Ulica Różana we Wrocławiu

---

Historia

Ulica Różana w Wrocławiu ma bogatą historię, sięgającą czasów, gdy obszar ten był częścią dawnej wsi ogrodniczej. Osada ta rozciągała się wzdłuż współczesnej ulicy Grabiszyńskiej, od obecnej ulicy Bzowej aż po ulicę Klecińską. Historia tego miejsca związana jest z nowożytną wsią Grabiszyn, znaną z upraw warzyw, ziół oraz kwiatów, a także produkcji mleka i serów, co miało na celu zaopatrywanie Wrocławia w świeże produkty. Wrocławskie wsie ogrodnicze były klasyfikowane do wielkiego i małego okręgu, przy czym Grabiszyn należał do małego okręgu.

Rok 1811 przyniósł dużą zmianę, gdy po sekularyzacji, dobra znajdujące się w tym rejonie przeszły w ręce miejskie. Na południu wsi znajdowała się stara droga polna, mająca swoje korzenie w średniowieczu, która obiegła grunty Grabiszyna. Do początku XX wieku w tym miejscu mieściły się ogrody oraz sad (Eichborngarten), a także rezydencja Ludwiga Eichborna, patrycjusza i bankiera. W 1891 roku, na wschodzie tych terenów, rozpoczęła się budowa Towarowej Obwodnicy Wrocławia, która zaczęła funkcjonować w 1896 roku. W początkach XX wieku, obszar ogrodów i sadu został przekształcony w ogrody działkowe. Przy tym właściwym terenie, przez który obecnie biegnie ulica Różana, Wrocław włączył w swoje granice w 1911 roku.

W 1919 roku zawiązała się spółdzielnia Siedlungsgeselleschaft Eichborngarten (Spółdzielnia Osiedlowa Eichborngarten), powołana w ramach polityki spółdzielczej Republiki Weimarskiej. Jej nazwa odnosiła się do miejsca, w którym zbudowano pierwsze osiedle na terenach dawnych ogrodów i sadu Eichborna. Inwestycja, realizowana w latach 1919–1926, została zaprojektowana przez Paula Heima we współpracy z architektem Albertem Kempterem. Teren budowy obejmował 30 hektarów, rozciągających się pomiędzy aleją generała Józefa Hallera, ulicą Grabiszyńską oraz torami kolejowymi. Osiedle miało pomieścić około 3700 mieszkańców, dla których wybudowano blisko 800 domów jedno- i wielorodzinnych, z ogrodami o powierzchni od 80 do 600 m². W obszarze ulicy Różanej zrealizowano niską zabudowę z ogrodami, charakteryzującą się prostokątnymi bryłami i spadzistymi dachami.

Zaprojektowane osiedle ogrodowe typu street cum square inspirowane było angielskimi wzorcami kompozycyjnymi. Centrum układu urbanistycznego i kompozycyjnego stanowił plac (plac Bzowy) oraz główna oś urbanistyczna, jaką była ulica Bzowa. Zarówno plac, jak i ulica otoczone były terenami zielonymi. Całość dopełniała zabudowa wielorodzinna wzdłuż alei generała Józefa Hallera. W 1921 roku, na przedłużeniu ulicy Kruczej, wytyczono ulicę Inżynierską, która biegła prostopadle do ulicy Różanej, zgodnie z istniejącą drogą.

Podczas wojennych działań w 1945 roku, znaczna część istniejącej zabudowy uległa zniszczeniu. Rejon ten został zdobyty przez Armię Czerwoną stosunkowo szybko, bo w lutym 1945 roku, gdy front zbliżył się do ulicy Jemiołowej, co pociągnęło za sobą dalsze zniszczenia w obrębie miasta. W latach 70. XX wieku przy ulicy Inżynierskiej, Bzowej oraz północnej części ulicy Różanej rozpoczęto budowę nowej zabudowy obejmującej pięciokondygnacyjne bloki mieszkalne.

Nazwy

W ciągu swojej istnienia ta ulica zmieniała swoje nazwy, które odzwierciedlają historyczne przeobrażenia i zmiany polityczne regionu. W pierwszej fazie nosiła nazwę Asternweg, obowiązującą do roku 1945.

Po wojnie, od 1945 roku, nazwa ulicy została zmieniona na Różana. Ta zmiana, wprowadzona przez władze Wrocławia, została ogłoszona w okólniku nr 76 z dnia 19 października 1945 roku, a również odnawiana w okólniku nr 33 z 15 maja 1946 roku.

Układ drogowy

Ulica Różana w Wrocławiu ma istotne znaczenie w układzie drogowym miasta. Jest to istotny element komunikacyjny, który łączy się z różnymi drogami publicznymi, a także innymi trasami.

