Ulica Krowia we Wrocławiu

---

Historia

Ulica Krowia, z bogatą historią, ma swoje korzenie sięgające średniowiecza. Jest jednak prawdziwie wyjątkowa, gdyż urbanistycznie związana jest z placem Nowy Targ. Pierwsza znana wzmianka o tej ulicy datowana jest na 1348 rok, a sama nazwa pozostaje niezmieniona do dziś. W XVII wieku przy Krowiej zainstalowano karczmę „Pod Długim Drzewem”, co stawia tę ulicę w kontekście życia społecznego tamtych lat. Wschodnia strona ulicy była miejscem, gdzie znajdowały się oficyny, a na zachodniej stronie zlokalizowane były parcele powiązane z posesjami z okolicznych ulic.

W latach 1715–1719 na wschodniej pierzei powstał barokowy pałac, zbudowany specjalnie dla F. von Hatzfeldta. Był to obiekt uznawany za jedną z najwspanialszych miejskich rezydencji. Jego historia nie była jednak długa, bowiem w 1760 roku został zniszczony podczas wojny siedmioletniej. Ruiny pałacu zostały rozebrane w 1763 roku, a następnie w latach 1765–1773 zbudowano nową siedzibę Hatzfeldów, zaprojektowaną dla F. Ph. A. von Hatzfeldta.

W 1912 roku znacznie rozbudowano zabudowę tego obszaru od strony Nowego Targu. Nowobarokowy obiekt był użytkowany przez Nadprezydium Prowincji Śląskiej. W latach 60. XX wieku część pałacu została zniszczona, natomiast parter zaadaptowano oraz dodano nowy budynek, który przeznaczono na galerię sztuki Biura Wystaw Artystycznych.

Na rogu Krowiej z ulicą Wita Stwosza, w 1899 roku, zbudowano gmach, który obecnie pełni rolę siedziby oddziału banku PKO BP S.A..

W trakcie II wojny światowej, kiedy trwało oblężenie Wrocławia w 1945 roku, znaczna część zabudowy ulicy została zniszczona, co dotknęło również obszar placu Nowy Targ. Lata 60. XX wieku przyniosły nowe budowle; w zachodniej pierzei zrealizowano żłobek, który został oddany do użytku 10 kwietnia 1968 roku. Był on wykorzystywany także w różnych okresach na potrzeby przedszkola, jak również wzniesiono budynek mieszkalny przy ulicy Kotlarskiej. Po wojnie relikty pałacu zaadaptowano na galerię, co świadczy o dbałości o kulturowe dziedzictwo Wrocławia.

Nazwy

W historii tej ulicy można zaobserwować różne nazewnictwa, które przechodziła na przestrzeni lat. Oto lista nadanych nazw:

• Kugasse („Krowia”), od 1348 r.,
• Weyngasse („Winna”), ok. 1416/1562 r.,
• Fleischergässel („Rzeźnicza”), ok. XVIII w.,
• Langeholzgasse („Pod Długim Drzewem”), od 1825 r. do 1945 r.,
• Krowia, od 1945 r..

Źródła dotyczące początkowej nazwy ulicy pozostają niejasne. Istnieją tylko domysły, które sugerują, że związek z Nowymi Jatkami mógł być powodem, dla którego w tej okolicy znajdowały się rzeźnie oraz obory. Możliwe, że blisko znajdowały się również łąki, które służyły do wypasu zwierząt. Te okoliczności mogły wpłynąć na nadanie takiej nazwy tej ulicy, a także pobliskiej ulicy Świętego Wita, która wcześniej była nazywana Kozia.

W przypadku nazwy Weyngasse („Winna”) brak jest konkretnych informacji o jej pochodzeniu. Z kolei nazwa Fleischergässel („Rzeźnicza”) jest związana z Nowymi Jatkami, które leżały w pobliżu. Inną nazwą tej ulicy, Langeholzgasse, wywodzi się od gospody, która w XVII wieku znajdowała się na rogu z ulicą Kotlarską. W języku niemieckim nosiła ona miano Zum langen Holz, co dosłownie oznacza „Pod Długim Drzewem” lub „Długie Drzewo”. Współczesna nazwa ulicy została zatwierdzona przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 97 z dnia 31.11.1945 r..

Układ drogowy

Ulica Krowia jest ważnym elementem układu drogowego w Wrocławiu, a jej długość wynosi 140 m. Stanowi to drogę gminną, co podkreśla jej znaczenie w systemie komunikacyjnym miasta.

Ulica ta jest powiązana z innymi kluczowymi trasami, co zapewnia sprawną komunikację. Do najistotniejszych skrzyżowań należą:

• plac Nowy Targ,
• ulica Kotlarska,
• ulica Wita Stwosza,
• ulica Biskupia.

Zabudowa i zagospodarowanie

W zachodniej części Krowiej, zabudowa ulicy w dużej mierze skupia się na bankach oraz obiektach oświatowych. W głębi zauważymy budynek z adresem Krowia 1, który w przeszłości funkcjonował jako żłobek i przedszkole. Nieopodal znajduje się także szczyt budynku mieszkalnego leżącego przy ulicy Kotlarskiej.

