Ulica Fryderyka Joliot-Curie we Wrocławiu

Ulice i place

Ulica Fryderyka Joliot-Curie, znajdująca się w Wrocławiu, jest doskonałym przykładem urbanistycznego rozwoju osiedla. Położona na terenie Plac Grunwaldzki, w historycznej dzielnicy Śródmieście, to miejsce, które łączy w sobie bogate dziedzictwo kulturowe oraz nowoczesność.

Trasa tej ulicy rozpoczyna się przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz moście Pokoju, a kończy się przy Placu Grunwaldzkim oraz moście Grunwaldzkim. Cała ulica ciągnie się wzdłuż malowniczego nabrzeża Odry, co czyni ją atrakcyjnym miejscem do spacerów oraz rekreacji.

Na jej terenie znajduje się część Kampusu Grunwaldzkiego Uniwersytetu Wrocławskiego. Obejmuje ona, między innymi, zabudowę Wydziału Chemii, z niezwykłymi budynkami, które zostały wpisane na listę zabytków i podlegają tym samym ochronie. Warto dodać, że taki status przyznawany jest tylko tym obiektom, które posiadają szczególne znaczenie historyczne lub architektoniczne. Dodatkowo, w pobliżu mieści się gmach Biblioteki Uniwersyteckiej, stanowiący nie tylko centrum nauki, ale także ważny punkt na kulturalnej mapie Wrocławia.

Historia

Pierwotnie, wzdłuż brzegów Odry, istniała droga, która łączyła ulicę św. Józefa z ulicą Józefa Marii Hoene-Wrońskiego. Na bazie tej historycznej trasy rozpoczęto budowę ulicy, która już w połowie XVIII wieku była intensywnie zabudowana, stając się częścią tzw. Szczytnik Nowych. Niestety, zabudowania te uległy zniszczeniu podczas działań wojennych w trakcie oblężenia Wrocławia w 1945 roku.

Do 8 sierpnia 1933 roku, ulica ta, znana wtedy jako Uferstrasse, obejmowała również zachodni odcinek obecnego Wybrzeża Stanisława Wyspiańskiego, rozciągającego się od Placu Grunwaldzkiego do ulicy Józefa Marii Hoene-Wrońskiego. Zachodnia część tej ulicy była połączona z ulicą św. Józefa, lecz połączenie to zostało ostatecznie zlikwidowane.

Nazwy

Historia ulicy we Wrocławiu jest bogata, co doskonale obrazuje jej zmieniająca się nazewnictwo. W ciągu lat, ulica przyjęła różne nazwy, które odzwierciedlają jej historię.

  • Skrzydło, do 1824 r.,
  • Uferstrasse, od 1824 r. do 1945 r.,
  • Nadbrzeżna, od 1945 r. do 16.01.1959 r.,
  • Ulica Fryderyka Joliot-Curie, od 16.01.1959 r.

Każda z tych nazw w jakiś sposób odnosiła się do lokalizacji ulicy. Zarówno pierwotna niemiecka nazwa Uferstrasse, jak i powojenna nazwa polska Nadbrzeżna nawiązywały do bliskości wody. W języku niemieckim słowo Ufer oznacza brzeg lub nadbrzeże, co doskonale oddaje charakter miejsca.

Nazwa upamiętniająca Fryderyka Joliot-Curie została przyjęta uchwałą Rady Narodowej Wrocławia z dnia 16.01.1959 r. nr 4/59, nadając ulicy współczesny charakter i znaczenie w kontekście historii miasta.

Układ drogowy

Ulica Fryderyka Joliot-Curie jest drogą o długości 398 m, której status to droga wewnętrzna. Zajmuje ona teren składający się z działek o łącznej powierzchni 7.315 m² oraz 137 m².

W kontekście układu komunikacyjnego, w okolicach tej ulicy można zauważyć ważne połączenia. W szczególności, Ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Most Pokoju nie są powiązane z ulicą drogami, ale istnieją tam ciągi pieszo-rowerowe. Dodatkowo, Plac Grunwaldzki oraz Most Grunwaldzki również znajdują się w sąsiedztwie, ponieważ niegdyś przebiegała tędy droga krajowa numer 8, a później droga krajowa numer 98 aż do 2020 roku.

Warto zauważyć, że ulica pełni rolę rowerowego łącznika pomiędzy wspomnianymi wyżej drogami. Wyznaczone są tam trasy rowerowe, a przy ulicy zlokalizowana jest stacja rowerowa, co czyni ją przyjazną dla cyklistów.