Ulica ta nawiązuje do następujących połączeń:

Typ powiązania	Nazwa drogi	Zdjęcie	Szczegóły
skrzyżowanie	ulica Bzowa	_	skręt w lewo i prawo
skrzyżowanie	ulica Inżynierska	_	prosto
skrzyżowanie	ulica Makowa	_	brak

Droga

Ulica Różana, na którą są przypisane istotne elementy infrastrukturalne, posiada gminną drogę o długości 500 metrów. Rozpoczyna się ona przy ulicy Bzowej, a kończy na skrzyżowaniu z ulicą Makową (numer drogi 106230D, ewidencyjny numer drogi G1062300264011).

Cała ulica znajduje się na trzech działkach ewidencyjnych, które łącznie zajmują obszar 26 388 m².

Droga	Działka	Powierzchnia	Zdjęcie
Gminna droga od ulicy Bzowej do posesji przy ulicy Różanej 2	Numer 12/1 AM-25 obręb Grabiszyn	102 m²	Brak
Gminna droga od ulicy Bzowej do ulicy Inżynierskiej	Numer 12/2 AM-25 obręb Grabiszyn	1 450 m²	Brak
Gminna droga od ulicy Inżynierskiej do ulicy Makowej	Numer 68 AM-26 obręb Grabiszyn	1 228 m²	Brak

Na przestrzeni całej ulicy, jezdnia wykończona jest masą bitumiczną, co wpływa na komfort poruszania się po niej. Co ważne, ulica Różana nie jest obsługiwana przez miejskie linie transportowe, a trasy przejazdów autobusów wyznaczone są ulicą Inżynierską.

Warto zaznaczyć, że cała długość ulicy, z wyjątkiem fragmentu charakteryzującego się skrzyżowaniem z ulicą Inżynierską, znajduje się w strefie uspokojonego ruchu, gdzie obowiązuje limit prędkości do 30 km/h. Istnieje również możliwość poruszania się na rowerze, co jest zgodne z innymi ulicami w strefie oraz drogami rowerowymi, które są zlokalizowane wzdłuż ulicy Grabiszyńskiej, prowadzącej przez ulicę Bzową, jak również wzdłuż alei generała Józefa Hallera, dostępnej przez ulicę Makową i Kreślarską.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica Różana w Wrocławiu znajduje się w obszarze niedużego osiedla charakteryzującego się kameralnością. Na tym obszarze dominują zarówno budynki powojenne, jak i nowoczesne konstrukcje, które sąsiadują z zachowanymi przykładami architektury sprzed drugiej wojny światowej.

Wzniesione obiekty różnią się wysokością, poszczególne budynki mają od dwóch do pięciu kondygnacji nadziemnych. Funkcje mieszkań są dominujące w tym rejonie, co czyni go miejscem głównie mieszkalnym.

Obok budynków mieszkalnych można spotkać także zespoły jednokondygnacyjnych garaży, które oferują wydzielone miejsca postojowe. Warto również zwrócić uwagę na budynek biurowy zlokalizowany pod numerem 4-6, który ma dwie kondygnacje i zajmuje powierzchnię zabudowy wynoszącą 545 m².

W tym budynku mieści się dom kultury działający w ramach Spółdzielni Mieszkaniowej Metalowiec, znany jako „Bakara”. Ulica Różana rozciąga się wzdłuż terenu o różnorodnej wysokości, waha się od 120,2 m n.p.m. na północnym krańcu, w okolicach ulicy Bzowej, do 124,3 m n.p.m. na południowym krańcu w rejonie ulicy Makowej.

Punkty adresowe, budynki

Przy ulicy Różanej, zgodnie z danymi na rok 2021, zlokalizowane są różnorodne obiekty, które stanowią integralną część tej części Wrocławia. Warto przyjrzeć się szczegółowo punkom adresowym oraz budynkom znajdującym się przy tej ulicy.

• strona południowa i zachodnia – numery nieparzyste:
• ulica Różna 1, 3, 5: budynek mieszkalny o czterech kondygnacjach i powierzchni zabudowy wynoszącej 801 m²,
• ulica Różna 7, 9: budynek mieszkalny figurujący w gminnej ewidencji zabytków, trzy kondygnacje, powierzchnia zabudowy 202 m²,
• ulica Różna 11, 11a, 13, 13a, 13b: kolejny budynek mieszkalny, który również ma cztery kondygnacje oraz powierzchnię zabudowy 826 m²,
• ulica Różna 15, 17: budynki te, także ujęte w ewidencji zabytków, mają trzy kondygnacje i powierzchnie zabudowy wynoszące 98 m² i 96 m²,
• ulica Różna 19, 21: budynki mieszkalne o trzech kondygnacjach, powierzchnia zabudowy wynosi odpowiednio 97 m² i 94 m²,
• ulica Różna 23 (oraz ulica Inżynierska 3): budynek mieszkalny posiadający cztery kondygnacje, z powierzchnią zabudowy 541 m²,
• ulica Różna 25: budynek mieszkalny, dwukondygnacyjny o powierzchni zabudowy 81 m²,
• ulica Różna 27, 29: budynki mieszkalne, dwukondygnacyjne z powierzchniami zabudowy wynoszącymi odpowiednio 58 m² i 131 m²,
• ulica Różna 31, 33, 35, 37: zestaw budynków mieszkalnych z dwoma kondygnacjami o powierzchniach zabudowy 57 m², 53 m², 54 m², 56 m²,
• ulica Różna 39, 41, 43, 45: budynki ujęte w gminnej ewidencji zabytków, mają trzy kondygnacje oraz powierzchnie zabudowy wynoszące 56 m², 54 m², 51 m², 56 m²,
• ulica Różna 47, 49: także budynki z trzema kondygnacjami, które są ujęte w rejestrze zabytków, z powierzchniami zabudowy wynoszącymi 101 m² i 99 m².