W obrębie zachodniego kwartału, który jest ograniczony ulicami Wita Stwosza, Łaciarską, Kotlarską oraz Krowią, wg miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, przewidziano powstanie stref usługowych. Część południowa przeznaczona będzie pod hotelarstwo, a w północnej strefie będą miały miejsce zarówno usługi, jak i mieszkalnictwo. Istotnym elementem tego planu jest także koncepcja nowej ulicy, która połączy Krowią z Łaciarską oraz przewiduje zabudowę uzupełniającą dla zachodniej pierzei.

Na wschodniej pierzei zabudowa ulicy zaczyna się od południa, gdzie znajdujemy budynek galerii, w którego struktury wkomponowane są relikty dawnych pałacowych zabudowań. Idąc dalej, natrafimy na niezagospodarowany fragment terenu, a za nim wznosi się kompleks Urzędu Miejskiego Wrocławia, który wcześniej był siedzibą Nadprezydium Prowincji Śląskiej.

Cały kwartał zabudowy w tym rejonie jest również przeznaczony na usługi i hotelarstwo, zgodnie z lokalnym planem zagospodarowania przestrzennego, i ograniczony jest przez plac Nowy Targ, ulicę Świętego Wita, Wita Stwosza oraz Krowią.

Ochrona i zabytki

Ulica Krowia, znajdująca się w sercu Wrocławia, jest częścią większej całości, która podlega szczególnej ochronie. Obszar ten jest częścią zespołu urbanistycznego Starego Miasta, o datacji od XIII do XIX wieku, który został wpisany do rejestru zabytków pod numerami rej.: 196 z dnia 15.02.1962 oraz A/1580/212 z dnia 12.05.1967. Dodatkowo, historia oraz wartość tego miejsca zostały uwydatnione poprzez ustanowienie historycznego centrum miasta, które obejmuje szerszy obszar niż wskazany wcześniej zespół urbanistyczny.

Miasto Wrocław, zdając sobie sprawę z cennych walorów kulturowych tego terenu, włączyło go do Parku Kulturowego „Stare Miasto”. To przedsięwzięcie ma na celu ochronę krajobrazu kulturowego oraz odpowiednie kształtowanie jego charakteru, z zachowaniem historycznych wartości elementów architektonicznych. Ważnym wymogiem jest też stosowanie kamiennej nawierzchni dla ulic i chodników, co podkreśla tradycyjny charakter tej części miasta.

W okolicy ulicy Krowiej znajdują się również liczne zabytki, które warto poznać:

Numer	Obiekt	Rok powstania	Numer rejestru	Zdjęcie
Plac Nowy Targ
1-8	Nadprezydium Prowincji Śląskiej (Oberpräsidium), aktualnie Urząd Miasta Wrocławia pierzeja wschodnia	XIX wiek, lata 1914-1918 (projekt K. Löwe; rozbudowa i przebudowa), po 1945 r.	Rejestr zabytków: nr A/2269/504/Wm z dnia 15.01.1993 r.	brak
Ulica Wita Stwosza
32	Portyk pałacu Hatzfeldów, obecnie siedziba galerii Awangarda pierzeja wschodnia	Lata 1715–1722, lata 1766–1773 (projekt Carl Gotthard Langhans)	Rejestr zabytków: nr A/2796/173 z dnia 15.02.1962 r.	brak
33-35	Budynek Śląskiego Towarzystwa Bankowego (Schlesischer Bankverein), obecnie siedziba PKO Bank Polski pierzeja zachodnia	Rok 1906 (na miejscu XVII-wiecznego pałacu)	mpzp, GEZ, rejestr zabytków: nr A/6056 z dnia 23.08.2017 r.	brak
33-35	Budynek banku Śląskiego Towarzystwa Bankowego (Schlesischer Bankverein), aktualnie nieużytkowany pierzeja zachodnia	Rok 1899 (1899, 1906, 1922)	mpzp, GEZ,	brak
16	Kamienica z częścią usługową, obecnie budynek biurowo-usługowy (od ul. Biskupiej – XVI-wieczny portal z Rynek 12) zamyka oś widokową w kierunku południowym, pierzeja zachodnia	Rok 1804 (na miejscu wcześniejszej z winiarnią Philippich); 1904 r. (przeniesienie portalu) (1802 r., XX wiek)	Rejestr zabytków: nr A/2797/172 z dnia 15.02.1962	brak
Ulica Biskupia
10a	Hotel de Rome oraz sklep Carla Marlienzen, obecnie Dolnośląski Zakład Doskonalenia Zawodowego zamyka oś widokową w kierunku południowym, pierzeja wschodnia	Lata 90. XIX wieku (XV wiek, 1863 r.)	Rejestr zabytków: A/1394/583/Wm z dnia 24.12.1998 r.	brak

---

Oceń: Ulica Krowia we Wrocławiu

---