Ulica Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu

---

Historia

Ulica Eugeniusza Gepperta ma bogatą historię, sięgającą roku 1242, kiedy to została wytyczona podczas procesu tworzenia lokalizacji wrocławskiego Rynku. Warto zaznaczyć, że w początkowym okresie nie nadano jej nazwy, co potwierdzają skąpe źródła z tamtych czasów. Ulica powstała jako wtórny element komunikacyjny, co można zauważyć na mapie z 1562 roku, na której również nie posiadała oznaczenia. W przeszłości, droga ta była przecięta przez ujściową odnoga rzeki Oława, znaną jako Czarna Oława, a także Oława miejska, która odgrywała rolę fosy wewnętrznej w systemie fortyfikacji miasta. Było to także jedno z ujść Oławy prowadzących do Odry. W XVIII wieku przez tę część rzeki przerzucone zostały różnorodne mosty, w tym most Oławski, most Starościński, a później Most Urzędowy.

W obrębie dawnych murów miejskich, obok koryta rzeki, zlokalizowany był targ koński działający do 1549 roku. W samych murach znajdowała się furta umożliwiająca dostęp do placu Solnego oraz przeprawy przez rzekę. Wzdłuż koryta rzeki istniała drewniana zabudowa, która obejmowała zarówno mieszkania, jak i budynki gospodarcze. Z kolei w XVI wieku, po wschodniej stronie, rozwinęła się gotycka architektura śródmiejska. W latach 1526-1531 zburzono tę strukturę, aby w jej miejscu zbudować kamienicę wrocławskich patrycjuszy von Rybiszchów (Heinrich Rybisch), składającą się z trzech połączonych budynków z ogrodem nad fosą. W XVIII wieku nastąpiła przebudowa, jednak w 1945 roku, w trakcie II wojny światowej, kompleks uległ zniszczeniu. Po wojnie budynek został odbudowany w latach 1956-1958 oraz 1962-1963, a w 1997 roku przeszedł gruntowną restaurację. Obecnie mieści się pod adresem ulica Ofiar Oświęcimskich 1.

W roku 1719 na tym terenie rozpoczęto budowę kompleksu pałacowego, który była rezydencją barona Heinricha Gottfrieda von Spätgen, znaną jako Pałac Spätgenów. Od 1750 roku, po wykupieniu przez króla Prus Fryderyka II Wielkiego, budynek stał się Rezydencją Królów Pruskich. Po I wojnie światowej, od 1926 roku w pałacu funkcjonowało Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności. Natomiast po II wojnie światowej w obiekcie zorganizowano Muzeum Archeologiczne i Muzeum Etnograficzne, a od roku 2000, budynek stał się siedzibą Muzeum Miejskiego Wrocławia.

Na posesjach przylegających do ulicy Eugeniusza Gepperta, przy placu Solnym 16, znajdowało się wiele kamienic w pierzejowej zabudowie. W XVI wieku, przed rokiem 1562, powstał Pałac Rehdigerów, który od 1694 roku pełnił funkcję cesarskiego urzędowania. Niestety, budynek zburzono w 1822 roku, a w następstwie wyburzono także sąsiadujący budynek giełdy. Na jego miejscu w 1825 roku oddano do użytku nowy obiekt – Starej Giełdy, którego wschodnia elewacja stała się częścią zachodniej pierzei ulicy. Projektantem tego budynku był Carl Ferdinand Langhans.

W 1866 roku zasypano Czarną Oławę, co pozwoliło na połączenie ulicy w jedną całość. W latach 1889–1891, pod numerem 4, wzniesiono neoromantyczny budynek eklektyczny według projektu Richarda Plüddemanna, który początkowo był siedzibą Schlesische-Boden-Credit-Actien Bank, a po II wojnie światowej, bankiem PKO, a obecnie IV oddziałem Wrocław PKO BP S.A. Podczas działań wojennych, które miały miejsce podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, znaczna część zabudowy została zniszczona lub istotnie uszkodzona, w tym Pałac Królewski oraz inne budynki wzdłuż ulicy. W latach 70. XX wieku na miejscu wąskich uliczek i dawnego koryta Oławy zdecydowano się na budowę szerokiej arterii, zwanej Trasą W-Z.

