Ulica Zygmunta Krasińskiego jest wyjątkowym fragmentem Wrocławia, który znajduje się na osiedlu Przedmieście Oławskie. Ulica ta, mająca swoją historię w dawnej dzielnicy Krzyki, rozciąga się od Alei Juliusza Słowackiego aż do ulicy Komuny Paryskiej.
Jest to ulica o długości 632 metrów, klasyfikowana jako droga gminna, co podkreśla jej znaczenie jako przestrzeni publicznej o charakterze ogólnomiejskim. Niezwykle istotnym aspektem tej lokalizacji jest fakt, że przebiega przez teren urbanistyczny, który cieszy się szczególną ochroną i został wpisany do rejestru zabytków.
Wzdłuż ulicy Zygmunta Krasińskiego znajdują się liczne obiekty mające znaczenie historyczne, w tym te wpisane do gminnej ewidencji zabytków. Wśród nich wyróżnia się Gmach Poczty Czekowej Rzeszy, obecnie znany jako Gmach Poczty oraz Muzeum Poczty i Telekomunikacji. Dodatkowo, na tej ulicy zlokalizowana jest kamienica z oficynami przy adresie Zygmunta Krasińskiego 21–23.
Na południowym końcu ulicy, w otoczeniu zieleni, znajduje się Skwer Zygmunta Krasińskiego, który stanowi doskonałe miejsce do wypoczynku w sercu miasta.
Historia
Przed powstaniem ulicy
Obecna lokalizacja ulicy Zygmunta Krasińskiego we Wrocławiu kiedyś była terenem przedpole miejskich fortyfikacji (Ohlauer Vorstadt), a jej północna część mieściła się pomiędzy aleją Juliusza Słowackiego a ulicą gen. Romualda Traugutta, które znajdowały się w obszarze pofortecznym. W wyniku rozbiórek fortyfikacji, teren ten dołączono do miasta w 1808 roku.
Przed powstaniem ulicy Zygmunta Krasińskiego istniał już trakt średniowieczny prowadzący do Oławy oraz do osady Walonów, którego ślad dziś zasłania ulica gen. Romualda Traugutta (Wallgasse, Klosestrasse). Nieopodal tej ulicy znajdowała się Brama Oławska, zlokalizowana nieco na zachód od miejsca, gdzie obecnie krzyżuje się ona z ulicą Zygmunta Krasińskiego, która była główną arterią Przedmieścia Oławskiego. Oprócz tego, od strony wschodniej biegła droga, która dziś jest równoległa do ulicy gen. Kazimierza Pułaskiego (Brüderstrasse), znana już w 1370 roku. Plan z 1562 roku odnotowuje istnienie tam traktów, w tym ulicy Stanisława Worcella (Paradiesstrasse). Dodatkowo, trakt prowadzący do tzw. Czerwonego Folwarku był nazywany w XIV wieku, a pierwsza wzmianka o nim pochodziła z 1403 roku.
Na terenie północnym od dzisiejszej ulicy Zygmunta Krasińskiego, pomiędzy aleją Juliusza Słowackiego a ulicą gen. Romualda Traugutta, znajdował się najstarszy wrocławski cmentarz żydowski z 1203 roku, przekształcony później w cmentarz wojskowy. Na początku lat 20. XX wieku (1926–1929) powstał na tym obszarze budynek Pocztowego Urzędu Czekowego, zaprojektowany przez Lothara Heumanna, który po 1945 roku przekształcono w gmach Poczty Głównej. Rzeka Oława (Die Ohlau) przepływała na północ od tego rejonu.
Na południowym końcu ulicy powstał w 1777 roku pierwszy cmentarz, a następnie trzy inne cmentarze protestanckie, w tym: św. Bernardyna (do 1868 r.), św. Krzysztofa (do 1891 r.?), oraz Zbawiciela (do 1867 r.), przy czym cmentarz katolicki św. Doroty funkcjonował w latach 1816–1861.
Powstanie i rozwój ulicy do 1945 r.
Ulica Zygmunta Krasińskiego w swojej początkowej formie była jedynie nieoznakowaną drogą biegnącą przez pola od ulicy gen. Romualda Traugutta do ulicy Komuny Paryskiej. W 1823 roku zyskała nazwę ulicy Polnej, co odzwierciedlało jej wygląd. Wówczas północny odcinek ulicy nie istniał.
W 1839 roku zapadła decyzja o przedłużeniu ulicy do alei Juliusza Słowackiego (Am Steindamm, Am Ohlauufer) i zrealizowano ten projekt. Równocześnie nie zatwierdzono innej koncepcji wydanej przez miejską komisję w 1843 roku, która postulowała przedłużenie w linii prostej do Dworca Górnośląskiego na ulicy Stanisława Małachowskiego, uwzględniając dynamiczny rozwój tej części miasta, co jednak nie zostało zrealizowane.
