Ulica Wielka we Wrocławiu

Ulice i place

Ulica Wielka to interesujący element krajobrazu Wrocławia, który przecina popularne osiedle Południe. Historia tej ulicy sięga czasów, gdy stanowiła wiele lat temu łącznik między dzisiejszym placem Hirszfelda a osiedlami Huby i Glinianki. Już w 1871 roku ulica była znana jako Pintostraße, co zresztą oddaje wpływy jej patrona, graf Pinto, którego grunty znajdowały się pomiędzy obecną ulicą Zielińskiego a Powstańców Śląskich, gdzie został zbudowany pierwszy odcinek ulicy.

W 1887 roku Śląskie Towarzystwo Nieruchomości nabyło wspomniane tereny, co zapoczątkowało rozwój ulicy w kierunku wschodnim. Cała akcja była zgodna z urbanistycznymi planami dzielnicy cesarza Wilhelma (Kaiser-Wilhelm-Viertel) z lat 1882 oraz 1895. Wkrótce ulica zyskała nowego patrona, Johann Wolfgang von Goethe, co zaowocowało przemianowaniem jej na Goethestraße. Nowo powstała ulica zintegrowała Höfchenplatz, obecny plac Hirszfelda, z Neudorfstraße, znanej dzisiaj jako ul. Komandorska.

W następnych latach ulica była systematycznie przedłużana do Bohrauerstraße, obecnie ul. Borowska, a potem aż do Gallestraße, znanej nam dziś jako ul. Wapienna. Przed rokiem 1915 ulica dotarła także do Hubenstraße, dziś znanej jako ulica Hubska. Wówczas to Goethestraße stała się miejscem zamieszkania zamożnych mieszczan i przedstawicieli zawodów wolnych, takich jak architekci, w tym Richard Plüddemann, Karl Lüdecke oraz Friedrich Barchewitz, Richard Gaze, a także Alfred Böttcher.

Jednak wiosną 1945 roku, w wyniku oblężenia Festung Breslau, cała zabudowa ulicy została zniszczona. W trakcie późniejszego odgruzowywania miasta, część gruzów zebrano w hałdę pomiędzy ulicami Ślężną, Sieradzką, Borowską i Kamienną, która ukryła pod sobą około 350 metrów ulicy Wielkiej. Plany Wrocławia na długo utrzymywały istnienie nieistniejącego odcinka ulicy, ponieważ hałda była zapełniana tylko przy końcowych fazach odgruzowywania, gdy przygotowywano budowę bloków z wielkiej płyty w osiedlach „Anna”, „Barbara”, „Celina” oraz „Dorota” na terenie osiedla „Południe”. Dopiero w latach 70. zdecydowano o podziale ulicy Wielkiej na dwa odcinki, nadając wschodniej części (od Borowskiej do Wapiennej) nową nazwę – ulicy Przestrzennej.

W grudniu 1965 roku zlikwidowano także wschodni odcinek ulicy Kruczej, co spowodowało, że fragment ten został przypisany do ulicy Wielkiej. Obecnie ulica ma długość około 1,05 km. Warto również wspomnieć, że hałda gruzu, jaką pozostawiono, na krótko nosiła nazwę Wzgórza Gomułki, co miało miejsce w maju 1985 roku, w związku z planowanym postawieniem Pomnika Ziem Odzyskanych, który ostatecznie nie powstał. Z inicjatywy mieszkańców, wzgórze obsiano trawą i obsadzono drzewami, a także stworzono na nim ścieżki oraz ławki, co umożliwiło mu pełnienie funkcji rekreacyjnych. W latach 90. przekształcono je w Wzgórze Andersa. Wzgórze to zostało częściowo zlikwidowane w latach 2004-2005, kiedy budowano aquapark, ale w jego południowej części pozostał fragment, gdzie niegdyś przebiegała Goethestraße, co wskazuje, że przedwojenny ciąg ulicy Wielkiej nigdy nie został w pełni przywrócony.

Przypisy

  1. Organizowane bywają na nim też różne rajdy, np. rowerowe, a także pokazowe odcinki specjalne rajdów samochodowych, m.in. prolog 54 Rajdu Polski w 1997.
  2. Podobnie zresztą, jak zaprojektowany dwie dekady wcześniej Pomnik Powrotu do Macierzy Ziem Zachodnich i Północnych, którego akt erekcyjny wmurowano równie uroczyście w maju 1966 przy Moście Pokoju.
  3. Na jego miejscu stanął budynek „Poltegor Centre”, który pierwotnie planowano rozbudować na północ.
  4. Uchwała Rady Miejskiej z grudnia 1974.
  5. Wcześniej wzdłuż tego odcinka ul. Wielkiej były ogródki działkowe.
  6. Taką konwencję stosowano wówczas dość powszechnie przy rysowaniu zrujnowanych kwartałów miasta, odtwarzając na planach siatkę nieistniejących ulic.
  7. Ten ostatni odcinek, między współczesną Wapienną a Hubską, na planach z lat 1915–1939 nakreślony jednak jest tak, jak gdyby był przecięty w środku, być może bramą pod budynkiem, a być może sam przecinał pusty plac.
  8. Na planie z 1911.
  9. Połączenie to jest już widoczne na planie z 1903, choć na kilku nieco późniejszych (z 1907, 1909, 1910 i 1911) widać, że odcinek na wschód od Borowskiej planowano i prawdopodobnie realizowano nieco wcześniej niż fragment między Ślężną a Borowską.
  10. Według planu miasta wydanego w 1898.
  11. Wcześniej Pinto sprzedał go bankowi Friedentahl & Co., a ten z kolei – Wrocławskiemu Bankowi Budowlanemu.
  12. Obok tej nazwy stosowana była nazwa Hugostraße, od nazwiska rzeźbiarza i kamieniarza Hugo Laubego.

Oceń: Ulica Wielka we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.87 Liczba ocen:25