Budynek Śląskiego Związku Bankowego przy ulicy Wita Stwosza 33-35 we Wrocławiu

---

Dom Pod Złotą Muszlą

Pierwotne działki nr 33 i 34 we Wrocławiu były miejscem, gdzie wznosiły się dwie kamienice, datowane na XVII i XVIII wiek. Kamienica usytuowana pod numerem 33 zyskała swoją sławę w 1810 roku, kiedy to zaczęto nazywać ją Domem Pod Złotą Muszlą (w języku niemieckim: „Goldene Muschel”). To właśnie w tym historycznym budynku, w 1815 roku, przyszedł na świat znany niemiecki malarz oraz grafik, Adolf Menzel.

W latach 1819–1822 miała miejsce przebudowa kamienicy, która została zainicjowana przez jej właściciela, kupca A. G (C) Kobesa. Projekty przebudowy przypisywane są Carlowi Langhansowi lub jego uczniom, co miało istotny wpływ na wygląd i styl tego miejsca.

Historia budynku

W 1898 roku Śląski Związek Bankowy, który od 1858 roku miał swoją siedzibę w pobliskim Pałacu Kospothów, postanowił zainwestować w nowe miejsce. Przejął obie działki i zbudował nową siedzibę według projektu Wilhelma Martensa. Budowę prowadził lokalny architekt Louis Ehrlich, a zakończenie robót miało miejsce w 1899 roku.

Wówczas powstał trzykondygnacyjny budynek narożny, zlokalizowany u zbiegu ulic Stwosza i Krowiej, który obejmował także użytkowe poddasze oraz płaski dach. W tej chwili południowa elewacja składała się z trzech osi, a wschodnia od ul. Krowiej z dwóch osi. W 1906 roku, po zakupie działki nr 35 oraz wyburzeniu Pałacu Kospothów, zdecydowano się na przedłużenie skrzydła południowego o pięć dodatkowych osi, zachowując oryginalny styl elewacji autorstwa Martensa.

Zmiany, jakie były wprowadzane, były dziełem architekta E. Härtela, choć według opinii Jana Harasimowicza rzeczywistym wykonawcą był berliński architekt Jänisch. Do elewacji od strony dziedzińca wmontowano fragmenty dekoracyjne z dawnego pałacu Kospothów, co nadało budowli unikalny charakter. W tym samym czasie rozbudowane zostały również skrzydła zachodnie i północne.

W latach 1920–1922 zrealizowano następny etap rozbudowy, zakupując kolejną działkę na ul. Krowiej 3, co pozwoliło na powiększenie zachodniego skrzydła według projektu spółki architektonicznej Gaze&Böttcher. Skrzydło to charakteryzowało się nieco cofniętymi wyższymi piętrami, co umożliwiło wprowadzenie świetlików dachowych do sal operacyjnych.

W wyniku tych procesów budynek przekształcił się w czteroskrzydłową konstrukcję wykonaną głównie w technologii szkieletowej. W południowym skrzydle znalazła się główna klatka schodowa, a także sale kasowe i operacyjne. Reszta budynku zawierała biura, mieszkania oraz sejfy w podziemiach. Zewnętrzna fasada, zwieńczona wysoką attyką, została ozdobiona bogatymi detalami architektonicznymi nawiązującymi do renesansu i baroku.

Głównym akcentem formalnym budynku był zaokrąglony narożny ryzalit, w którym umieszczono napis „Schlesische Bankverein”. W dalszej części, w ściance podparapetowej okna umieszczono datę budowy „1899”. Szczytowy fragment ryzalitu wzbogacono alegorycznymi kompozycjami, które przyciągały wzrok i były związane z przemysłem oraz transportem, a pomiędzy nimi umieszczono tarczę herbową z inicjałami banku. Na samej górze znajdowała się rzeźba głowy kobiety w koronowanej aureoli.

Główne wejście do budynku było reprezentacyjne, mieściło się w dolnej części ryzalitu, a duże okna na parterze zostały wyposażone w kute kraty i podzielono je lizenami. Mniej wyraźne były gzymsy oraz pilastry, które wyznaczały granice poszczególnych kondygnacji. W górnej części fasady umieszczono gzyms wieńczący, który przechodził w attykę z owalnymi oknami, odpowiedzialnymi za doświetlanie poddasza. W narożach budynku zainstalowano kamienne obeliski, nadając całości charakterystyczny wygląd.

Styl secesyjny połączony z elementami renesansu i baroku stworzył wyjątkowy projekt, który odnosi się do trendu architektury bankowej z epoki, dodając niepowtarzalnego klimatu całemu otoczeniu.

Po 1945

Wydarzenia wojenne, które miały miejsce w 1945 roku, nie wpłynęły negatywnie na główną strukturę budynku. Przy zachowaniu historycznych detali architektonicznych, budowla przeszła remont w latach 60. XX wieku. To właśnie w tym obiekcie przez wiele lat, aż do 2018 roku, funkcjonował Bank PKO BP.

---

Oceń: Budynek Śląskiego Związku Bankowego przy ulicy Wita Stwosza 33-35 we Wrocławiu

---