Ulica Jemiołowa we Wrocławiu

---

Historia

Historia ulicy Jemiołowej w Wrocławiu zaczyna się w 1868 roku, kiedy to Gajowice zostały przyłączone do miasta. Ulica ta miała swoje początki na skrzyżowaniu z ulicą Lubuską, będącą drogą już w 1373 roku. Na przestrzeni czasu, północny odcinek ulicy zyskał swoją obecną formę pod koniec XIX wieku, a dokładnie od lat 90. XX wieku, kiedy to rozpoczęto budowę licznych kamienic.

Te inwestycje na tym terenie, realizowane przez spółkę akcyjną Grabiszyn, przyniosły efekty w postaci gęstej zabudowy pierzejowej, która została ukończona w latach 20. XX wieku. Warto zaznaczyć, że w kwartale ulic Żelaznej, Jemiołowej, Pereca oraz Grochowej przebiegała nieistniejąca już dzisiaj Sprudelstrasse, znana również jako ulica Karasia po wojnie.

W tym obszarze zlokalizowany był także gmach szkoły, która istnieje obecnie jako teren Liceum Ogólnokształcącego nr V im. Generała Jakuba Jasińskiego, mieszczącego się przy ulicy Grochowej 13, który w 2017 roku został przeniesiony do nowych budynków przy ulicy Ślężnej (ul. Jacka Kuronia 14).

W okresie międzywojennym, południowy odcinek ulicy zyskał nową infrastrukturę dzięki realizacji ulicy Kruczej, która została urządzona na szlaku historycznej drogi gruntowej w latach 1925-1928. Tak zbudowane obiekty, takie jak Miejska Szkoła Ludowa „Städtisch Volksschule”, przeszły metamorfozę na szkoły podstawowe, w tym szkołę podstawową nr 57 im. Karola Świerczewskiego, później znaną jako gimnazjum nr 16 im. Andrzeja Waligórskiego, która obecnie funkcjonuje jako Szkoła Podstawowa Tikkun Olam oraz budynek byłej szkoły ludowej, a po wojnie zamieniony na szkołę podstawową nr 33, zamkniętą w latach 80. XX wieku. Obecnie, również znane jako Liceum Ogólnokształcące Nr VII imienia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

W wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, zabudowa Gajowic w znacznym stopniu uległa zniszczeniu. Ocalenie niektórych budynków zawdzięczamy faktowi, że oddział radziecki opanował zachodni odcinek ulicy Kruczej przed zakończeniem wojny, co chroniło te rejony przed większymi zniszczeniami. Natomiast wschodni odcinek miał znacznie gorszy los.

Rewitalizacja tego terenu miała miejsce w latach 60. i 70. XX wieku, w ramach szerszego projektu obejmującego osiedle Gajowice. Prace te doprowadziły do powstania większości nowej zabudowy oraz remontów starych kamienic. W latach 1967 i 1968 nastąpiło oddanie do użytku pierwszych budynków, tzw. „żyletkowców”, przy ulicy Lubuskiej nr 54-60, 62-68, oraz 78-80, które w kolejnych latach były kontynuowane w kierunku ulicy Grabiszyńskiej.

Budynki pod numerem 62-68, które częściowo zajmowały obszar przedwojenny ulicy Jemiołowej, spowodowały zmianę w przebiegu tej drogi, a dziś obsługiwane są przez dwa krótkie odcinki, jeden od ulicy Lubuskiej, a drugi od Lwowskiej, zlokalizowane w ramach dużej działki niedrogowej. W rejonie skrzyżowania z ulicą Żelazną znajdowało się również targowisko, obecnie zaś funkcjonuje tam budynek mieszkalno-usługowy przy ulicy Jemiołowej 42-44.

W 2019 roku, po przeniesieniu V liceum do nowych siedzib, na terenie dawnego boiska utworzono miejsce spotkań z możliwością handlu targowego – Ryneczek Jemiołowa.

Nazwy

Historia ulicy Jemiołowej w Wrocławiu jest nie tylko interesująca, ale również pełna znaczeń, co potwierdzają różne jej nazwy. W przeszłości ulica nosiła dwie różne nazwy:

• Yorckstrasse, do roku 1946,
• Jemiołowa, od roku 1946.

Niemiecka nazwa ulicy była hołdem dla Johanna Ludwiga Yorcka von Wartenburg, uważanego za ważną postać w historii wojskowości. Urodził się on 26 września 1759 w Poczdamie, a zmarł 4 października 1830 w Oleśnicy Małej. Jako generalny feldmarszałek, Yorck zyskał uznanie szczególnie za podpisanie konwencji w Taurogach 30 grudnia 1812 roku. Zawarł wówczas porozumienie o neutralności z rosyjskim generałem Iwanem Dybiczem, co miało wpływ na losy korpusu pruskiego oraz na jego dalsze wsparcie dla Napoleona.

