Skwer Zygmunta Krasińskiego we Wrocławiu

---

Historia

Skwer Zygmunta Krasińskiego, usytuowany w historycznym obszarze, który niegdyś stanowił przedpole fortyfikacyjne Starego Miasta, znanym jako Przedmieście Oławskie (Ohlauer Vorstadt), ma bogatą historię. Jego dzieje sięgają czasów przed 1808 rokiem, kiedy to obszar ten włączono w granice miasta, wskutek likwidacji fortyfikacji w 1807 roku.

W 1777 roku na tej ziemi powstał pierwszy cmentarz, a z biegiem lat, utworzono kolejne. Właśnie tutaj znajdowały się trzy cmentarze protestanckie: św. Bernardyna, który funkcjonował do 1868 roku, św. Krzysztofa, który zapewne nie istniał po 1891 roku oraz Zbawiciela, zamknięty w 1867 roku. Ponadto, na obszarze tym działał cmentarz katolicki św. Doroty, który był czynny w latach 1816-1861. Z biegiem lat, tereny cmentarzy, które stopniowo ulegały likwidacji, od 1888 roku zmieniały się diametralnie, przekształcając się w skwer, który z czasem urządzono z placem zabaw dla dzieci.

W 1892 roku przeprowadzenie rewitalizacji według projektu H. Richtera doprowadziło do przekształcenia skweru w miejsce spacerowe i wypoczynkowe, zachowując jednocześnie 28 nagrobków oraz pocmentarny starodrzew, co nadało temu miejscu wyjątkowy charakter. Przed rokiem 1945 skwer był wielokrotnie modernizowany, a ostatni fragment nekropolii znajdował się przy ulicy Komuny Paryskiej pod numerami od 2 do 6 jeszcze w 1901 roku.

W 2000 roku obszar skweru przeszedł gruntowną rewaloryzację, co przyczyniło się do poprawy jakości przestrzeni publicznej i kontynuacji jego historycznego dziedzictwa.

Nazwy

W swojej historii skwer miał kilka różnych nazw, które dokumentują jego zmieniające się znaczenie i funkcjonalność. Do najważniejszych z nich należą:

• Spielplatz,
• Skwer Zygmunta Krasińskiego.

Obecna nazwa została przyznana na mocy uchwały Rady Miejskiej Wrocławia, która miała miejsce 9 października 1993 roku, gdzie uchwała nr LXXI/454/93 zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 1994 roku. Zdecydowano się w ten sposób na upamiętnienie Zygmunta Krasińskiego, niezwykle ważnej postaci w polskiej literaturze. Krasiński urodził się 19 lutego 1812 roku w Paryżu, a jego życie zakończyło się w tym samym mieście 23 lutego 1859 roku. Był poetą, dramaturgiem i powieściopisarzem epoki romantyzmu, który zasłynął jako autor dzieł takich jak „Nie-Boska komedia” oraz „Irydion”.

Warto również zaznaczyć, że ulica ograniczająca skwer od wschodniej strony otrzymała imię Zygmunta Krasińskiego jeszcze wcześniej, bo 15 listopada 1945 roku. Dodatkowo 23 października 2021 roku, w okolicy skweru uruchomiono nowe przystanki autobusowe, które przejęły nazwę „skwer Krasińskiego”. Przystanki te znajdują się przy ulicy Zygmunta Krasińskiego za skrzyżowaniem z ulicą Komuny Paryskiej oraz przy ulicy Podwale przed skrzyżowaniem z ulicą Komuny Paryskiej, z tym że określenia „za” i „przed” odnoszą się do kierunku jazdy wymienionych ulic.

Położenie i otoczenie

Skwer Zygmunta Krasińskiego jest usytuowany w obrębie osiedla Przedmieście Oławskie, które jest integralną częścią śródmiejskiej struktury Wrocławia. To miejsce charakteryzuje się urbanistyczną gęstością, gdzie mieszkalnictwo przeplata się z różnymi formami zabudowy, w tym mieszkalno-usługową. Teren, na którym znajduje się skwer, jest uważany za przykład dobrze zorganizowanego układu kompozycyjnego, tworzonego przez liniowe oraz kwartałowe elementy zabudowy.

