Ulica Heleny Modrzejewskiej we Wrocławiu

---

Historia

Współczesna ulica Hanny Modrzejewskiej, znana wcześniej również jako część ulicy Pawła Włodkowica, łączy historię z nowoczesnością. Wcześniej całkowity odcinek tej drogi biegł od ulicy Krupniczej do ulicy Świdnickiej, a jego pierwotna koncepcja opierała się na ścieżce Wallstrase, która wzdłuż miejskich murów istniała aż do ich rozbiórki w 1807 roku. Stan ten następnie utrzymał się do 1915 roku, kiedy to nowo powstały plac, znany dzisiaj jako plac Wolności, otrzymał nową nazwę – Schloßplatz, a ulica została zintegrowana z tym obszarem.

Ulica Hanny Modrzejewskiej otrzymała swoją odrębną nazwę dopiero 21 marca 1928 roku, kiedy znana była jako Exercierplatz. Warto zaznaczyć, że po zrealizowaniu inwestycji związanej z budową Narodowego Forum Muzyki w latach 2010-2015, a także w wyniku przebudowy całego układu drogowego oraz placu Wolności, długość ulicy Hanny Modrzejewskiej uległa skróceniu do obecnego odcinka, który biegnie od ulicy Świdnickiej do ulicy św. Doroty.

W południowej części tej ulicy znajduje się imponujący budynek Opery Wrocławskiej, wzniesiony w latach 1839-1841. Początkowo pełnił funkcję Teatru Miejskiego, jednak w ciągu swojej historii był kilkakrotnie modernizowany. W 1865 roku przeprowadzono znaczącą przebudowę, a w 1871 roku na budynku zamontowano ozdobne rzeźby, które przedstawiają muzy. Natomiast w latach 1954-1956 rozbudowano południową część opery, a w latach 1997-2006 wykonano kompleksowe prace konserwatorskie, które przywróciły wiele historycznych elementów architektonicznych do ich pierwotnego stanu.

Dalszą część historii ulicy stanowi atak, kiedy w latach 1891–1892 zbudowano gmach, w którym obecnie mieści się prestiżowy Hotel Monopol. W 1899 roku, ten obiekt został połączony z domem handlowym Kaufhaus Rudolf Mosse, tworząc jeden z najważniejszych kompleksów użytkowych w mieście. Oba budynki uległy poważnym uszkodzeniom podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, a ich odbudowę zakończono dopiero w 1961 roku. W latach 2007-2008 zrealizowano gruntowną renowację, a także przywrócono dawną kopułę, dostosowując zespół budynków do pięciogwiazdkowego standardu.

Nieopodal, przy ulicy pod numerem 4, znajduje się kamienica z około 1910 roku. Po pracach remontowych i przebudowie w 2015 roku, obiekt zyskał nazwę Max Born Forum. Ważnym punktem w historii tej kamienicy jest fakt, że w XX wieku mieszkał w niej wybitny fizyk, Max Born, który był laureatem Nagrody Nobla, przyznanej mu w 1954 roku. Max Born studiował na Uniwersytecie Wrocławskim i w latach 1915-1919 był profesorem tej uczelni. Obecnie kamienica, po zmianach w układzie drogowym, ma przypisany adres do placu Wolności, zachowując jednak swój historyczny numer.

Nazwy

Historia ulicy Heleny Modrzejewskiej we Wrocławiu skrywa w sobie przełomowe zmiany nazw, które na przestrzeni lat wskazują na jej rozwój i znaczenie. Warto przyjrzeć się tym dotychczasowym oznaczeniom:

• Wallstraße, która istniała od 1823 r. do 1915 r. i łączyła ulicę Świdnicką z ulicą Ruską,
• Exercierplatz (plac Ćwiczeń), funkcjonująca w okresie 1915 r. do 1916 r.,
• Schloßplatz, nazywana tak od 1916 r. do 21.03.1928 r.,
• Agnes-Sorma-Straße, obowiązująca od 21.03.1928 r. do 1945 r.,
• Heleny Modrzejewskiej, będąca nazwą aktualną od 1945 r..

Nazwa Wallstraße wywodzi się z murów miejskich, przy których znajdowała się ulica. Z kolei Schloßplatz nawiązywała do zamku Fryderyka Wielkiego.

Agnes-Sorma-Straße upamiętniała Agnes Sormę, znaną aktorkę, prawdziwie Agnieszkę Martę Zarembę, urodzoną we Wrocławiu w Szczepinie 17 maja 1865 roku, a zmarłą 10 lutego 1927 roku w Crownsend w Arizonie. Jej życie obfitowało w sukcesy zarówno w Europie, jak i w Ameryce.

Obecna nazwa ulicy, nadana przez Zarząd Miejski, została ogłoszona w okólnikach nr 60 z 21 września 1945 roku oraz nr 76 z 19 października 1945 roku. Upamiętnia ona Helenę Modrzejewską, znaną polską aktorkę, żyjącą w latach 1840-1909, której talent i charyzma na trwałe wpisały się w historię teatru.

Układ drogowy

Ulica Heleny Modrzejewskiej w Wrocławiu to droga gminna o numerze 106486D, która ma długość 93 metrów i należy do klasy dróg dojazdowych. Znajduje się na działkach gruntu, które łączą się z łączną powierzchnią wynoszącą 2406 metrów kwadratowych. Ulica łączy się z ulicą Świdnicką oraz z ulicą św. Doroty, prowadząc także do placu Wolności. Ważnym aspektem jest, że cała ulica jest objęta strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h.

