Plac Józefa Piłsudskiego we Wrocławiu

Ulice i place

Plac Józefa Piłsudskiego, znany również pod nazwami Karlowitzer Markt, Am Markt, Pl. Żuławskiego oraz Pl. Gottwalda, to wyjątkowe miejsce zlokalizowane we Wrocławiu, w obrębie osiedla Karłowice-Różanka. Ten plac pełni istotną rolę jako centralny punkt tego osiedla, które zostało zaprojektowane z myślą o koncepcji miasta ogrodu.

Osiedle Karłowice-Różanka stanowi przykład ekskluzywnej dzielnicy Wrocławia, gdzie architektura oraz układ urbanistyczny harmonijnie współgrają z naturą, tworząc przyjemne i funkcjonalne przestrzenie do życia.

Historia

W 1911 roku zainicjowano budowę nowego osiedla, które miało być zrealizowane w duchu idei miasta-ogrodu. Dwa lata później, w 1913 roku, ogłoszono konkurs architektoniczny, którego celem było zaprojektowanie rynku dla powstającego osiedla. W jury zasiadali wybitni architekci, tacy jak Hermann Muthesius, Hans Poelzig, W. Grosser, Paul Schmitthenner oraz Felix Henry. Konkurs wygrał W. Hoffmann z Wrocławia, lecz ani jego propozycja, ani inne projekty związane z rynkami średniowiecznych miasteczek Śląska, nie doczekały się realizacji.

Cała zabudowa wokół rynku została zrealizowana w dwóch etapach, według projektu Ericha Graua. W pierwszej kolejności, w 1914 roku, powstało kilka budynków ze sklepami oraz gospoda, której konstrukcja została przebudowana w 1920 roku. Po zakończeniu działań wojennych, w obiekcie tym zainaugurowano działalność Osiedlowego Domu Kultury „Agora”, który został założony w 1958 roku, a w późniejszym czasie przeniesiony do innej lokalizacji.

W 1926 roku Spółdzielnia Osiedlowa „Eichborngarten” dodała do zabudowy zwartą linię niskich budynków mieszkalnych. Osiedle, które zyskało miano ekskluzywnej dzielnicy, zostało oficjalnie przyłączone do miasta w 1928 roku.

Nazwy placu

W historii tego miejsca widoczne są zmiany nazw, które odzwierciedlają jego przemiany kulturowe i społeczne.

Plac nosił różne miana, w tym:

  • Karlowitzer Markt (do 1929),
  • Am Markt (1929–1945),
  • Jerzego Żuławskiego (1945–25.03.1953 r.),
  • Klementa Gottwalda (25.03.1953–17.11.1989 r.),
  • Józefa Piłsudskiego.

Ulice

Ten niezwykły plac znajduje się w sercu Wrocławia, w obrębie trójkątnego kwartału ulic: Aleja Jana Kasprowicza, ul. Wacława Berenta oraz Aleja Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Jego powierzchnia wynosi zaledwie około 306 m, co czyni go przestrzenią pełną uroku.

Plac ma bezpośrednie połączenie z Aleją Jana Kasprowicza, co ułatwia dostęp dla mieszkańców oraz gości. Stamtąd można również udać się ulicą Tadeusza Micińskiego w kierunku ulicy Wacława Berenta. Dodatkowo, plac dysponuje łącznikiem o długości 57 m, prowadzącym do Alei Tadeusza Boya-Żeleńskiego.

Zabudowa i zagospodarowanie

Wokół placu utworzono pierwsze budynki mieszkalne, które łączyły funkcje mieszkaniowe z handlowymi, stając się integralną częścią lokalnej społeczności. Pojawiła się tutaj także gospoda, która przeszła transformację, by w końcu spełniać rolę domu kultury, stanowiąc ważny punkt na mapie tego miejsca. Ciekawym elementem zabudowy są także budynki Spółdzielni Osiedlowej „Eichborngarten”, które podkreśliły charakter placu, tworząc zamkniętą kompozycję trzykondygnacyjnych domów. Te budynki oferują mieszkania o różnorodnych układach, w tym 2, 3 i 4 pokojowe, co czyni śródmieście atrakcyjnym miejscem do życia.

W przestrzeni zagospodarowanej wokół placu urządzono wewnętrzny zieleniec, co w znaczny sposób podniosło walory estetyczne całego obszaru. Sam plac jest zjawiskiem architektonicznym o kształcie, który można określić jako prostokątne, nieforemny trapez, co czyni go unikalnym w kontekście miejskiego krajobrazu Wrocławia.

Na uwagę zasługuje również budynek dawnej gospody, zlokalizowany przy Placu Józefa Piłsudskiego 2, zbudowany w latach 1915–1920. Jego historyczne znaczenie zostało dostrzegane, wskutek czego zabytek wpisano do rejestru zabytków pod numerem A/2329/440/Wm, w dniu 22.12.1987 r. Podobnie inne budynki w obrębie placu, takie jak domy przy numerach 1, 3, 5 i 7, które powstały w 1914 roku, również znalazły się w rejestrze, z wpisem A/2108/582/Wm z dnia 20.11.1998 r.

W przeszłości plac ten był także miejscem, gdzie znajdował się pomnik upamiętniający ofiary I wojny światowej, który w późniejszych latach został usunięty, pozostawiając jedynie cokół z towarzyszącymi schodami po jego bokach. Obecnie w lokalu 6-8 swoją siedzibę ma Komisariat Policji Wrocław Psie Pole, co podkreśla znaczenie przestrzeni oraz jej użytkowych aspektów.

Przypisy

  1. ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 3212 (Piłsudskiego Józefa plac – łącznik).
  2. ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 3211 (Piłsudskiego Józefa plac).
  3. ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 2418 (Micińskiego Tadeusza).
  4. NID 2015 ↓, s. 216.
  5. NID 2015 ↓, s. 11.
  6. Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 78 (Karlowitzer Markt).
  7. Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 8 (Am Markt(e)).
  8. Prastowski 2011 ↓.
  9. Harasimowicz 2006 ↓, s. 673 (Piłsudskiego Józefa, plac).
  10. Harasimowicz 2006 ↓, s. 527-528 (Miasta-Ogrody).
  11. Harasimowicz 2006 ↓, s. 325 (Karłowice).
  12. Harasimowicz 2006 ↓, s. 20 (Agora).

Oceń: Plac Józefa Piłsudskiego we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:25