Obecna nazwa ulicy została formalnie przyjęta przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 33 z 15 maja 1946 roku, co podkreśla zmiany, jakie zaszły w mieście po zakończeniu II wojny światowej.

Układ drogowy

Ulica Jemiołowa o długości 727 m, stanowi drogę gminną nr 106040D (numer ewidencyjny G1060400264011). W zakresie od ulicy Żelaznej do Grochowej, jest to droga dwujezdniowa, której pas drogowy w określonych miejscach ma szerokość aż 36 m. Większość jezdni pokryta jest kostką granitową, z wyjątkiem niewielkiego fragmentu, gdzie zastosowano betonową nawierzchnię.

Ulica ta łączy się z wieloma innymi arteriach komunikacyjnych, które przedstawiono w poniższej tabeli:

Typ	Nazwa drogi	Zdjęcie
kontynuacja	ciąg pieszo-rowerowy do ulicy Lubuskiej	–
skrzyżowanie	ulica Lwowska	–
skrzyżowanie	ulica Szczęśliwa	–
skrzyżowanie	ulica Żelazna	–
skrzyżowanie	ulica Grochowa	–
skrzyżowanie	ulica Krucza	–

W planach znajduje się także utworzenie pieszo-rowerowego połączenia, które zajmie teren o powierzchni około 0,1 ha. Połączenie to powstanie przy utworzonym punkcie spotkań z targowiskiem i poprowadzi przez dawny teren liceum nr V, aż do ciągu pieszo-rowerowego łączącego ulicę Żelazną z Grochową, podążając za śladem byłej ulicy Karasiej.

Cała ulica zajmuje działki ewidencyjne o łącznej powierzchni 18 404 m², co przedstawiono w zestawieniu poniżej:

Numer	Powierzchnia	Zagospodarowanie	Położenie
nr 33, AM-13, obręb Grabiszyn	4439 m²	droga gminna	od ul. Lwowskiej do ul. Żelaznej
nr 19/2, AM-16, obręb Grabiszyn	13 975 m²	droga gminna	od ul. Żelaznej do ul. Kruczej

Obecnie, wzdłuż ulicy wprowadzono ograniczenie prędkości do 30 km/h, poza skrzyżowaniami z ulicą Grochową i Kruczą. W przybliżeniu do skrzyżowania z Grochową zlokalizowana jest stacja roweru miejskiego, a sama ulica i jej okolice promują użytkowanie rowerów. Ulica Jemiołowa jest istotnym elementem spójności przestrzeni publicznej w osiedlu i będzie miała ważne połączenie pieszo-rowerowe z ulicą Lubuską.

Ponadto, ulice Grochowa oraz Krucza mają przebiegające linie autobusowe obsługujące komunikację miejską, a w rejonie ich skrzyżowania z ulicą Jemiołową znajduje się przystanek autobusowy, co wzmacnia lokalne centrum tego terenu.

Zabudowa i zagospodarowanie

W północnej części ulicy Jemiołowej, od ulicy Lwowskiej do Żelaznej, znajdziemy zabudowę pierzejową, która tworzy unikalny krajobraz architektoniczny. Obejmuje ona zarówno zachowane kamienice, jak i powojenną zabudowę plombową, charakteryzującą się wysokością od 4 do 7 kondygnacji. Wyjątek stanowi północno-wschodni narożnik ulicy Jemiołowej i Grochowej, gdzie ulokowany jest ogrodzony teren szkoły, w tym boisko (adres: ulica Szczęśliwa 28, Szkoła Podstawowa nr 68 imienia II Tysiąclecia Wrocławia).

Interesującym punktem jest budynek usytuowany przy skrzyżowaniu ulicy Jemiołowej z Lwowską (adres: ulica Lwowska 21), w którym mieści się Filia nr 6 Miejskiej Biblioteki Publicznej. Dodatkowo, w kierunku żłobka nr 1 (ulica Lwowska 20) oraz przedszkola nr 95 (ulica Lwowska 30a), prowadzi dawny sięgacz, będący niegdyś częścią ulicy.

Na dalszym odcinku, przy ulicy Żelaznej 30, zlokalizowany jest basen przeciwpożarowy na działce o powierzchni 663 m². W tym miejscu, gdzie niegdyś mieściło się targowisko, powstał nowy budynek mieszkalno-usługowy (ulica Jemiołowa 42-44), który ma aż 8 kondygnacji i mieści delikatesy T&J. W bliskim sąsiedztwie znajduje się przedwojenny budynek bursy (numery 46-48) z 5 kondygnacjami oraz współczesny pawilon handlowy w miejscu dawnego supersamu (numery 50-54).

