Most Grunwaldzki we Wrocławiu

---

Projekt i budowa

W listopadzie 1904 roku do publicznej wiadomości skierowano ogłoszenie o konkursie na stworzenie projektu nowego mostu, który wówczas nosił nazwę Kaiser-Friedrich-Brücke. Zgłoszono aż 39 projektów, z których komisja konkursowa zdecydowała się wybrać 14 propozycji do dalszej analizy. Na koniec przyznano cztery nagrody w wysokości 2000, 1500, 1000 i 500 marek, a dodatkowo wyróżniono dwa inne projekty.

Najlepszym z nich okazał się projekt oznaczony godłem Gespannt („Naprężony”), stworzony przez architekta Martina Mayera oraz inżyniera Roberta Weyraucha. Ostateczna wersja zwycięskiego projektu przeszła niewielkie modyfikacje w czerwcu 1906 roku oraz kolejno w kwietniu 1907 roku. Osobą odpowiedzialną za architekturę mostu był miejski radca budowlany Richard Plüddemann. W październiku 1907 roku projekt mostu, który otrzymał nową nazwę Kaiserbrücke, uzyskał oficjalne zatwierdzenie magistratu, co oznaczało rozpoczęcie prac budowlanych.

Wykonawcą inwestycji została firma Beuchelt u. Co. z Zielonej Góry. Prace budowlane trwały aż do jesieni 1909 roku, a wiosną oraz latem 1910 roku zrealizowano prace wykończeniowe. W miesiącu wrześniu przeprowadzono ważne próby obciążeniowe, w których wykorzystano 24 tramwaje użyczone przez spółki ESB i SSB, z których każdy ważył 12 ton, a także wozów straży pożarnej.

Po pomyślnym zakończeniu tych testów, uroczyste otwarcie mostu zaplanowano na 10 października 1910 roku. Warto zaznaczyć, że cesarz Wilhelm II nie mógł uczestniczyć w tej uroczystości. Choć pierwotnie zamierzano zorganizować otwarcie mostu równocześnie z inauguracją Królewskiej Wyższej Szkoły Technicznej, opóźnienia w budowie uczelni skłoniły do rezygnacji z tego planu, aby nie wstrzymywać przekazania do użytku tak ważnego obiektu. Cesarz zjawił się ostatecznie na otwarciu szkoły w listopadzie, odwiedzając most jedynie w symboliczny sposób, przejeżdżając przez niego dwukrotnie swoim automobilem.

Całkowity koszt inwestycji, wliczając w to budowę dojazdów oraz bulwarów nadbrzeży, wyniósł 2,81 mln marek, do których należy dodać niemal 800 tysięcy na zakup gruntów. Łącznie zużyto blisko 2000 ton walcowanej stali, prawie 300 ton staliwa, ponad 4 tony ołowiu, niemal półtorej tony miedzi, 2400 ton granitu ze Śląska oraz ponad 7000 m³ betonu. Całkowita waga mostu to 2300 ton, a jego długość wynosi 112,5 m nad korytem rzeki, natomiast szerokość to 20 m, w tym jedenaście metrów przeznaczone na jezdnię.

II wojna światowa i pierwsze lata powojenne

W trakcie oblężenia Wrocławia, Niemcy podjęli drastyczne kroki, aby zmniejszyć ryzyko zniszczenia mostu. Zerwanie taśm nośnych doprowadziło do tego, że most osiadł i opierał się na prowizorycznych podporach, które zostały skonstruowane na rzece z wykorzystaniem zatopionych barek, drewna oraz gruzu kamiennego.

W okolicy mostu zbudowano również pole lotnicze, co spowodowało, że na polecenie niemieckich władz, zdecydowano się na obniżenie wysokości pylonów. Ich górne partie zostały zdemontowane, zwłaszcza te znajdujące się po stronie prawej brzegu rzeki.

Bombardowania lotnicze oraz ostrzał artyleryjski, a dodatkowo uszkodzenia, jakie most przeszedł w 1946 roku, spowodowały poważne uszkodzenia stalowych elementów budowli. Pomimo tego, aż do wiosny 1946 roku most nieprzerwanie był używany, a ruch drogowy odbywał się bez przeszkód.