• strona północna i wschodnia – numery parzyste:
• ulica Różna 2: budynek przemysłowy z jedną kondygnacją, powierzchnia zabudowy 28 m²,
• ulica Różna 4-6: budynek biurowy, dwukondygnacyjny o powierzchni zabudowy 545 m² oraz budynek handlowo-usługowy, jednokondygnacyjny zajmujący 91 m²; znajduje się tutaj także Dom Kultury BAKARA Spółdzielni Mieszkaniowej „METALOWIEC”,
• ulica Różna 6: budynki związane z transportem i łącznością – garaże, jednokondygnacyjne, o powierzchniach zabudowy 323 m² i 125 m²,
• ulica Różna 8, 8a: obszary, które nie są zabudowane,
• ulica Różna 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32: zespół budynków mieszkalnych, dwukondygnacyjnych, z powierzchniami zabudowy nieprzekraczającymi 100 m²,
• ulica Różna 34: budynek mieszkalny o trzech kondygnacjach, z powierzchnią zabudowy 180 m².

Demografia

Ulica Różana, znajdująca się we Wrocławiu, przebiega przez dwa kluczowe rejony statystyczne. W tabeli poniżej przedstawiono szczegółowe dane dotyczące gęstości zaludnienia oraz liczby osób zameldowanych w tych obszarach. Informacje te pochodzą z dnia 31 grudnia 2020 roku.

Numer rejonu statystycznego	Liczba mieszkańców zarejestrowanych	Gęstość zaludnienia [osób/km²]	Lokalizacja
930872	652	9086	od ulicy Bzowej do ulicy Inżynierskiej
930910	539	6121	od ulicy Inżynierskiej do ulicy Makowej

Ochrona i zabytki

Obszar, przez który przebiega ulica Różana, rozwija się od ulicy Inżynierskiej w kierunku południowym i jest objęty ochroną, gdyż został wpisany do gminnej ewidencji zabytków pod pozycją osiedla Grabiszyn. Warto zauważyć, że ulica przy numerach 10-34 wyznacza wschodnią granicę tego obszaru, gdzie numery nieparzyste znajdują się w obszarze chronionym, a numery parzyste – w obszarze niechronionym. W szczególności, ochrona dotyczy historycznego układu urbanistycznego osiedla w rejonie alei generała Józefa Hallera oraz alei Pracy, ulic Inżynierskiej, Różanej i pobliskiej linii kolejowej, w towarzystwie zespołów budowlanych Hutmenu oraz dawnej zajezdni tramwajowej we Wrocławiu. Układ ten kształtowany był stopniowo od 1919 roku do początku lat 70. XX wieku. Stan utrzymania tego układu architektonicznego szacuje się jako dobry.

W obrębie ulicy oraz w jej najbliższym sąsiedztwie zlokalizowane są liczne zabytki, które również zostały ujęte w gminnej ewidencji zabytków:

Obiekt i jego lokalizacja	Data powstania oraz forma ochrony	Zdjęcie
Budynek mieszkalny ul. Różana 7-9	około 1930 r. (projekt autorstwa Paula Heima) Ochrona: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Różana 15-17	około 1930 r. (projekt autorstwa Paula Heima) Ochrona: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Różana 19-21	około 1930 r. (projekt autorstwa Paula Heima) Ochrona: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Różana 39-45	około 1920-1930 r. (projekt autorstwa Paula Heima) Ochrona: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Różana 47-49	około 1920-1930 r. (projekt autorstwa Paula Heima) Ochrona: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 17-19	około 1920-1930 r. (projekt autorstwa Paula Heima) Ochrona: inny	_

Baza TERYT

Informacje pochodzące z Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, które dotyczą spisu ulic, wskazują na ważne dane dotyczące ul. Różanej we Wrocławiu.

Oto szczegóły dotyczące tej lokalizacji:

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Fabryczna (0264029) delegatura,
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Fabryczna (0986290) delegatura,
• kategoria/rodzaj: ulica,
• Nazwa ulicy: ul. Różana (19000).

---

Oceń: Ulica Różana we Wrocławiu

---