Na północno-zachodniej stronie, za wspomnianą ulicą Kardynała Stefana Wyszyńskiego, biegnie bulwar św. Matki Teresy z Kalkuty. Natomiast w południowo-wschodnim kierunku, za jezdniami Placu Grunwaldzkiego, ciągnie się Wybrzeże Stanisława Wyspiańskiego. Należy jednak zaznaczyć, że pomimo istnienia wszystkich tych połączeń, nie ma dostępu drogowego ani pieszo-rowerowego między tymi ciągami, ponieważ przecinające je ulice pełnią rolę głównych osi komunikacyjnych.

Interesującym zjawiskiem związanym z ulicą jest fakt, że na jej końcowym odcinku, tuż przed włączeniem do Placu Grunwaldzkiego, nad nią przebiegają stalowe taśmy nośne Mostu Grunwaldzkiego. Te taśmy są odpowiedzialne za podtrzymywanie przęsła mostu wiszącego. Na jednej stronie ulica opiera się o pylon mostu, podczas gdy po drugiej stronie taśmy są zakotwiczone w gruncie. Odległość pomiędzy osią pylonu, który ma wysokość do osi łożysk wynoszącą 15 m, a osią zakotwienia nośnych pasów wynosi 23,45 m.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica Fryderyka Joliot-Curie we Wrocławiu jest zlokalizowana tuż przy północno-wschodnim brzegu rzeki Odra. Na tym obszarze przebiega jedno z ramion Odrza, znane jako Odra Główna, a konkretniej jego górny odcinek górny. W związku z tym, cała architektura wzdłuż ulicy zlokalizowana jest po jej północno-wschodniej stronie.

Strona północno-wschodnia

Zabudowa

Budynek po północno-wschodniej stronie ulicy obejmuje kompleks Uniwersytetu Wrocławskiego, znany jako Kampus Grunwaldzki. Historia tych zabudowań sięga 1967 roku, a ich rozwój trwa do dziś.

Obiekt i lokalizacjaDodatkowe informacjeZdjęcie
Biblioteka Uniwersytecka Wrocław
ul. Fryderyka Joliot-Curie 12		Realizacja w latach 2003-2011, otwarcie w 2012 r.
7 kondygnacji, 37 652 m² powierzchni użytkowej, 179 861 m³ kubatury, styl: brutalizm		_
Audytorium Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Fryderyka Joliot-Curie 13		Rok 1970, obiekt w rejestrze zabytków_
Budynek główny Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Fryderyka Joliot-Curie 14		Rok 1970, wpisany do gminnej ewidencji zabytków_
Laboratorium Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Fryderyka Joliot-Curie 14		Rok 1970, gminna ewidencja zabytków_
Budynek Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Fryderyka Joliot-Curie 14a		Budowa w latach 2010-2012
5 kondygnacji, 11 529 m² powierzchni całkowitej, 6 880 m² powierzchni użytkowej, 2 667 m² powierzchni handlowo-usługowej, 48 767 m³ kubatury		_
Budynek Instytutu Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Fryderyka Joliot-Curie 15		Budowa w latach 2004–2006_
Budynek Instytutu Matematycznego Uniwersytetu Wrocławskiego
Plac Grunwaldzki 2		Budowa w latach 1967–1972_

Cyjanometr

Przed Biblioteką Uniwersytecką stoi niezwykła rzeźba plenerowa zatytułowana Cyjanometr, autorstwa Martina Bricelja Baragi. Ten pomnik, określany jako niebieskość nieba, został stworzony w ramach Biennale WRO 2017 DRAFT SYSTEMS i uzyskał Nagrodę Krytyków oraz Wydawców Prasy Artystycznej.

Skwer Jeżowskiej-Trzebiatowskiej

Między gmachem Biblioteki Uniwersyteckiej a Wydziałem Chemii, powstał skwer Jeżowskiej-Trzebiatowskiej. Jego kształt w rzucie przypomina trójkąt i upamiętnia Bogusławę Jeżowską-Trzebiatowską, urodzoną 19 listopada 1908 w Stanisławowie, a zmarłą 16 grudnia 1991 we Wrocławiu. Była ona uznaną polską fizykochemiczką, znaną z badań w dziedzinie fizykochemii strukturalnej, spektroskopii oraz chemii jądrowej i radiacyjnej. Uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia nr LXIII/1556/18 z 2018 roku upamiętniono jej wkład w rozwój wrocławskiej szkoły chemii koordynacyjnej. Na skwerze znajduje się plenerowa rzeźba o nazwie Pomnik Atomu.

Pomnik Atomu

Pomnik Atomu, odsłonięty w 1975 roku, został zaprojektowany przez Romana Pawelskiego, absolwenta wrocławskiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych, który później był wykładowcą Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. Rzeźba, będąca modelem atomu, została wykonana z zbrojonego betonu. Ustawienie pomnika na tym terenie ma związek z obecnością Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, a także akcentuje powiązania z Wydziałem Biotechnologii. Więcej informacji można znaleźć w osobnym artykule pod linkiem: Rzeźba Atom we Wrocławiu.