Strona zachodnia tego odcinka ulicy zajmuje trafostacja oraz teren przychodni PROXIMUM przy ulicy Żelaznej 34, natomiast dawna szkoła, czyli liceum nr V, także ma swoje miejsce w tym krajobrazie. Obszar dawnego boiska został przekształcony w otwarty plac, zyskując funkcję spotkań oraz targowiska. Warto zauważyć, że w tej części ulicy przecina linia wysokiego napięcia 110 kV, biegnąca od GPZ Żelazna do GPZ Skarbowców.

Południowa część ulicy, biegnąca od Grochowej do Kruczej, charakteryzuje się pierzejową zabudową mieszkaniową usytuowaną wzdłuż całego tego odcinka, w numerach od 56 do 74. Po zachodniej stronie znajdziemy budynek mieszkalny, który rozciąga się pod numerami od 51 do 56, a wszystkie wymienione obiekty posiadają 5 kondygnacji nadziemnych. Oprócz tego, w zachodniej części ulicy znajdują się tereny oraz przedwojenne budynki szkół przy ulicy Jemiołowej 57 i Kruczej 49.

Cała ulica przebiega w terenie o wysokości bezwzględnej w przedziale od 118,4 do 121,0 m n.p.m., co podkreśla jej zróżnicowaną topografię i lokalny charakter.

Zieleń

Ulica Jemiołowa we Wrocławiu znajduje się w rejonie o znacznym nasyceniu zabudowy. Na tym obszarze zaaranżowano zieleń, która obejmuje szpalery drzew ulokowane wzdłuż niektórych odcinków ulicy oraz tereny zieleni wewnętrznych przestrzeni międzyblokowych.

Dodatkowo, wzdłuż sąsiedniej ulicy Żelaznej, począwszy od Jemiołowej, zdefiniowano pas roślinności zielonej przed budynkiem przychodni, a także zorganizowane tereny skwerów. W projekcie przewidziano także zachowanie istniejących szpalerów między innymi na odcinku rozciągającym się od ulicy Żelaznej do ulic Grochowej, zarówno w pasie rozdzielającym, jak i po stronie zachodniej tej ulicy.

Na tym terenie, w obrębie dziedzińca szkolnego, pomiędzy budynkami szkół zlokalizowanymi przy ulicy Jemiołowej 57 oraz 59 (ulica Krucza 49), znajduje się pomnik przyrody, którym jest lipa drobnolistna. Drzewo to charakteryzuje się obwodem pnia wynoszącym 371 cm, mierzonym na wysokości 1,3 m.

Demografia

Ulica Jemiołowa, znajdująca się we Wrocławiu, przebiega przez różnorodne obszary o znacznej gęstości zaludnienia. Zgromadzone dane, które pochodzą z 31 grudnia 2019 roku, pokazują, jak znacząca jest to lokalizacja dla mieszkańców.

Numer rejonu statystycznego	Liczba mieszkańców zameldowanych	Gęstość zaludnienia [osób/km²]	Położenie
930750	575	43350	ul. Jemiołowa, strona zachodnia / ul. Lwowska
930740	696	46227	ul. Jemiołowa, strona zachodnia / ul. Szczęśliwa
930760	1049	33748	ul. Jemiołowa, strona wschodnia od ul. Lwowskiej do ul. Szczęśliwej
930780	713	26288	ul. Jemiołowa, obie strony od ul. Szczęśliwej do ul. Żelaznej
930810	546	8692	ul. Jemiołowa, strona zachodnia od ul. Żelaznej do ul. Jemiołowej 51-55
930790	750	9127	ul. Jemiołowa, strona wschodnia od ul. Żelaznej do ul. Grochowej
930840	897	10645	ul. Jemiołowa, obie strony strona zachodnia: od ul. Jemiołowa 51-55 do ul. Kruczej strona wschodnia: od ul. Grochowej do ul. Kruczej

Ochrona i zabytki

Na ulicy Jemiołowej oraz w jej najbliższej okolicy można napotkać szereg cennych zabytków oraz obiektów historycznych, które ukazują bogatą historię tej części Wrocławia. Warto zwrócić uwagę na różnorodność tych budowli, które odzwierciedlają lokalną architekturę i kulturę.