W późniejszych latach za sprawą planu Henryka Krakowskiego, kupca, powstała ulica gen. Józefa Haukego-Bosaka w 1860 roku. Mimo iż projekt spotkał się z trudnościami, budowa odbywała się etapami, tworząc dwa odcinki, które zostały połączone dopiero na końcu realizacji. Nowo powstała ulica początkowo nie miała nazwy, co skutkowało nadaniem adresów częściowo do ulicy Zygmunta Krasińskiego, a częściowo do gen. Kazimierza Pułaskiego; jednak w 1911 roku otrzymała własną nazwę – Clausewitzstrasse.
W 1862 roku wzniesiono nową przecznicę biegnącą od północnej części ulicy Zygmunta Krasińskiego do ulicy Mazowieckiej, nazwanej Małą Polną (Kleine Feldstrasse), podczas gdy Zygmunta Krasińskiego zmieniono na Dużą Polną (Grosse Feldstrasse). Dopiero przemianowanie tej ulicy na Aleksandra (Alexanderstrasse) umożliwiło przywrócenie Zygmunta Krasińskiego do pierwotnej nazwy ulicy Polnej (Feldstrasse). Po wojnie Mała Polna przekształciła się w ulicę Sandomierską, która obecnie nie istnieje z uwagi na budowę nowego węzła drogowego Placu Społecznego w latach 80. XX wieku, co całkowicie zmieniło wcześniej istniejący układ urbanistyczny.
W 1881 roku zakończono zasypywanie koryta Oławy, co umożliwiło przedłużenie alei Juliusza Słowackiego, a także urządzenie parków takich jak Promenada Staromiejska oraz Park Juliusza Słowackiego. Z czasem ulicę zasiedlono budynkami, głównie z przełomu XIX i XX wieku, a ostatnimi inwestycjami były budowle miejskie, takie jak gmach pocztowy na początku XX wieku. Wzdłuż całej długości ulicy przebiegały tory tramwajowe.
Teren cmentarzy, które z czasem ulegały likwidacji, został od 1888 roku przemieniony w skwer z placem zabaw, z miejscem odnowionym według projektu H. Richtera w 1892 roku i modernizowanym przed 1945 rokiem (Königl Hebammen Institut, Spielplatz).
W 1900 roku powstała szkoła rzemiosł (Handwerkerschule, Meisterschule des deutsche Handwerks), która przybrała nazwę Miejska Szkoła Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego (Städtische Handwerker- und Kunstgewerbeschule) w 1910 roku, mieszcząca się we wschodniej pierzei ulicy Zygmunta Krasińskiego i sąsiadujących posesjach przy ulicy gen. Romualda Traugutta. Po wojnie te budynki przekształcono w bazę dla Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych.
II wojna światowa
W czasie oblężenia Wrocławia w 1945 roku wiele budynków uległo zniszczeniu. Ulica była obiektem bombardowań, w tym pierwsze miało miejsce 4 lutego 1945 roku i dotyczyło ostrzału artyleryjskiego działającego z rejonu Wzgórz Trzebnickich, a drugie 12 lutego przy użyciu samolotów. Kolejne ataki miały miejsce 25 lutego i 20 marca, na które największy wpływ miało zniszczenie budynku poczty, wówczas zginęła jedna z urzędniczek. Mimo to budynek przetrwał, doświadczając jednak naruszeń przy jednoczesnym zniszczeniu pozostałych budynków po drugiej stronie ulicy Zygmunta Krasińskiego, które tworzyły pierzeję z adresami od 2 do 20, w tym narożne budynki przy ulicy gen. Józefa Haukego-Bosaka oraz te położone na południe od ulicy gen. Romualda Traugutta, tak samo jak inne sąsiadujące kamienice.
Okres powojenny
Jedną z pierwszych ważnych inwestycji po wojnie było przywrócenie do użytku uszkodzonego budynku poczty. Urząd pocztowy szybko uruchomiono, co uczyniło go bardziej funkcjonalnym niż zniszczony gmach Poczty Głównej w rejonie ulicy Wita Stwosza, bł. Czesława oraz Krawieckiej. Budowę ukończono stosunkowo szybko, a z racji dużej ilości zachowanych budynków, Przedmieście Oławskie zyskało miano jednego z bardziej zaludnionych osiedli we Wrocławiu, z około 40% populacji miasta żyjącej tu w 1955 roku, w tym również na Przedmieściu Odrzańskim.
