Kościół Opatrzności Bożej we Wrocławiu

---

Historia

Nabożeństwa ewangelicko-reformowane w Wrocławiu uzyskały formalną legalizację dopiero w 1742 roku. Wtedy to niewielka, aczkolwiek zamożna grupa kupców, w tym także przedstawiciele polskiego kalwinizmu z Leszna, szybko przystąpiła do organizacji zbiórki funduszy na budowę własnego kościoła. Niestety, budynek, który był już prawie ukończony, uległ zniszczeniu w wyniku eksplozji prochu w czerwcu 1749 roku, który był składowany w pobliskiej baszcie. Dzięki kolejnym zbiórkom udało się go odbudować. Kościół w stylu późnobarokowym został ostatecznie zakończony w 1750 roku, a uroczystość poświęcenia miała miejsce 27 października. Architektura pozostaje anonimowa, choć krążą przypuszczenia, że projekt został stworzony przez Friedricha Arnolda i Johannesa Boumanna.

Świątynia, dedykowana wrocławskim ewangelikom reformowanym, kalwinistom, została zbudowana w pobliżu zamku, co miało swoje uzasadnienie w tym, że rodzina Hohenzollernów była wyznania kalwińskiego. Skromny i minimalistyczny wystrój wnętrza jest wyraźnym odzwierciedleniem kalwińskiej teologii, która ceni sobie prostotę.

W 1817 roku parafia włączona została w struktury Ewangelickiego Kościoła Unii Staropruskiej, jednakże zachowała swój kalwiński charakter aż do zakończenia swej działalności w 1945 roku. W 1830 roku, z okazji obchodu 300-lecia Konfesji Augsburskiej, nadano jej tytuł „dworskiego kościoła” (Hofkirche). Nazwa ta jest związana z bliskim sąsiedztwem pałacu królewskiego, który od 1750 roku pełnił rolę wrocławskiej rezydencji króla Prus, Fryderyka II Wielkiego.

Po 1945 roku

Do lat czterdziestych XX wieku, wspólnota Opatrzności Bożej stanowiła część kościoła ewangelicko-reformowanego. W tym okresie we Wrocławiu obecne były inne istotne świątynie ewangelickie, które pełniły ważną rolę w życiu religijnym mieszkańców. Należały do nich przede wszystkim kościół św. Elżbiety, kościół św. Marii Magdaleny oraz kościół św. Bernardyna.

Architektura

Kościół Opatrzności Bożej we Wrocławiu zachwyca swoją unikalną architekturą. Jego imponujące wymiary to około 30 m długości i 17,5 m szerokości, a budowla została usytuowana w osi północ-południe. Co więcej, zbudowana jest na planie owalu, co nadaje jej niepowtarzalny kształt oraz charakter.

Wnętrze budynku wyróżnia się >dwoma piętrami empor i amboną nadołtarzową. Dominującym kolorem jest kremowobiały, który w połączeniu ze złoceniami stwarza elegancką i podniosłą atmosferę.

Warto również zwrócić uwagę na elementy upamiętnienia, jakie znajdują się w kościele. Znajdziemy tam dwie tablice ofiarujące hołd żołnierzom niemieckim, którzy polegli w latach 1914–1917. Ponadto, za ołtarzem umieszczono tablicę dedykowaną poległym w wojnach napoleońskich, co świadczy o bogatej historii tego miejsca.

Pastorzy ewangelicko-reformowani służący w parafii

Historia kościoła Opatrzności Bożej we Wrocławiu jest ściśle związana z jego pastorami, którzy odgrywali kluczową rolę w życiu parafii. Pierwszego pastora powołano w 1742 roku, a do 1817 roku często pełnił on dodatkowo funkcję superintendenta zborów ewangelicko-reformowanych na pruskim Śląsku.

W okresie od 1751 do 1935 roku u boku głównego proboszcza służył również II proboszcz, który zazwyczaj awansował na I proboszcza. W latach 1776–1872 przy kościele działał także III proboszcz. Co ciekawe, przed 1817 rokiem przy kościele mieszkał również wojskowy kapelan ewangelicko-reformowany dla Śląska. Był nim Friedrich Schleiermacher, ojciec znanego teologa.

Ważnym aspektem życia duchownego w tym okresie była również konieczność znajomości języka polskiego przez duchownych. Choć nabożeństwa odbywały się przeważnie po niemiecku, przeprowadzano je również w języku francuskim, aż do początku XIX wieku.

Poniżej przedstawiamy listę pastorów ewangelicko-reformowanych, którzy służyli w parafii:

• 1742–1743 Johann Ernest Vigilantius (1712–1743), duchowny Braci Czeskich z Lasocic,
• 1743–1782 Jacob Loos (1712–1782),
• 1785–1802 Daniel Heinrich Hering (1722–1807),
• 1807–1830 Johann Beniamin Wunster (1751–1830),
• 1831–1837 August Erdmann Wunster (1764–1837), brat poprzedniego,
• 1837–1855 Ludwig Falk (1801–1872),
• 1855–1866 Johann Gillet (1804–1879),
• 1866–1884 Julius Teodor Faber (1814–1890),
• 1884–1892 Louis Elsner (1829–1893),
• 1893–1899 Hugo Albertz (1845–1923), przeniósł się do parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu,
• 1899–1906 Carl Gladischefski (1862–1938),
• 1907–1911 Gerhardt Haenisch, przeniósł się do parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu,
• 1912–1934 Maximilian Renner (1861–1934),
• 1935–1945 Richard Bender (1880–1945), poprzednio pastor w Waszkowie.

---

Oceń: Kościół Opatrzności Bożej we Wrocławiu

---