Nazwy

Wietrząc dawne dzieje ulicy Eugeniusza Gepperta, nie sposób pominąć jej różnych oblicz, które kształtowały się na przestrzeni lat. Jak wskazuje historia, ulica ta zmieniała swoje nazwy, a poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• Schloßstraße (Zamkowa), od 1824 r. do 1983 r.,
• Eugeniusza Gepperta, od 1983 r..

Wyraz „Schloßstraße”, tłumaczony jako Zamkowa, swoje korzenie czerpie od majestatycznej rezydencji, która znajduje się na osi ulicy. Mowa tu o Rezydencji Królów Pruskich, zakupionej przez Fryderyka II w roku 1750. Obiekt ten, znany również jako Pałac Spätgenów, mieści się obecnie przy ul. Kazimierza Wielkiego 35. Warto wspomnieć, że nazwa ulicy Zamkowej została nadana także w związku z planowanym połączeniem drogowym, które miało miejsce już w latach 60. XX wieku, prowadzącym do placu Wolności, dziś znanego jako ulica Zamkowa.

Obecnie znana nazwa ulicy, Eugeniusza Gepperta, zyskała oficjalne uznanie dzięki uchwale, którą podjęła Rada Narodowa ówczesnego Województwa Wrocławskiego. Uchwała nr XV/89/83, przyjęta 30 marca 1983 roku, miała na celu upamiętnienie postaci Eugeniusza Gepperta. Urodził się on 4 września 1890 roku we Lwowie, a zmarł 13 stycznia 1979 roku we Wrocławiu. Był on uznawanym polskim malarzem, który reprezentował nurt koloryzmu oraz zasłynął jako organizator Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu.

Układ drogowy

Wrocławska ulica Eugeniusza Gepperta pełni ważną funkcję w komunikacji miejskiej jako droga gminna numer 105001D. Ma ona długość 111 m i klasyfikowana jest jako droga dojazdowa, a także zlokalizowana jest na działce o powierzchni 1245 m. Ulica ta łączy plac Solny z ulicą Kazimierza Wielkiego i przebiega w strefie ograniczenia prędkości, która wynosi 30 km/h. W wyniku usytuowania w obszarze uspokojonego ruchu, ulica jest częścią systemu dróg rowerowych Wrocławia.

Warto także zwrócić uwagę na ulice powiązane z Eugeniusza Gepperta, które tworzą funkcjonalne skrzyżowania. Do najważniejszych z nich należy:

• skrzyżowanie: pl. Solny,
• skrzyżowanie: ul. Ofiar Oświęcimskich,
• skrzyżowanie: ul. Karola Szajnochy,
• skrzyżowanie, z sygnalizacją świetlną: ul. Kazimierza Wielkiego, w ramach Trasy W-Z.

Ulica Eugeniusza Gepperta w pełni integruje się z wrocławskim systemem transportowym, sprzyjając zarówno pieszym, jak i rowerzystom, co czyni ją istotnym punktem w infrastrukturze komunikacyjnej miasta.

Zabudowa i zagospodarowanie

Obszar po lewej stronie ulicy jest w pełni zagospodarowany oraz zabudowany budynkami objętymi ochroną zabytków. W szczególności, na odcinku ciągnącym się od placu Solnego do ulicy Karola Szajnochy znajdujemy Stary Giełdę, która nosi znamiona wartości historycznej.

Przemieszczając się dalej, od ulicy Karola Szajnochy do ulicy Kazimierza Wielkiego, trafiamy na kamienicę z wydzieloną częścią mieszkalną oraz usługową, która została wpisana do gminnej ewidencji zabytków.