W 1960 roku przy ulicy gen. Józefa Haukego-Bosaka zbudowano wielorodzinny budynek mieszkalny, a przy ulicy Zygmunta Krasińskiego powstały nowe adresy pod numerami 2 do 14 oraz dodatkowe akcenty zabudowy, obejmujące budynki pod numerem 36 oraz nowe budynki nowoczesne w kolejnych latach. Zachowana architektura starego osiedla z lat 80. XX wieku obejmowała adresy od 27, 29, 48, 50 do 52.
W XXI wieku odremontowano budynek pod numerem 13, przeprowadzając przebudowę, która zamieniła go w budynek mieszkalny z 30 mieszkaniami oraz częścią biurową, która ukończono w 2012 roku. Z kolei nowy obiekt powstał w miejsce istniejącego budynku po południowej stronie ulicy gen. Romualda Traugutta, który stał się początkiem nowej zabudowy Zygmunta Krasińskiego. Centrum Sztuk Użytkowych i Centrum Innowacyjności Academii Sztuk Pięknych we Wrocławiu powstały w lokalizacji przy ulicy gen. Romualda Traugutta 19–21, budując projekt o wartości około 53 mln zł, zrealizowany przez Hochtief Polska. W 2020 roku rozpoczęła się budowa kolejnego obiektu pod nazwą Studio Plac Dominikański przy ulicy gen. Romualda Traugutta 9–11 oraz Zygmunta Krasińskiego 13a, co miało miejsce w latach 2020-2021. Projekt wykonali architekci z Wrocławia, a zamówienie realizowała firma Toscom Development.
W przeszłości za wschodnią pierzeją budynków, znajdowała się Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta, której działalność mieściła się w budynkach o adresach przy ulicy gen. Romualda Traugutta 21 oraz w budynku przy Zygmunta Krasińskiego 30b, zaliczanych do drugiej linii zabudowy obok Wyższej Szkoły dla Dziewcząt. Uczelnia rozpoczęła swoją działalność w 1946 roku jako Wyższa Szkoła Sztuk Pięknych i uzyskała status akademii w 1998 roku, przy czym w XXI wieku była właścicielem i zarządcą rozbudowy kompleksu.
Skwer położony przy południowej części ulicy zyskał nową formę i obecnie nazywa się Skwerem Zygmunta Krasińskiego, rozplanowany jako zieleń parkowa z różnorodnością obiektów, takich jak altany czy toalety publiczne, w ramach rewitalizacji w latach 2000-2010.
W latach 80. XX wieku budynek poczty przy Zygmunta Krasińskiego 1 stał się siedzibą Przedsiębiorstwa Wdrażania i Upowszechniania Postępu Technicznego i Organizacyjnego „POSTEOR”. Przedsiębiorstwo to powstało w 1973 roku, a jego działalność obejmowała współpracę naukową oraz wdrażanie projektów, które do 1985 roku udało się zrealizować ponad 700 razy.
Powojenne przekształcenia układu komunikacyjnego
Tory tramwajowe były używane nawet po zakończeniu II wojny światowej. Ruch tramwajowy był skierowany z ulicy Stanisława Małachowskiego poprzez ulicę gen. Jana Henryka Dąbrowskiego oraz ulicę Komuny Paryskiej, prowadząc przez Zygmunta Krasińskiego aż do alei Juliusza Słowackiego. Przejazdy odbywały się jeszcze do lat 70. XX wieku, a ich likwidacja miała miejsce od 1977 roku, w wyniku której uruchomiono nowe linie transportowe. Również na przełomie lat 60. i 70. XX wieku wykonywano modernizację układu komunikacyjnego w centrum Wrocławia, w tym inwestycje związane z tzw. trasą W-Z oraz węzłem komunikacyjnym Placu Społecznego. Skutkiem tego zmiany zatarły wiele bardziej lokalnych ulic, w tym ulicę Sandomierską, która została zlikwidowana. W konsekwencji północna część ulicy Zygmunta Krasińskiego straciła połączenie z pozostałą częścią Śródmieścia, stając się jedynie dojazdową.
W dalszym ciągu kwestię układu komunikacyjnego rozpatrywano, organizując wiele konkursów architektonicznych, między innymi dotyczących Placu Dzierżyńskiego oraz przestrzeni Placu Społecznego. Pojawiały się różne koncepcje prowadzące ruch uliczny przez aleję Juliusza Słowackiego oraz ulicę Podwale, a także plany pojawienia się szerokiego połączenia w kierunku Zygmunta Krasińskiego, które na przestrzeni lat oceniało się jako udane lub nieudane. Ogólnie rzecz biorąc, różne wizje inwestycyjne w tej okolicy były ciągle analizowane, jednak przez wiele lat nie doszły do skutku.
W latach 2019-2020 zrealizowano projekt polegający na budowie dróg rowerowych, obejmujących przebudowę ulic Podwale, Komuny Paryskiej oraz Zygmunta Krasińskiego, co znacznie wzbogaciło infrastrukturę miasta. Łączny koszt tego projektu wyniósł 1 440 017 zł.