Strona południowo-zachodnia

Na południowo-zachodniej stronie rzeki Odra, jak wspomniano wcześniej, znajduje się jej koryto. Wzdłuż ulicy Fryderyka Joliot-Curie, na całej jej długości, są zabezpieczenia regulacyjne w postaci nabrzeży. W pewnym odcinku wprowadzono pionową ścianę, a w pozostałej części zastosowano skarpę, pokrytą kamieniem. Materiałem użytym w oblicowaniu są podobne jak w przypadku pylonów Mostu Grunwaldzkiego bloki granitowe. Na ich zwieńczeniach umieszczono balustrady zabezpieczające.

Rozciąga się stąd widok na przeciwległy brzeg, gdzie zlokalizowany jest Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich, z panoramą tylnej elewacji nowoczesnego gmachu Nowej Rejencji („Neue” Regierung), obecnie siedziby Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Nazwa mostuSzczegółyZdjęcie
Most PokojuWybudowany w 1959 roku.
Długość 124,7 m; 3 przęsła, konstrukcja kablobetonowa		Brak
Most GrunwaldzkiZbudowany w latach 1908–1910 (rok 1907), znajduje się w rejestrze zabytków.
Most wiszący, długość przęsła 112,5 m (126,6 m między pylonami, 172,50 m między osiami zakotwień). Jest to jeden z symboli Wrocławia		Brak

Ochrona i zabytki

Wzdłuż ulicy Fryderyka Joliot-Curie oraz w jej pobliżu zlokalizowane są różnorodne zabytki i obiekty o znaczeniu historycznym, które przyciągają uwagę mieszkańców i turystów. Wśród tych miejsc można wyróżnić wiele interesujących konstrukcji, które mają swoje unikalne historie i znaczenie.

nazwa obiektu, lokalizacjadata powstania, nr rejestruzdjęcie
strona północno-wschodnia
Audytorium na Wydziale Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Fryderyka Joliot-Curie 13		1970 r. (08.XII – oddanie do użytku)
(1970–1971)
A/5833 z dnia 11.06.2012 r.		_
Budynek główny na Wydziale Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Fryderyka Joliot-Curie 14		1970 r. (08.XII – oddanie do użytku)
inny		_
Laboratorium na Wydziale Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Fryderyka Joliot-Curie 14		1970 r. (08.XII – oddanie do użytku)
inny		_
południowo-wschodni koniec ulicy
Kaiserbrücke, obecnie Most Grunwaldzki
między Placem Społecznym a Placem Grunwaldzkim		lata 1908–1910
(1907 r.)
A/1653/326/Wm z dnia 15.10.1976 r.		_
Obszar Placu Grunwaldzkiegogez_
panorama Odrą w kierunku południowo-zachodnim
Budynek Nowej Rejencji („Neue” Regierung), obecnie Gmach Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego
plac Powstańców Warszawy 1		lata 1939–1945, projekt Felix Bräuler
(1936–1937)
gez, mpzp		_

Przypisy

  1. SIP 2020 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  2. urbanity.pl 2020 ↓, Biblioteka Główna UWr.
  3. Nauka Polska 2020 ↓, id=54286.
  4. ZW 2020 ↓, GEZ poz. 6823.
  5. ZW 2020 ↓, GEZ poz. 2661.
  6. ZW 2020 ↓, GEZ poz. 12.
  7. ZW 2020 ↓, GEZ poz. 2660.
  8. ZW 2020 ↓, GEZ poz. 2041.
  9. NID 2020 ↓, s. 222.
  10. Harasimowicz 2006 ↓, s. 553 (Most Pokoju).
  11. Harasimowicz 2006 ↓, s. 607 (Odra Główna).
  12. Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007 ↓, s. 32.
  13. Bakuliński i in., Mosty i przeprawy 2007 ↓, s. 24-27.
  14. Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 155.
  15. Uchwała RMWr 2018 ↓, § załącznik.
  16. Uchwała RMWr ws DK98 2019 ↓.
  17. Harasimowicz 2006 ↓, s. 995 (Wybrzeże Wyspiańskiego).
  18. Antkowiak 1970 ↓, s. 289-291 (Wybrzeże Wyspiańskiego).
  19. Harasimowicz 2006 ↓, s. 559-560 (Mosty).
  20. Idzikowski 2009 ↓, s. 27-28.
  21. Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007 ↓, s. 30-32.
  22. Harasimowicz 2006 ↓, s. 352 (Kardynała Stefana Wyszyńskiego).
  23. Harasimowicz 2006 ↓, s. 550-551 (Most Grunwaldzki).
  24. Uchwała RMWr ws DK98 2018 ↓.
  25. NCh 2005 ↓, s. 384-387.

Oceń: Ulica Fryderyka Joliot-Curie we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.75 Liczba ocen:16