Przyglądając się drugiej stronie ulicy, warto zauważyć, że przeznaczona jest ona głównie na usługi centrotwórcze, zabudowę mieszkaniową oraz tereny zielone. Wzdłuż ulicy zlokalizowane są budynki w formie ciągłej pierzei, w tym zabytkowa Kamienica Heinricha von Rybischa oraz inny obiekt, również wpisany do gminnej ewidencji zabytków – Schlesische-Boden-Credit-Actien Bank.

Ulica usytuowana jest na wysokości bezwzględnej wynoszącej od 117 do 118 m n.p.m. Teren zachodni zarejestrowany jest w statystycznym rejonie nr 933120, gdzie gęstość zaludnienia sięga 8151 mieszkańców na km², przy 498 osobach zameldowanych. Z kolei strona wschodnia należy do rejonu statystycznego nr 933130, cechującego się gęstością zaludnienia wynoszącą 7452 osoby na km², z 592 osobami zameldowanymi (dane na dzień 31.12.2018 r.).

Ochrona i zabytki

„Obszar, na którym zlokalizowana jest ulica Eugeniusza Gepperta, jest objęty ochroną w ramach historycznego zespołu urbanistycznego Starego Miasta, który datuje się na XIII–XIX wiek. Został on wpisany do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z dnia 15 lutego 1962 roku oraz A/1580/212 z dnia 12 maja 1967 roku. Ponadto, w ramach szerszej ochrony, miasto ustanowiło historyczne centrum miasta, które obejmuje większy obszar i zostało uznane za pomnik historii. Dodatkowo, władze miasta uwzględniły ten cenny obszar w Parku Kulturowym „Stare Miasto”. Park ten ma na celu ochronę krajobrazu kulturowego oraz zachowanie i kształtowanie historycznego charakteru najstarszej części Wrocławia.

Wzdłuż ulicy oraz w jej najbliższym otoczeniu znajdują się następujące zabytki:

nazwa obiektu, lokalizacja	data budowy, numer rejestru	zdjęcie
strona zachodnia
Budynek „Starej Giełdy”, obecnie biurowiec plac Solny 16 (ulica Karola Szajnochy 2)	1825 r. (projekt Carl Ferdinand Langhans), po 1945 r., początek XXI wieku (lata 1822-1824) 26 z dnia 28.11.1947 r. oraz A/3097/124 z dnia 15.02.1962 r.	_
Kamienica, aktualnie budynek mieszkalny z częściowo usługowym parterem ulica Kazimierza Wielkiego 34	około 1880 r., około 1975 r. gez, mpzp	_
strona wschodnia
Kamienica (Haus von Ruffer), obecnie siedziba banku plac Solny 17	koniec XIX wieku (na miejscu wcześniejszej), lata 1956-1957 (rekonstrukcja) gez, mpzp	_
Kamienica Heinricha von Rybischa, aktualnie budynek mieszkalny ulica Ofiar Oświęcimskich 1	lata 1526-1531, XVIII wiek (przebudowy), 1945 r. (zniszczony), lata 1956-1958 i lata 1962-1963 (rekonstrukcja i odbudowy), 1997 r. XVI (?) A/5251/126 z dnia 15.02.1962 r.	_
Schlesische-Boden-Credit-Actien Bank – obecnie bank PKO ulica Eugeniusza Gepperta 4	1891 r. gez, mpzp	_
zamknięcie osi widokowej w kierunku południowym
Pałac Spätgenów, następnie Rezydencja Królów Pruskich, aktualnie Muzeum Miejskie Wrocławia ulica Kazimierza Wielkiego 35	XVII wiek, około 1719 r., lata 1786-1794 (skrzydła wschodnie i zachodnie), odbudowa w latach 1963-1966, 2009 r. XVIII-XIX wiek 44 z dnia 29.03.1949 r. oraz A/5268/60 z dnia 6.02.1962 r.	_

---

Oceń: Ulica Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu

---