Numeracja adresowa
Pierwotna numeracja posesji była zupełnie inna niż obecna. W 1866 roku, gdy ulica nazywała się Grosse Feldstrasse, nadano numerację zaczynającą się od posesji na wschodniej stronie ulicy. Numery rosły w kierunku północnym, bez podziału na numerację parzystą i nieparzystą, kończąc się na numerze 21 przed korytem rzeki Oławy (Die Ohlau), która miała swoje ujście w Zatoki Gondoli oraz fosy miejskiej miejskiej.
W 1901 roku numeracja wyglądała następująco:
| Strona Zachodnia | Ulica Zygmunta Krasińskiego (Grosse Feldstrasse) | Strona Wschodnia | |
|---|---|---|---|
| Aleja Juliusza Słowackiego (Am Ohlauufer) | |||
| Friedhof: od 23 do 26 | _ | od 22 do 20 | |
| Ulica Sandomierska (Alexanderstrasse) | |||
| od 19 do 16 | |||
| Ulica gen. Romualda Traugutta (Klosestrasse) | |||
| od 27 do 30 | _ | od 15c do 11 | od 11a do 11f |
| Ulica gen. Józefa Haukego-Bosaka (ówcześnie bez nazwy) część posesji przypisana do Grosse Feldstrasse | |||
| od 10 do 7 | od 10a do 10h | ||
| Skwer | Ulica Stanisława Worcella (Paradiesstrasse) | ||
| od 6 do 1 | |||
| Cmentarz: 40 | |||
| Ulica Komuny Paryskiej (Vorwerkstrasse) | |||
W kolejnych latach numeracja adresowa uległa modyfikacji, w wyniku której powstały zarówno numery parzyste, jak i nieparzyste, podobnie jak zgodnie z dzisiejszymi zasadami. Nowe numery zaczynały się od alei Juliusza Słowackiego (Am Ohlauufer) i na przykład były tam powiązane z pocztą (Postscheckamt) pod numerami nieparzystymi od 1 do 9, co jest tożsame z dzisiejszymi numerami. System numeracji kontynuował także się przy ul. gen. Romualda Traugutta (Klosestrasse) do 31 i tak kończył się na numerze 29 oraz 29a współcześnie. Natomiast po stronie wschodniej sekwencja liczb zaczynała się od 2 przy alei Juliusza Słowackiego, biegnąc dalej do numeru 8 przy ulicy Sandomierskiej (Alexanderstrasse). Tak naprawdę w tej przestrzeni obszar ten jest obecnie zabudowany i nie ma tych adresów. Za ulicą gen. Romualda Traugutta numeracja kończyła się na 62 przy ulicy Komuny Paryskiej (Vorwerkstrasse).
Nazwy
W historii ulicy można dostrzec ważne zmiany nazw, które odzwierciedlają jej przebieg i kontekst historyczny. Ulica miała następujące nazwy:
- Feldstrasse (ulica Polna), obowiązująca od 1823 roku do 1945 roku, znana również jako Grosse Feldstrasse,
- Polna, używana w latach 1945–1946,
- Zygmunta Krasińskiego, nadana od 1945 roku.
Niemiecka nazwa Feldstrasse, która w języku niemieckim oznacza „pole”, nawiązywała do czasów, gdy ulica pełniła rolę drogi prowadzącej pośród pól. Dla celów odróżnienia, używano również określenia Grosse Feldstrasse, aby wskazać na różnicę między nią a nieistniejącą już dzisiaj ulicą Sandomierską, która później została nazwana Kleine Feldstrasse, aż do momentu, gdy przyjęła nazwę Alexanderstrasse.
Aktualna nazwa ulicy została oficjalnie zatwierdzona przez Zarząd Miejski w dniu 15 listopada 1945 roku. Upamiętnia ona Zygmunta Krasińskiego, który przyszedł na świat 19 lutego 1812 roku w Paryżu, a zmarł tamże 23 lutego 1859 roku. Był on nie tylko poetą i dramaturgiem, ale także powieściopisarzem okresu romantyzmu, a także autorem takich dzieł jak Nie-Boska komedia oraz Irydion.
Układ drogowy
Ulica Zygmunta Krasińskiego, znajdująca się we Wrocławiu, ma swoje początki w Alei Juliusza Słowackiego, a kończy się przy ulicy Komuny Paryskiej. Stanowi istotny element komunikacyjny w tej części miasta, łącząc różne drogi publiczne, w tym także kołowe oraz inne trasy. Warto zaznaczyć, że podczas opisu drogi, kierunek przedstawiono w odniesieniu do jednokierunkowego odcinka, który dominuje na sporej długości trasy, co ma znaczenie dla użytkowników dróg.