W obrębie tej urbanistyki dominują bloki mieszkalne z funkcjami reprezentacyjnymi, które są umieszczone na granicy układów kwartałów, natomiast funkcje użytkowe są zlokalizowane wewnątrz tych struktur. Charakteryzuje się on zwartą, pierzejową zabudową wzdłuż ulic, z pewnymi przerwami w architekturze. Zwraca uwagę również złożona sieć ulic oraz dostępność linii transportu publicznego.

Ulica znajdująca się w obrębie skweru przylega do średniowysokiej zabudowy, której wysokość osiąga do 25 m. Warto zaznaczyć, że w tym obszarze istnieją planowane podwyższenia w zakresie wysokości zabudowy, wskazujące na dynamiczny rozwój tej części miasta.

Bezpośrednie otoczenie skweru obejmuje kilka istotnych obiektów:

• po stronie zachodniej: ulica Podwale, za którą ulokowana jest fosa miejska, a dalej Promenada Staromiejska i Wzgórze Partyzantów, znajdujące się już w obrębie Starego Miasta,
• po stronie południowej: ulica Komuny Paryskiej, z pierzeją zabudowy południowej, która jest przerwana przez ulicę Aleksandra Hercena,
• po stronie wschodniej: ulica Zygmunta Krasińskiego, gdzie zabudowa pierzei zachodniej jest przerywana przez ulicę Stanisława Worcella,
• po stronie północnej: intensywna zabudowa, prowadząca w kierunku ulicy gen. Romualda Traugutta.

Obszar i zagospodarowanie

Skwer Zygmunta Krasińskiego usytuowany jest na obszarze o łącznej powierzchni wynoszącej 12 725 m², co według różnych źródeł może wynosić 12 721 m². Do obszaru ewidencyjnego przypisano adresy ulicy Podwale 71-72.

Aktualnie teren jest otoczony niskim ażurowym ogrodzeniem, a jego zielona przestrzeń została zadrzewiona. Na wschodniej i zachodniej stronie posadzone są szpalery drzewa, głównie klonów. W północnej oraz wschodniej części skweru można natknąć się na pozostałości pierwotnych nasadzeń, które obejmują pojedyncze egzemplarze drzew, takie jak dęby i wiązy. Dodatkowo na terenie skweru znalazły się rośliny ozdobne.

Wejścia na zieleniec umiejscowione są w każdym z narożników południowych, a także w kierunkach wschodnim, zachodnim oraz północnym. Układ ścieżek przyjął geometryczną formę, w obrębie której znajdują się dwa centralne place oraz ścieżka obwodowa. Na skwerze znajdziemy także plac zabaw dla dzieci, wzbogacony trejażem, który usytuowany jest w części północnej otoczonego terenu. Cała kompozycja została zaprojektowana tak, aby stworzyć widokową otwartość ku Promenadzie Staromiejskiej oraz Wzgórzu Partyzantów.

Od strony ulicy Zygmunta Krasińskiego można dostrzec szalet miejski – jednokondygnacyjny budynek, którego powierzchnia zabudowy wynosi 54 m², usytuowany na tej samej działce co skwer. Przy południowo-wschodnim narożniku skweru znajduje się również kiosk handlowy, którego powierzchnia wynosi 13 m².

Znaczenie i ochrona

Skwer Zygmunta Krasińskiego to istotny element zieleni wypoczynkowej, usytuowany w mocno zabudowanej części osiedla. Uznawany jest za kluczowe założenie zieleni w gęstej, śródmiejskiej zabudowie centralnej.

Znajduje się on na obszarze Przedmieścia Oławskiego, który został wpisany do rejestru zabytków 20 czerwca 2005 roku, w wyniku decyzji oznaczonej numerem 538/A/05. W obrębie tego obszaru szczególnej ochronie podlega układ przestrzenny, który kształtował się od XIII do XIX wieku.

Sam skwer również został ujęty w gminnej ewidencji zabytków, co oznacza, że posiada odpowiednie zabezpieczenia prawne. Jego wpis nosi tytuł „Cmentarze: świętych Bernarda, Krzysztofa, Salwadora i Doroty, obecnie skwer Zygmunta Krasińskiego”.

---

Oceń: Skwer Zygmunta Krasińskiego we Wrocławiu

---