Ulica Wszystkich Świętych we Wrocławiu


Ulica Wszystkich Świętych to istotny element miejskiego krajobrazu Wrocławia, usytuowany na Starym Mieście. Ta historyczna ulica łączy ze sobą ulicę Świętego Mikołaja oraz ulicę Antoniego Cieszyckiego.

O długości 219 metrów, Ulica Wszystkich Świętych jest doskonałym przykładem architektury i miejskiego planowania, które można podziwiać podczas spacerów po tym malowniczym obszarze.

Historia

Pierwotnie w tej okolicy istniał cmentarz św. Barbary, który był otoczony kaplicą. W pobliżu znajdowała się również strzelnica, ta jednak w połowie XV wieku została przekształcona w obiekt typu bastejowego, który w 1526 roku został zastąpiony przez szpital. W latach 1544–1551 miała miejsce rozbudowa miejskiego systemu fortyfikacji wzorowanego na rozwiązaniach włoskich, co związane było z budową bastionów.

W północno-zachodnim rogu miejskiego systemu obrony, za szpitalem Wszystkich Świętych, wzniesiono Bastion Kleszczowy. Jego funkcją była obrona murów miejskich aż do Bramy Mikołajskiej oraz zachodniego odcinka nabrzeża Odry.

Cmentarz był oddzielony od ulicy św. Mikołaja murem, który został usunięty w 1825 roku. W jego miejsce powstała nowa ulica, którą nazwano na cześć istniejącego już wówczas kościoła – An der Barbarakirche. Od 1963 roku kościół ten przekształcił się w prawosławną katedrę Przenajświętszej Bogurodzicy.

W trakcie oblężenia Wrocławia w 1945 roku, wskutek działań wojennych, zabudowa w tym rejonie miasta doznała poważnych zniszczeń oraz uszkodzeń. Po zakończeniu wojny ulica została skrócona. Początkowo biegła od ulicy św. Mikołaja w kierunku północnym i kończyła się jako ślepa uliczka przed Szpitalem Wojewódzkim im. Babińskiego. Teren szpitala wchłonął północny odcinek ulicy, gdzie wybudowano obiekty techniczne, na przykład budynek przeznaczony na kuchnię i pralnię.

W tamtym czasie ulica ta łączyła się jedynie z ulicą św. Barbary. 15 stycznia 1969 roku na podstawie uchwały Rady Narodowej, ul. została zamknięta dla ruchu kołowego. Obecnie jednak przywrócono ją zarówno dla ruchu samochodowego, jak i pieszego, co umożliwia jej pełne wykorzystanie.

Nazwy

W historii omawianej ulicy pojawiły się różne nazwy, z których każda ma swoje znaczenie i kontekst. Były to:

  • An der Barbarakirche, od 1825 roku do 1945 roku,
  • Wszystkich Świętych, od 1945 roku.

Oryginalna nazwa An der Barbarakirche nawiązywała do znajdującej się w okolicy świątyni ku jej czci, czyli kościoła pw. św. Barbary. Tłumacząc na język polski, oznacza to „Przy kościele św. Barbary”. Zmiana nazwy na Wszystkich Świętych miała związek z pobliskim szpitalem o tej samej nazwie, który funkcjonował do 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej, placówka ta przekształciła się w Wojewódzki Szpital im. Józefa Babińskiego, jednak obecnie jest nieużytkowany.

Budynki tego szpitala stanowią wschodnią pierzeję ulicy. Współczesna nazwa została nadana przez Zarząd Miejski i oficjalnie ogłoszona w okólniku nr 94 z dnia 20 grudnia 1945 roku.

Układ drogowy

Ulica Wszystkich Świętych jest drogą gminną o długości 219 m, zaliczaną do klasy dróg dojazdowych. Charakteryzuje się ona szczególnym układem drogowym, który tworzy połączenia z innymi ważnymi ulicami we Wrocławiu.

Do istotnych powiązań ulicznych należą:

Zabudowa i zagospodarowanie

Wzdłuż zachodniej strony ulicy rozciąga się kompleks budynków, które niegdyś pełniły rolę szpitala Wszystkich Świętych, a następnie funkcjonowały jako Szpital Wojewódzki im. J. Babińskiego. Obecnie znajdujemy tam zespół obiektów mieszkalno-usługowych, które nadają temu miejscu nowy charakter. Na początku ulicy, tuż przy św. Mikołaja, znajduje się historyczna kamienica, która aktualnie służy jako plebania oraz dla różnych lokali usługowych, co czyni ją istotnym elementem lokalnej społeczności.