W ramach tej infrastruktury możliwe jest przeprowadzenie tranzytu w jedną stronę, co wpływa na organizację ruchu. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje dotyczące połączeń ulicy, które są kluczowe dla kierowców oraz pieszych:
| Typ powiązania | Kierunek ruchu | Nazwa drogi | Numer drogi | Klasyfikacja | Zdjęcie | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| skrzyżowanie | ↑ ↓ | aleja Juliusza Słowackiego | 105054D | lokalna | _ | na wprost |
| koniec odcinka | ||||||
| skrzyżowanie (z sygnalizacją świetlną) | ↑ | pl. Społeczny torowisko tramwajowe | 105849D | zbiorcza | _ | lewy dolny róg |
| ↑ | ulica gen. Romualda Traugutta torowisko tramwajowe | 105796D | zbiorcza | w lewo i w prawo | ||
| skrzyżowanie | ↑ | ulica gen. Józefa Haukego-Bosaka | 105481D | dojazdowa | _ | w prawo |
| skrzyżowanie | ↑ | ulica Stanisława Worcella | 105748D | dojazdowa | _ | w lewo |
| skrzyżowanie | ↑ | ulica Komuny Paryskiej | 105825D | lokalna | _ | w lewo i w prawo |
Droga
Ulica Zygmunta Krasińskiego jest znaczącym elementem układu drogowego Przedmieścia Oławskiego, zlokalizowanym w historycznej dzielnicy Krzyki. Ma długość 632 metrów i klasyfikowana jest jako droga gminna (numer drogi: 105778D, ewidencja: G1057780264011). Przed 2012 rokiem była drogą powiatową, oznaczoną numerem 1692D. Obszar, przez który przebiega, wznosi się na wysokość od 118,0 do 120,1 m n.p.m. Funkcjonuje jako droga lokalna, przy czym szerokość drogi w liniach rozgraniczających waha się od 18 do 25 metrów, szczególnie na odcinku od ulicy gen. Romualda Traugutta do ulicy Komuny Paryskiej.
Początkowy odcinek, sięgacz od alei Juliusza Słowackiego, jest zorganizowany jako jednokierunkowy. Ruch kierowany jest z południa, co oznacza, że pojazdy przybywają od ulicy Komuny Paryskiej i gen. Jana Henryka Dąbrowskiego w kierunku północnym do ulicy gen. Romualda Traugutta oraz placu Społecznego. Ulica jest jednojezdniowa, posiadająca nawierzchnię bitumiczną, z wyjątkiem części sięgacza, gdzie nawierzchnia zbudowana jest z płyt betonowych z wbudowanym, starym torowiskiem tramwajowym.
Na obu stronach ulicy zrealizowano chodniki, a poprzez tę trasę przebiegają linie pasażerskie wrocławskiej komunikacji miejskiej. Zorganizowane są tu dwa przystanki autobusowe, noszące nazwy „Skwer Krasińskiego” oraz „Krasińskiego”. Wzdłuż części ulicy od ulicy Komuny Paryskiej do ulicy gen. Józefa Hukego-Bosaka wytyczono drogę rowerową, a dalej kontrapas, prowadzący do ulicy gen. Romualda Traugutta.
W ramach reformy transportowej postuluje się przywrócenie tramwajowego torowiska na odcinku od alei Juliusza Słowackiego do ulicy gen. Romualda Traugutta, a także ewentualne skierowanie ruchu ulicznego po likwidacji obecnego układu komunikacyjnego na placu Społecznym. Planowana jest także zabudowa tego obszaru systemem lokalnych, prostopadłych uliczek, by stworzyć małe kwartały zabudowy z centralnym placem.
Ulica zajmuje obszar działek o łącznej powierzchni 10 071 m² (lub 10 075 m²). Dodatkowo, obejmuje obszary z kategorią dróg wewnętrznych oraz rezerw. Poniżej znajduje się szczegółowe zestawienie dotyczące działek:
| Odcinek | Kategoria drogi | Działka | Powierzchnia |
|---|---|---|---|
| od alei Juliusza Słowackiego do ulicy gen. Romualda Traugutta | gminna | działka nr 4, AM-1, obręb Południe | 2 954 m² |
| od ulicy gen. Romualda Traugutta do ulicy Komuny Paryskiej | gminna | działka nr 25, AM-5, obręb Południe | 7 117 m² (7 121 m²) |
| przy działce nr 4, AM-1, obręb Południe | wewnętrzna | działka nr 8/2, AM-1, obręb Południe | 664 m² |
| przy działce nr 4 oraz 8/2, AM-1, obręb Południe | rezerwa | działka nr 6/2, AM-1, obręb Południe | 7 192 m² (7 191 m²) |
| przy działce nr 4 i 8/2, AM-1, obręb Południe | rezerwa | działka nr 9, AM-1, obręb Południe | 1 107 m² |
| Podsumowanie dróg: gminne – 10 071 m², wewnętrzna – 664 m², rezerwa – 8 299 m²; całkowita powierzchnia: 19 034 m² (Podsumowanie dróg: gminne – 10 075 m², wewnętrzna – 664 m², rezerwa – 8 298 m²; całkowita powierzchnia: 19 037 m²) | |||
Zabudowa i zagospodarowanie
Układ urbanistyczny
Ulica Zygmunta Krasińskiego znajduje się w sercu Wrocławia, w rejonie intensywnej zabudowy miejskiej. Charakteryzuje się ona mieszanką budynków, gdzie dominuje funkcja mieszkalna, przeplatająca się z innymi lokalami o zróżnicowanym przeznaczeniu, w tym także mieszkalno-usługowym.
