (0264059) delegatura,
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław-Stare Miasto (0264059) delegatura,
• Nazwa ulicy: ul. Wojciecha Bogusławskiego (01608).

---

Oceń: Ulica Wojciecha Bogusławskiego we Wrocławiu

---