Wiosną 1946 roku most został zamknięty, co wiązało się z koniecznością przeprowadzenia szczegółowej odbudowy, która miała zakończyć się we wrześniu 1947 roku. Osobna operacja, wymagająca dużych nakładów finansowych (~22 mln zł), obejmowała szereg przedsięwzięć. Do głównych działań należały:

• budowa nowych tymczasowych podpór,
• podniesienie mostu,
• wymiana lub zespawanie pękniętych, zerwanych lub zdeformowanych elementów stalowych,
• wyregulowanie przesuniętych elementów nośnych,
• naprawa powierzchni jezdni oraz chodników.

Na podstawie projektu Dobrosława Czajki oraz Jerzego Rzepeckiego, wykorzystując dostępne materiały zachowane przez Niemców, odbudowano górne partie pylonów. Z tego względu pylony mają mniejszą wysokość niż pierwotnie, a niektóre elementy, takie jak hełmy na pylonach oraz pewne płaskorzeźby, nie zostały zrekonstruowane. Most został uroczyście otwarty 6 września 1947 roku.

Po odbudowie

W 1956 roku przebudowano jezdnię, co stanowiło pierwszy krok w kierunku modernizacji tego ważnego obiektu. W następnych latach, w 1966, dokonano wymiany torów, co miało na celu poprawę funkcjonalności transportu tramwajowego. W 1982 roku nastąpiła kolejna zmiana, kiedy to odnowiono nawierzchnię jezdni.

W roku 1990 poszerzono jezdnię, co miało wpływ na układ chodników, które z kolei zostały zwężone. Zmiany te obejmowały również wymianę nawierzchni jezdni oraz torowiska, co poprawiło komfort podróży. Dalsze prace miały miejsce w latach 2003-2005, kiedy przeprowadzono kompleksowy remont, który obejmował między innymi stabilizację łożysk, a także naprawę oraz zabezpieczenie antykorozyjne stalowych elementów mostu.

W ramach tego remontu wymieniono nawierzchnię jezdni oraz torowiska, co znacznie poprawiło ich trwałość. Dodatkowo, zabezpieczono granitowe obudowy nabrzeży oraz pylonów, co wpłynęło na estetykę całej konstrukcji. Most ten odgrywa również ważną rolę w komunikacji miejskiej, ponieważ przez niego przebiegają linie tramwajowe, które korzystają z wbudowanego w jezdnię torowiska.

Interesującym przypadkiem jest fakt, że przez chodniki mostu, na których nie ma wydzielonej ścieżki rowerowej, przejeżdżało 691 rowerzystów na godzinę według danych z 2016 roku. Warto zauważyć, że taki ruch wskazuje na aktywność rowerową w tym rejonie, która może być jeszcze większa z odpowiednimi udogodnieniami.

Dane konstrukcyjne

Most Grunwaldzki we Wrocławiu to imponująca konstrukcja o długości wynoszącej 112,5 m oraz szerokości 18 m. Rozpiętość przęsła sięga 114 m, natomiast pomiędzy osiami pylonów na przeciwnych brzegach mostu ta wartość dochodzi do 126,6 m.

Początkowo pylony mostu miały wysokość 25,54 m od poziomu gruntu, jednak w wyniku ich obniżenia, które miało miejsce w latach 1945–1947, dzisiaj są one niższe.

W odróżnieniu od wielu innych mostów wiszących, które są podtrzymywane przez rozciągnięte łańcuchy lub liny, podest Mostu Grunwaldzkiego utrzymują stalowe taśmy, które zostały nitowane z krótszych odcinków blach.

Most ten miał kilka nazw w swojej historii. Początkowo znany był jako most Cesarski (Kaiserbrücke). Od 1919 r. nosił nazwę mostu Wolności (Freiheitsbrücke), a po przejęciu władzy przez A. Hitlera przywrócono pierwotną nazwę. W dniu 6 września 1947 r. most zyskał obecną nazwę – most Grunwaldzki.

Cały proces budowy i działania konstrukcji Mostu Grunwaldzkiego został szczegółowo opisany w książce wydanej w 1910 r. przez magistrat miejski oraz w publikacji autorstwa Jana Biliszczuka i innych, wydanej w 2010 r..

Most w kulturze

Most Grunwaldzki to nie tylko ważny element infrastruktury Wrocławia, ale również interesujące miejsce związane z kulturą.

Jednym z przykładów jego związku z kinematografią jest kręcenie scen do filmu „80 milionów”, którego reżyserem jest Waldemar Krzystek.

---

Oceń: Most Grunwaldzki we Wrocławiu

---