Ten obszar urbanistyczny uznaje się za tereny z wyraźnym układem kompozycyjnym, dzielącym się na elementy liniowe i kwartałowe. Główną cechą architektoniczną są zwarte kwartały zabudowy, w których funkcje reprezentacyjne umiejscowiono na zewnątrz, a użytkowe wewnątrz. Wzdłuż ulicy rozciąga się kompozycja pierzejowa, której charakterystycznym elementem są luki w zabudowie. Miejscowość ta charakteryzuje się także rozwiniętą siecią uliczną oraz dostępnymi liniami transportu publicznego. Ulica przebiega przez obszar średniowysoki, gdzie maksymalna wysokość budynków sięga 25 metrów, a w wyznaczonym pasie zdefiniowano śródmiejski obszar na podwyższenie wysokości zabudowy.
Znaczenie przestrzeni
Ulica Zygmunta Krasińskiego jest zaliczana do przestrzeni publicznych o znaczeniu ogólnomiejskim. Na północnym końcu łączy się z różnymi ważnymi punktami, w tym z alejami Juliusza Słowackiego oraz ulicą gen. Romualda Traugutta. Planuje się, że po wschodniej stronie ulicy powstanie plac znaczący, odbywający połączenie z nową przecznicą.
Ponadto, Park Juliusza Słowackiego z promenadą zapewnia dostęp do terenów zieleni, stanowiących atrakcję rekreacyjną oraz przestrzeń do spacerów, łączącą się z ogólnomiejskim bulwarem. Na południu ulica łączy się z ulicą Komuny Paryskiej, która kieruje się na wschód oraz zachód, prowadząc na bulwar Podwale. Urokliwym elementem tego obszaru jest Skwer Zygmunta Krasińskiego, który przyciąga mieszkańców i turystów.
Zabudowa
Północny sektor ulicy, łączący aleję Juliusza Słowackiego z ul. gen. Romualda Traugutta, prezentuje różnorodność w zagospodarowaniu. Zachodnia strona ulicy wyróżnia się kwartałem zabudowy, w którym znajdują się zabytkowe obiekty, takie jak historyczny budynek poczty oraz muzeum, utworzone pod numerami 1-9. W tej lokalizacji położony jest również nowoczesny budynek Ovo Wrocław.
W przeciwieństwie do tego, wschodnia strona północnego odcinka ulicy pozostaje głównie niezagospodarowana, aczkolwiek jest intensywnie przekształcana w związku z budową węzła komunikacyjnego Placu Społecznego. Południowy odcinek, od ulicy gen. Romualda Traugutta do ul. Komuny Paryskiej, ukazuje zabudowane kwartały z pierzowym rozmieszczeniem budynków o reprezentacyjnej funkcji. W tej strefie zachowane zostały przedwojenne budowle, które wzbogacono nowoczesnymi konstrukcjami z XX i XXI wieku, obejmującymi budynki o wysokości od czterech do ośmiu kondygnacji. Warto również zaznaczyć obecność zieleni rekreacyjnej w zachodniej części ulicy, zwanej Skwerem Zygmunta Krasińskiego, który także gości szalet miejski.
Wybrane obiekty współczesne
Obiekty, które powstały po 1945 roku, to między innymi:
- bony biurowy przy ul. Zygmunta Krasińskiego 27, sześciokondygnacyjny budynek o powierzchni zabudowy wynoszącej 381 m²,
- budynek mieszkalny przy ul. Zygmunta Krasińskiego 36 oraz ul. gen. Józefa Haukego-Bosaka, pięciokondygnacyjna konstrukcja,
- budynek mieszkalny przy ul. Zygmunta Krasińskiego 48, 50, 52 oraz ul. Stanisława Worcella 1, obiekt z siedmioma kondygnacjami,
- zakład opieki zdrowotnej przy ul. Zygmunta Krasińskiego 29, siedmiopiętrowy budynek o powierzchni zabudowy 521 m²,
- Centrum Sztuk Użytkowych i Centrum Innowacyjności Akademii Sztuk Pięknych, zlokalizowane przy ul. gen. Romualda Traugutta 19-21,
- Studio Plac Dominikański, które mieści się częściowo w pierzei zachodniej oraz wschodniej ulicy, oferujące usługi hotelowe oraz handlowe.