Lista obiektów historycznych w tym rejonie przedstawia się następująco:

Obiekt, lokalizacja	Data powstania, nr rejestru	Zdjęcie
Odcinek od ul. Lwowskiej do ul. Szczęśliwej
Kamienica, ul. Jemiołowa 14	około 1910 r., rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, ul. Jemiołowa 15	około 1905 r., rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, ul. Jemiołowa 16	lata 1904-1935, rodzaj ochrony: inny	_
Oficyna, obecnie budynek mieszkalny, ul. Jemiołowa 16a	około 1905 r., rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, ul. Jemiołowa 17	około 1905-1910 r., rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, ul. Jemiołowa 19	około 1905 r., rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z usługowym parterem, ul. Jemiołowa 21	Początek XX wieku, rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica z usługowym parterem, ul. Szczęśliwa 20	około 1900 r., rodzaj ochrony: inny	_
Odcinek od ul. Szczęśliwej do ul. Żelaznej
Kamienica z usługowym parterem, ul. Szczęśliwa 17	około 1900 r., 2014 r. (remont), rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, ul. Szczęśliwa 19	1904 r. (EB), rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, ul. Jemiołowa 30	XIX/XX wiek, rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z częściowo usługowym parterem, ul. Jemiołowa 32	XIX/XX wiek, rodzaj ochrony: inny	_
Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z częściowo usługowym parterem, ul. Jemiołowa 34	XIX/XX wiek, rodzaj ochrony: inny	_
Odcinek od ul. Żelaznej do ul. Grochowej
Gerhart Hauptmann Oberrealschule – bursa, obecnie bursa Zespołu Szkół Zawodowych, ul. Jemiołowa 46-48	lata 1916-1920, rodzaj ochrony: inny	_
Odcinek od ul. Grochowej do ul. Kruczej
Miejska Szkoła Ludowa „Städtisch Volksschule”, obecnie Gimnazjum nr 16 im. Andrzeja Waligórskiego – budynek szkoły, ul. Jemiołowa 57	lata 1898–1899, rodzaj ochrony: inny	_
Miejska Szkoła Ludowa „Städtisch Volksschule”, obecnie Gimnazjum nr 16 im. Andrzeja Waligórskiego – sala gimnastyczna z łącznikiem (toalety), ul. Jemiołowa 57	lata 1898–1899, rodzaj ochrony: inny	_
Szkoła ludowa, obecnie Liceum Ogólnokształcące nr VII im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, ul. Krucza 49 / Jemiołowa 59 – budynek szkoły przy ul. Kruczej 49	lata 1898-1900, lata 1905-1907 (projekt Richard Plüddemann, Karl Klimm), lata 1910–1912 (realizacja), rodzaj ochrony: inny	_
Zamknięcie osi widokowej w kierunku południowym
Budynek mieszkalny, ul. Krucza 80-82	około 1920 r., rodzaj ochrony: inny	_

Osiedle kompletne

Ulica Jemiołowa, położona w Wrocławiu, stanowi centralny punkt w tzw. osiedlu kompletnego, znanym jako Śródmieście Południowe. Obszar ten został starannie wyznaczony przez urbanistów, którzy opracowali koncepcję rozwoju uwzględniającą lokalne potrzeby mieszkańców.

W ramach tego projektu, kierunki rozwoju zostały określone na podstawie konsultacji społecznych, co zapewnia zgodność z oczekiwaniami mieszkańców. Realizacja założeń opiera się na Wytycznych przestrzennych, które definiują zasady funkcjonowania osiedli kompletnych.

W kontekście ulicy Jemiołowej, kluczowe elementy zagospodarowania przestrzennego obejmują między innymi lokalne centrum usługowe, które znajduje się przy skrzyżowaniu z ulicą Grochową. Ma ono na celu stworzenie rozpoznawalności miejsca oraz zapewnienie dostępu do podstawowych usług, które są dostosowane do określonych standardów.

Wśród usług, które są oferowane mieszkańcom, znajdują się miejsca spotkań, transport dostępny na wyciągnięcie ręki oraz przestrzeń przyjazna dla gastronomii. Aktualnie na ulicy Jemiołowej funkcjonuje supersam Społem oraz pawilon handlowo-usługowy tej samej sieci, które przyczyniają się do wzbogacenia oferty lokalnej.

Baza TERYT

Informacje o ulicy Jemiołowej pochodzą z bazy TERYT, w której zebrane są szczegółowe dane o ulicach w Polsce. W szczególności, dane te obejmują:

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) – gmina miejska,
• miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) – miasto,
• nazwa ulicy: ul. Jemiołowa (07477).

Warto zauważyć, że szczegółowe informacje można również uzyskać z Głównego Urzędu Statystycznego.

---

Oceń: Ulica Jemiołowa we Wrocławiu

---