Ulica Franciszkańska we Wrocławiu

---

Historia

W dzisiejszym miejscu, w którym zlokalizowany jest Kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława, w przeszłości mieściła się znacząca posesja z dziedzińcem, znanym jako plac Franciszkański, przy ulicy Świdnickiej 20. W latach po 1351 roku rozpoczęto budowę klasztoru Augustianów eremitów, a także kościoła, który został ufundowany przez cesarza Karola IV. Około 1612 roku przeszedł on pod opiekę franciszkanów, minorytów. W tym samym czasie wytyczono ulicę, która miała zapewniać dogodny dostęp klasztoru i kościoła do ulicy Świdnickiej.

Istnieją przypuszczenia, że już w 1355 roku ulica ta została wybrukowana. Natomiast pierwsze zapisy dotyczące jej istnienia, umiejscowionej w pobliżu kościoła św. Doroty, pochodzą z 1403 roku. Ciekawym aspektem jest to, że ulica św. Doroty, krzyżująca się z Franciszkańską, wówczas łączyła plac oraz kościół z Rynkiem.

Niełatwe czasy Wrocławia w czasie II Wojny Światowej doprowadziły do poważnych zniszczeń w obrębie zabudowy, co skutkowało jej rozbiórką w latach powojennych. Ulica Franciszkańska, szczególnie po północnej stronie, pozostała niezabudowana od lat 50. XX wieku. W 1993 roku na rogu ulicy Świdnickiej i Franciszkańskiej zrealizowano budowę pierwszego domu handlowego Solpol, który sąsiadował z historycznym obiektem handlowym M. Gerstel. Do głównych projektantów tego przedsięwzięcia należy Wojciech Jarząbek, który współpracował z Pawłem Jaszczukiem oraz Janem Matkowskim, a projekt konstrukcji szkieletowej został stworzony w studiu Ar-5.

Architektura nowego budynku, postmodernistyczna, wzbudza wiele emocji, będąc zarówno oryginalną, jak i kontrowersyjną w kontekście otaczającej go zabudowy historycznej. W związku z tym podejmowane były działania mające na celu ochronę obiektu poprzez jego wpisanie do rejestru zabytków. Uroczyste otwarcie domu handlowego miało miejsce 6 grudnia 1993 roku.

Nazwy

W historii wspomnianej ulicy pojawiały się różne miana, które dokumentują jej przeszłość. Lista nazw to:

• An der Dorotheengasse, An der Dorotheenkirche, do 1945 r.,
• Franciszkańska, od 1945 r.

Używana wcześniej nazwa, związana z An der Dorotheengasse oraz An der Dorotheenkirche, odzwierciedla powiązania z umiejscowionym w tej okolicy kościołem pod wezwaniem św. Doroty. Nowoczesna nazwa, Franciszkańska, została ustanowiona przez Zarząd Miejski, a jej formalne ogłoszenie miało miejsce w okólniku nr 94 z dnia 20 grudnia 1945 roku.

Układ drogowy

Ulica Franciszkańska, jako ważny element sieci drogowej Wrocławia, jest przypisana do gminnej drogi numer 106569D, która ma długość 88 m i klasyfikowana jest jako droga dojazdowa. Znajduje się na działce o powierzchni 548 m². Jej przebieg zaczyna się na skrzyżowaniu z ulicą św. Doroty, a kończy przy ulicy Świdnickiej.

Warto zauważyć, że ulica ta znajduje się częściowo w strefie ograniczenia prędkości do 30 km/h. Dodatkowo, w obszarze skrzyżowania z ulicą św. Doroty, a także w dalszej części w rejonie placu Franciszkańskiego, obowiązuje jeszcze surowsze ograniczenie prędkości, wynoszące 20 km/h dzięki wprowadzeniu strefy zamieszkania.

W kontekście komunikacji, do ulicy Franciszkańskiej prowadzą kluczowe powiązania z innymi ważnymi ulicami, które warto wymienić:

• ulica św. Doroty,
• pl. Franciszkański,
• ulica Świdnicka.

Zabudowa i zagospodarowanie

Południowa część ulicy jest w całości zajęta przez zabytkowy kościół, który stanowi istotny element architektoniczny tego obszaru. Z kolei północna strona ulicy pozostaje w większości niezabudowana. Wyjątek stanowi działka, która znajduje się przy skrzyżowaniu z ulicą Świdnicką, na której zbudowano nowoczesny dom handlowy Solpol 1.

Znajdująca się w centrum Wrocławia, ulica ta leży na terenie o wysokości bezwzględnej wahającej się między 118 a 119 m n.p.m. Obszar ten należy do statystycznego rejonu nr 933200, gdzie gęstość zaludnienia wynosiła 1472 osoby/km². Na dzień 31 grudnia 2018 roku odnotowano 195 osób zameldowanych w tym rejonie.

Ochrona i zabytki

Obszar, na którym znajduje się ulica Franciszkańska, cieszy się szczególną ochroną w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta, które datowane jest na okres od XIII do XIX wieku. Został on wpisany do rejestru zabytków pod numerem rej.: 196 w dniu 15.02.1962 oraz A/1580/212 w dniu 12.05.1967 roku. Dodatkowo, inna forma ochrony uwzględnia historyczne centrum miasta, które obejmuje szerszy obszar niż zespół urbanistyczny, uznawany za pomnik historii. Władze miejskie włączyły ten obszar do Parku Kulturowego „Stare Miasto”, co wskazuje na jego cenne, wymagające ochrony walory.

Park Kulturowy ma na celu zachowanie krajobrazu kulturowego, jego uporządkowanie oraz odpowiednie kształtowanie charakteru historycznego najstarszej części miasta.

Wzdłuż ulicy oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się ciekawe zabytki, które zasługują na uwagę:

Obiekt i lokalizacja	Data powstania oraz numer rejestru	Zdjęcie
Południowa pierzeja
Kościół klasztorny Augustianów Eremitów, później Franciszkanów, obecnie parafialny Kościół św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława we Wrocławiu ul. Świdnicka 31 (plac Franciszkański)	1351-1381, 3 ćwierć XV wieku, 2 połowa XVII wieku, 1720-1730, II połowa XIX wieku, 1945–1947, 1968–1976, 2002–2003 (1351 r. – XVIII wiek) Numer 14 z 27.11.1947 r. oraz A/292/90 z 12.02.1962 r.	–
Zamknięcie osi widokowej na zachód
Szkoła, obecnie Niepubliczna Szkoła Podstawowa Sióstr Salezjanek plac Franciszkański 1/3	Rok 1899 gez, mpzp	–

---

Oceń: Ulica Franciszkańska we Wrocławiu

---