Zieleń
Otoczeniem ulicy Zygmunta Krasińskiego jest kilka kluczowych terenów zieleni:
- Park Juliusza Słowackiego z Promenadą Staromiejską, zajmujący obszar o powierzchni około 5,74 ha,
- tereny zieleni przy alei Słowackiego koło Poczty, potencjalnie przeznaczone pod zabudowę śródmiejską,
- zieleniec przy ul. Dobrzyńskiej – Traugutta z powierzchnią 3087 m²,
- Skwer Zygmunta Krasińskiego, który położony jest na końcu ulicy, obejmujący obszar 12 721 m².
Na szczególną uwagę zasługuje również wspomniana wcześniej Promenada, prowadząca w kierunku Zatoki Gondol, stanowiąca istotny element rekreacyjnej struktury zielonej w tym obszarze.
Ochrona i zabytki
Ulica Zygmunta Krasińskiego w Wrocławiu przechodzi przez obszar Przedmieścia Oławskiego, który został wkomponowany w rejestr zabytków. Oficjalny wpis nastąpił w dniu 20 czerwca 2005 roku, a decyzja nosi numer 538/A/05. W ramach tej ochrony w szczególności zwraca się uwagę na układ przestrzenny, który uformował się na przestrzeni wieków, a szczególnie od XIII do XIX stulecia.
Na terenie wspomnianej ulicy oraz w jej bezpośrednim otoczeniu można znaleźć liczne zabytki, które posiadają status gminnej ewidencji zabytków, aktualny według stanu na kwiecień 2022 roku.
| Obiekt i lokalizacja | Data powstania i typ ochrony | Zdjęcie |
|---|---|---|
| Zamknięcie osi widokowej w stronę północną | ||
| Park im. Juliusza Słowackiego Aleja Juliusza Słowackiego | XX lata XIX wieku, lata 1878–1884, po 1945 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Promenada Staromiejska (wzdłuż Fosy Miejskiej, w dawnym miejscu fortyfikacji) Aleja Juliusza Słowackiego | Po 1807 r., projekt z 1813 r. (autor: Johann Friedrich Knorr) Ochrona: gez, mpzp | |
| Strona zachodnia | ||
| Gmach Poczty Czekowej Rzeszy, obecnie Gmach Poczty oraz Muzeum Poczty i Telekomunikacji ulica Zygmunta Krasińskiego 1–9 | 1926–1929 (projekt: Lothar Neumann) Ochrona: rejestr zabytków nr A/2487/360/Wm z dnia 06.10.1977 r. | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 13 | 1905 r., 2012 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 15 | 1906–1907 Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Oficyna mieszkalna, obecnie apartamenty ulica Zygmunta Krasińskiego 15a | około 1895 r., około 2013 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 17 | około 1895 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Oficyna mieszkalna, obecnie nieużytkowana ulica Zygmunta Krasińskiego 17a | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 19 | około 1895 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica z oficynami, obecnie budynek mieszkalny z usługowym parterem ulica Zygmunta Krasińskiego 21-23 | 1899 r. (projekt: W. Heller) Ochrona: rejestr zabytków nr A/1305 z dnia 14.05.2010 r. | _ |
| Kamienica, obecnie nieużytkowana ulica Zygmunta Krasińskiego 25 | około 1900 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Oficyna mieszkalna, obecnie nieużytkowana ulica Zygmunta Krasińskiego 25a | około 1870 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Oficyna z powozownią przy willi rodziny Hasse, obecnie budynek nieużytkowany ulica Zygmunta Krasińskiego 29a (ulica Podwale 76/77) | około 1897 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Cmentarze: świętych Bernarda, Krzysztofa, Salwadora i Doroty, obecnie skwer Zygmunta Krasińskiego | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Strona wschodnia | ||
| Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z usługowym parterem ulica Zygmunta Krasińskiego 24 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 26 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 28 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 30 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Główny budynek szkolny Seminarium Nauczycielskiego „Bethanien”, obecnie budynek mieszkalny ulica Zygmunta Krasińskiego 30a | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Wyższa Szkoła dla Dziewcząt i Ewangelickie Seminarium dla Nauczycielek, obecnie budynek Akademii Sztuk Pięknych ulica Zygmunta Krasińskiego 30b | około 1895 r., lata 1902–1903 (rozbudowa) Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 32 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 40 (i ulica gen. Józefa Haukego-Bosaka 1) | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 42 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 44 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 46 | około 1870-1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 54 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 56 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 58 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ulica Zygmunta Krasińskiego 60 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Zamknięcie osi widokowej w stronę południową | ||
| Kamienica ulica Komuny Paryskiej 5 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
Demografia
Ulica Zygmunta Krasińskiego w Wrocławiu przechodzi przez pięć różnych rejonów statystycznych, które wyróżniają się odmienną gęstością zaludnienia oraz liczba zameldowanych mieszkańców. Poniżej przedstawiamy dane z 31 grudnia 2021 roku, które ilustrują sytuację demograficzną w tych obszarach.