Wokół ulicy Heleny Modrzejewskiej istnieje kilka ważnych połączeń drogowych:

• skrzyżowanie z ulicą Świdnicką, która zawiera torowisko tramwajowe w odcinku południowym,
• skrzyżowanie z placem Teatralnym, także wyposażonym w torowisko tramwajowe,
• połączenie z ulicą św. Doroty,
• skierowanie w stronę placu Wolności,
• oraz dostęp do rampy prowadzącej do parkingu podziemnego, która znajduje się na placu Wolności przy Narodowym Forum Muzyki.

Zabudowa i zagospodarowanie

Na północnej stronie ulicy, zgodnie z obowiązującym planem zagospodarowania, przeznaczone są usługi centrotwórcze (w tym znany Hotel Monopol) oraz miejsca sakralne, w tym Kościół św. Doroty. Kiedy przechodzimy w kierunku od ulicy św. Doroty do ulicy Zamkowej, zauważamy, że istniejąca zabudowa powinna zostać zachowana, a nowa architektura winna nawiązywać do mającego miejsce układu urbanistycznego.

Warto również zwrócić uwagę, że południowa strona ulicy jest przeznaczona na obiekty kulturalne i widowiskowe, które będą wzbogacone o usługi centrotwórcze oraz powierzchnie do parkowania. Oferowany jest tu także wolny teren pomiędzy placem Wolności a Operą Wrocławską. Miejsce to w przyszłości ma umożliwić lokalizację usług oraz widowiskowych obiektów kultury, a także organizację imprez plenerowych oraz budowę mieszkalną.

W kontekście obywatelskiego zaangażowania, wymagane będzie zbudowanie drogi wewnętrznej, która połączy budynek opery z nowymi inwestycjami. Ulica znajduje się w obszarze, którego wysokość bezwzględna waha się między 118 a 119 m n.p.m. W obszarze statystycznym nr 933200, gęstość zaludnienia wyniosła 1472 osoby/km², przy zarejestrowanej liczbie 195 osób na dzień 31.12.2018 r.

Ochrona i zabytki

Obszar, na którym znajduje się ulica Heleny Modrzejewskiej, jest pod szczególną ochroną jako część zespołu urbanistycznego Starego Miasta z okresu XIII–XIX wieku. Wpisany do rejestru zabytków pod numerem rej. 196 z dniem 15.02.1962 oraz A/1580/212 z dnia 12.05.1967 r., ten teren stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego Wrocławia. Dodatkową formą ochrony tego obszaru jest ustanowienie historycznego centrum miasta, które obejmuje szerszy zakres niż wcześniej wspomniany zespół urbanistyczny, zakwalifikowany jako pomnik historii.

Miasto, dostrzegając wartość tego obszaru, włączyło go do Parku Kulturowego „Stare Miasto”. Park ten ma na celu ochronę krajobrazu kulturowego oraz organizację, utrzymanie i odpowiednie formowanie krajobrazu, a także zachowanie historycznego charakteru najstarszej części Wrocławia.

Wzdłuż ulicy oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się liczne zabytki, które stanowią wartość dodaną dla tego obszaru.

Obiekt, lokalizacja	Data powstania, numer rejestru	Zdjęcie
Pierzeja północna
Hotel „Monopol” (od 1899 r. związany z domem handlowym Kaufhaus Rudolf Mosse) ul. Hanny Modrzejewskiej 2 (hotel), ul. Świdnicka 33 (dawny dom handlowy)	1892 r. (projekt Karl Grosser – dom handlowy), odbudowa 1961 r.; lata 1893-1895 (projekt Brost und Grosser – hotel), 1899 r. (połączenie z domem handlowym), 1909 r. modernizacja wnętrz, 1937 r., po 1945 r., lata 2007-2009 (remont) lata 1890-1892, 1905 r. 259/431/Wm z dnia 16.03.1984 r. i z dnia 28.12.2000 r.	_
Duszpasterstwo parafii św. Doroty, obecnie parafia św. Stanisława, Doroty i Wacława ul. Hanny Modrzejewskiej 3	Projekt z 1895 r. gez, mpzp	_
Kamienica, obecnie budynek w przebudowie (zachowane mury obwodowe) ul. Hanny Modrzejewskiej 4, pl. Franciszkański 5, Max Born Forum	około 1910 r., 2015 r. (remont i przebudowa)	_
Pierzeja południowa
Teatr Miejski, obecnie Opera Wrocławska ul. Świdnicka 35	Lata 1831-1841 (projekt K. H. Landhansa), lata 1866-1869 (projekt K. Lidecke), lata 1871-1872 (projekt K. Schmidt), 2005 r. (remont) 1837 r., 1871 r., 1955 r. A/2786/205 z dnia 30.12.1970 r.	_
Zamknięcie osi widokowej w kierunku wschodnim
Dom Handlowy Juliusa Schottländera „Pod Świętym Hieronimem” pl. Teatralny 8, ul. Świdnicka 34	Lata 1911-1913 (projekt R. i P. Ehrlich) 1911 r. A/1378 z dnia 20.10.2009 r.	_

---

Oceń: Ulica Heleny Modrzejewskiej we Wrocławiu

---