Natomiast wschodnia pierzeja jest głównie zdominowana przez Katedrę Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. Wokół katedry rozciąga się przestrzeń, która pełni nie tylko funkcje sakralne, ale również społeczno-kulturalne. Idąc na północ, natrafiamy na zabudowę mieszkalną przy ulicy św. Barbary oraz na miejsce po dawnej stołówce i pralni szpitalnej, które obecnie zostały przekształcone do prowadzenia działalności gospodarczej.

Na końcu ulicy z kolei mamy do czynienia z początkiem zabudowy na południowej pierzei ulicy Antoniego Cieszyckiego, co wskazuje na ciągły rozwój tego obszaru oraz adaptację historycznych budynków do nowoczesnych potrzeb mieszkańców i przedsiębiorstw.

Ochrona i zabytki

Obszar, w którym znajduje się ulica Wszystkich Świętych, cieszy się szczególną ochroną w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta, datującego się od XIII do XIX wieku, który został wpisany do rejestru zabytków pod numerem rej.: 196 z dnia 15.02.1962 oraz A/1580/212 z dnia 12.05.1967 r. Ponadto, jako element szerszej ochrony, ustanowione zostało historyczne centrum miasta, które było uznane za pomnik historii. Miasto dostrzegło wartość tego obszaru, włączając go do Parku Kulturowego „Stare Miasto”. Ten park ma na celu nie tylko ochronę krajobrazu kulturowego, ale również jego właściwe kształtowanie i zachowanie historycznego charakteru terenu najstarszej części Wrocławia.

W bezpośrednim sąsiedztwie ulicy znajdują się liczne zabytki, które przyciągają uwagę mieszkańców oraz turystów:

Obiekt i lokalizacjaData powstania oraz numer rejestruZdjęcie
Kamienica, obecnie budynek plebanii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Narodzenia Przenajświętszej oraz obiekt handlowo-usługowy
ulica św. Mikołaja 40
1 poł. XVII wieku, 1690 r., po 1945 r.
XVII i XIX wiek
Numer A/3147/96 z dnia 12.02.1962
brak
Kaplica cmentarna parafii św. Elżbiety pw. św. Feliksa i Adaukta, później kościół pw. św. Barbary, obecnie Katedra Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
ulica św. Mikołaja 40
wzm. 1268 r., lata 1400-1417 (rozbudowa), 1448 – konsekracja, XVI-XVII w., 1704, remonty w latach 1868-1869 i 1897, zniszczony w 1945 r.; odbudowy w latach 1947-1948 oraz 1964-1967, remonty od 1966 r.
XIII, XV-XVI wiek
Numer 11 z dnia 27.11.1947 r., 288/15 z dnia 23.10.1961.
brak
Zespół Szpitala Wszystkich Świętych, po 1945 r. Wojewódzki Szpital im. Józefa Babińskiego, obecnie nieużytkowany (przebudowa przez I2 Development)
plac Jana Pawła II 8
1526 r. (brama wodna), lata 1799-1801, 1821-1823, 1856 r., 1869 r., lata 1901-1902, 1935-1936
gez, mpzp
1776-1936, A/5945/1-7 z dnia 2.12.2014 r.
brak

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  2. GEZ 2019 ↓, poz. 68.
  3. a b c NID 2018 ↓, s. 227.
  4. a b c NID 2018 ↓, s. 217.
  5. a b GEZ 2019 ↓, poz. 4739.
  6. Harasimowicz 2006 ↓, s. 994 (Wszystkich Świętych).
  7. Burak 2012 ↓, s. 9–10.
  8. Harasimowicz 2006 ↓, s. 421 (Kościół św. Barbary).
  9. Harasimowicz 2006 ↓, s. 873 (Szpital Wszystkich Świętych).
  10. Harasimowicz 2006 ↓, s. 968 (Wojewódzki Szpital im. J. Babińskiego).
  11. Raport NID 2013.
  12. a b Uchwała RMWr 2002 ↓, §12 ust. 7.
  13. NID 2018 ↓, s. 207.
  14. Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 13 (An der Barbarakirche).
  15. Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 21 (Barbaragasse).
  16. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5560-5562 (św. Mikołaja).
  17. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 685 (Cieszyńskiego).
  18. GEZ 2019 ↓, poz. 4740.
  19. MP 1994 ↓.
  20. NID 2018 ↓, s. 2017.
  21. a b c ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 6177 (Wszystkich Świętych).
  22. a b Antkowiak 1970 ↓, s. 13-15 (Św. Barbary).
  23. a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 886 (Św. Barbary).
  24. Harasimowicz 2006 ↓, s. 887-888 (Św. Mikołaja).
  25. SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.

Oceń: Ulica Wszystkich Świętych we Wrocławiu

Średnia ocena:4.96 Liczba ocen:24