| Nr rejonu statystycznego | Liczba mieszkańców | Gęstość zaludnienia [osób/km²] | Lokalizacja | Numery adresowe |
|---|---|---|---|---|
| 931070 | 130 | 585 | obie strony od alei Juniusza Słowackiego do ulicy gen. Romualda Traugutta | od 1 do 9 |
| 931080 | 459 | 10 427 | strona zachodnia od ulicy gen. Romualda Traugutta do ulicy Komuny Paryskiej | od 13 do 29, 29a |
| 931090 | 519 | 8 535 | strona wschodnia od ulicy gen. Romualda Traugutta do ulicy gen. Józefa Haukego-Bosaka | od nr 24 do 36 |
| 931100 | 703 | 17 788 | strona wschodnia od ulicy gen. Józefa Haukego-Bosaka do ulicy Stanisława Worcella | od nr 40 do 46 |
| 931110 | 786 | 21 503 | strona wschodnia od ulicy Stanisława Worcella do ulicy Komuny Paryskiej | od nr 48 do 60 |
Baza TERYT
W odniesieniu do danych z bazy TERYT, Głównego Urzędu Statystycznego, przedstawiamy szczegółowy spis ulic.
Oto kluczowe informacje dotyczące ulicy Zygmunta Krasińskiego we Wrocławiu:
- województwo: dolnośląskie (02),
- powiat: Wrocław (0264),
- gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Krzyki (0264039) delegatura,
- miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Krzyki (0986544) delegatura,
- kategoria/rodzaj: ulica,
- nazwa ulicy: ul. Zygmunta Krasińskiego (09848).
Przypisy
- UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa własności, dz. Południe, AR_5, 24.
- UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 13553 (ul. gen. Józefa Haukego-Bosaka 1).
- UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, POI nr 5911 (Promenada Staromiejska).
- Mironowicz 2016 ↓, s. 34.
- Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13).
- urbanity.pl 2022 ↓, Ovo Wrocław.
- UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 3793.
- ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.95.1_BUD.
- NID geoportal 2022 ↓, Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.94977.
- NID 2022 ↓, s. 210.
- UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 11.
- PWN 2022 ↓, ID: 3927076 (Zygmunt Krasiński).
- ZDiUM drogi 2022 ↓, 5398 (Społeczny plac).
- WD 2022 ↓, poz. 3632.
- GUGiK 2022 ↓, Geoportal krajowy, obiekty topograficzne.
- UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 56126 (ul. gen. Józefa Haukego-Bosaka 2).
- Bińkowska 2013 ↓, s. 564 (poz. 497).
- UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 6.
- UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 3780.
- Milczyński 1978 ↓.
- UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 3785.
- Heyduk 2012 ↓, s. 112 (Paradiesstr.).
- UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 695 (al. Juliusza Słowackiego).
- UMWD 2022 ↓, BDOT10k.
- Heyduk 2012 ↓, s. 31 (Clausewitzstr.).
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica Zygmunta Wróblewskiego we Wrocławiu | Ulica Żelazna we Wrocławiu | Wybrzeże Stanisława Wyspiańskiego we Wrocławiu | Zaułek Ossolińskich we Wrocławiu | Ulica Franciszkańska we Wrocławiu | Aleja Jana Kochanowskiego we Wrocławiu | Bulwar Józefa Zwierzyckiego we Wrocławiu | Bulwar kard. Stefana Wyszyńskiego we Wrocławiu | Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich we Wrocławiu | Bulwar Politechniki Wrocławskiej we Wrocławiu | Ulica Wszystkich Świętych we Wrocławiu | Ulica Wróbla we Wrocławiu | Ulica Wita Stwosza we Wrocławiu | Ulica Wierzbowa we Wrocławiu | Ulica Wesoła we Wrocławiu | Ulica Wapienna we Wrocławiu | Ulica Tomaszowska we Wrocławiu | Ulica Trzebnicka we Wrocławiu | Ulica Tęczowa we Wrocławiu | Ulica Tadeusza Zielińskiego we WrocławiuOceń: Ulica Zygmunta Krasińskiego we Wrocławiu