Rzeźba Atom to niezwykłe dzieło plenerowe, którego autorem jest Roman Pawelski. Została zlokalizowana w Wrocławiu, przy ulicy Fryderyka Joliot-Curie, w obrębie osiedla Plac Grunwaldzki, w historycznej dzielnicy Śródmieście.
Rzeźba została stworzona w 1974 roku, natomiast jej oficjalne odsłonięcie miało miejsce w 1975 roku. To dzieło jest doskonałym przykładem związku sztuki ze współczesną architekturą, bowiem jej umiejscowienie nawiązuje do sąsiadujących budynków Uniwersytetu Wrocławskiego, zwłaszcza obiektów Wydziału Chemii oraz Wydziału Biotechnologii.
Przyjrzenie się temu pomnikowi to niezwykła okazja do docenienia nie tylko walorów artystycznych, ale także jego kontekstu edukacyjnego i naukowego, który stanowi integralną część otoczenia.
Rzeźba plenerowa
Pomnik znany jako Rzeźba Atom często określany jest także mianem Ażurowej kuli, lub po prostu Atom. Jego historia sięga roku 1974, kiedy to został stworzony, a właściwe odsłonięcie miało miejsce rok później w 1975. Rzeźba znajduje się w malowniczym otoczeniu kampusu Uniwersytetu Wrocławskiego, co dodaje jej uroku oraz kontekstualizuje jej znaczenie. Jest to niewątpliwie nawiązanie do pobliskiego Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, a także, z biegiem lat, do nowo utworzonego Wydziału Biotechnologii.
Rzeźba została wykonana z betonu zbrojonego, inaczej nazywanego żelbetem, i jest barwiona. Jej forma doskonale odzwierciedla model atomu, co czyni ją nie tylko artystycznym dziełem, ale i symbolicznie istotnym obiektem. Atomowa konstrukcja ma kształt kuli o białej barwie, a jej średnica wynosi około 2,5 metra. Taki kształt jest często opisywany jako zagadkowy oraz platoński, choć z pewnymi interesującymi odchyleniami.
Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów tej rzeźby jest przejrzyste przewiercenie, które ma niezwykle estetyczną formę. To właśnie przez nie można podziwiać widok na wieżę Katedry Wrocławskiej, co może przywodzić na myśl analogię do lunety. Wiele osób zauważyło, że to genialny pomysł autora, który nadał temu obiektowi dodatkowy wymiar i czyni z niego niecodzienną zagadkę, za którą można być wdzięcznym.
Rzeźba Atom jest zauważalna nie tylko w kontekście architektury kampusu, ale również w trakcie spaceru na prawym brzegu rzeki, gdzie staje się doskonałym tłem dla Ostrowa Tumskiego. Warto dodać, że w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Wrocławia, które opracowano w roku 2018, obiekt ten został uznany za istotne dobro kultury współczesnej, co potwierdza jego ważność w przestrzeni miejskiej.
Autor
Roman Pawelski, który jest autorem pomnika, ukończył wrocławską Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych i miał później zaszczyt pełnić rolę wykładowcy na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej . Jest także profesorem na tej uczelni, co pokazuje jego zaangażowanie w kształcenie przyszłych pokoleń artystów. W bogatym dorobku artystycznym Pawelskiego znajdują się również znakomite realizacje, takie jak Pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego w Sobótce oraz rzeźba o nazwie „Leżąca” .
Położenie i otoczenie
Rzeźba Atom, jak wcześniej zaznaczone, znajduje się we Wrocławiu, przy ulicy Fryderyka Joliot-Curie, w obrębie osiedla Plac Grunwaldzki, które należy do starej dzielnicy Śródmieście. Rzeźba została posadowiona po północno-wschodniej stronie wymienionej ulicy.
Naprzeciwko znajduje się koryto rzeki Odra, w tym odcinek ramienia bocznego, zwany Odrą Główną, oraz fragment Odry Górnej. Dzięki takiemu usytuowaniu, cała zabudowa koncentruje się po stronie północno-wschodniej ulicy.
Bezpośrednie otoczenie rzeźby stanowi skwer, który nosi nazwę Skwer Bogusławy Jeżowskiej-Trzebiatowskiej. Jest on otoczony budynkami, które są częścią kampusu Uniwersytetu Wrocławskiego. W szczególności, po stronie północno-zachodniej znajduje się Biblioteka Uniwersytecka, natomiast po stronie północno-wschodniej zlokalizowane są Wydział Chemii oraz Wydział Biotechnologii. Z kolei po stronie południowo-wschodniej można znaleźć Instytut Informatyki.
Sama ulica, na której znajduje się rzeźba, uważana jest za bulwar o znaczeniu ogólnomiejskim. Charakteryzuje się ona liniową formą zieleni, na przykład szpalerami drzew. Natomiast odcinek rzeki, który okala to miejsce, jest zakwalifikowany w sektorze wielofunkcyjnym, co pozwala na lokalizację przystani.
Przypisy
- UMWr SIP Mapy 2023, rys. 3, 12.
- UMWr SIP EMUiA 2023, UiA nr 685 (ul. Fryderyka Joliot-Curie).
- UMWr SIP EMUiA 2023, UiA nr 3313 (skwer Bogusławy Jeżowskiej-Trzebiatowskiej).
- UMWr SIP Mapy 2023, rys. 10.
- UMWr SIP Mapy 2023, rys. 11.
- UMWr SIP Mapy 2023, rys. 9.
- urbanity.pl 2023, Biblioteka Główna UWr.
- urbanity.pl 2023, Kompleks Biotechnologii UWr.
- survival.art.pl 2023.
- Matuszewska 2017.
- Wysocki 2022.
- Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007, s. 32-33.
- Prastowski 2010.
- UMWr ZW 2013, s. 3.
- UMWr SIP Studium 2018, s. 255 (pkt 10.6 lit. kk).
- Molicki 2001, s. 9.
- Molicki 2001, s. 166, 167.
- Harasimowicz 2006, s. 607 (Odra Górna).
- Harasimowicz 2006, s. 607 (Odra Główna).
- Uchwała RMWr 2018, § 1, załącznik.
- ZDiUM drogi 2022, L.p. 1909.
Pozostałe obiekty w kategorii "Rzeźby":
Pociąg do nieba | Epitafium Sebalda Saurmanna | Dobry wieczór we Wrocławiu | Oczekiwanie (rzeźba) | Ołtarz Andreasa Jerina | Epitafium Matthiasa Schebitza | Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Jana Nepomucena we Wrocławiu | Krzesło (rzeźba)Oceń: Rzeźba Atom we Wrocławiu