Ulica św. Elżbiety we Wrocławiu

---

Historia

Historia ulicy wiąże się z powstaniem kościoła św. Elżbiety, który został zbudowany na południe od jej obecnego przebiegu. Wokół tej świątyni ukształtował się plac, który w XIII wieku był wolnym terenem. Książę Bolesław II Rogatka, syn Henryka II Pobożnego, podjął decyzję o wzniesieniu świątyni, a prace budowlane rozpoczęto w pierwszej połowie XIII wieku, w latach 1242-1248.

Początkowo teren ulicy do połowy XIV wieku był zajęty przez zabudowę drewnianą, jednak w latach 1359-1458 wzniesiono gotycki kościół murowany. W późniejszych latach, do 1773 roku, istniał także cmentarz, z którego korzystano do momentu wprowadzenia zakazu grzebania zmarłych w obrębie murów miejskich. Na północ od kościoła ukształtował się pas posesji związanych z istniejącą parafią.

Szkoła powstała tutaj już w 1293 roku. W odpowiedzi na potrzebę edukacyjną, wybudowano nowy budynek szkolny w 1507 roku lub 1562, który przetrwał do 1835 roku i znany był jako Elisabethanum. W 1538 roku przy kościele, na terenie cmentarza, z powerfction, powstała jedna z pierwszych wrocławskich drukarń.

W czasach nowożytnych ulica wzbogaciła się o zachowaną do dziś zabudowę, która obejmowała cztery kamienice oznaczone numerami od 1 do 3 oraz gimnazjum Św. Elżbiety noszące numer 4. W budynkach przylegających do szkoły zamieszkiwali księża oraz nauczyciele.

Dodatkowo, w połowie długości ulicy, w pierzei istniało przejście prowadzące do Starych Jatek, co podkreślało ważny charakter tego miejsca w historii Wrocławia.

Nazwy

Historia tej ulicy jest fascynująca, a jej zmieniające się nazwy odzwierciedlają długą i bogatą przeszłość. Z pewnością warto poznać wszystkie oblicza tej lokalizacji.

W ciągu swojego istnienia, droga ta przybierała różne nazwy, w tym:

• jako plac, była określana jako bezimienna, pojawiały się określenia takie jak: „koło kościoła św. Elżbiety”, „przy cmentarzu”, „za kościołem”, „przy kościele” (An der Elisabethkirche),
• od 1945 roku nosi nazwę św. Elżbiety.

Tematyka związana z nadawanymi nazwami wskazuje na bliskość z pobliską świątynią pod wezwaniem św. Elżbiety. Oznacza to, że ulica ta prowadzi za kościołem o tym samym patronie. Współczesna nazwa została oficjalnie przyjęta przez Zarząd Miejski, a ogłoszenie miało miejsce w okólniku nr 94 z dnia 20 grudnia 1945 roku.

Układ drogowy

Ulica św. Elżbiety, związana z lokalnym układem drogowym, jest ujęta jako droga gminna o łącznej długości 86 metrów, klasyfikowana jako dojazdowa.

W kontekście jej znaczenia w komunikacji miejskiej, istotnych jest kilka skrzyżowań, które łączą tę ulicę z innymi ważnymi arteriamii miasta:

• skrzyżowanie: ulica Odrzańska,
• skrzyżowanie: ulica Kiełbaśnicza.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica św. Elżbiety usytuowana jest w sercu Starego Miasta, które charakteryzuje się różnorodną zabudową mieszkalną oraz usługową. Istotnym elementem tej przestrzeni jest dążenie do kreowania centrów życia miejskiego, co odbywa się z zachowaniem szczególnej troski o ochronę zabytków oraz zachowanie historycznego układu urbanistycznego.

Na północnej stronie ulicy można dostrzec ciąg zabudowy historycznej, który tworzy integralną część architektonicznego krajobrazu. Z kolei południowa część tej ulicy jest zdominowana przez kościół garnizonowy pw. św. Elżbiety, który pełni ważną rolę zarówno religijną, jak i kulturalną w tym rejonie.

Ochrona i zabytki

Obszar ulicy św. Elżbiety we Wrocławiu cieszy się szczególną ochroną ze względu na swoje historyczne i kulturowe znaczenie. Jest częścią zespołu urbanistycznego Starego Miasta, który datuje się na XIII-XIX wiek, i został wpisany do rejestru zabytków pod numerem: 196 z dnia 15.02.1962 oraz A/1580/212 z dnia 12.05.1967 r. Z tego względu, obszar ten podlega różnorodnym formom ochrony, w tym poprzez ustanowienie historycznego centrum miasta, które obejmuje szerszy teren niż sam zespół urbanistyczny.

Wrocław włączył ten obszar do Parku Kulturowego „Stare Miasto”, co uznaje go za cenny i wymagający ochrony element krajobrazu kulturowego. Głównym celem tego parku jest nie tylko ochrona, ale również właściwe kształtowanie i zachowanie historycznego charakteru tej części miasta. Dodatkowo, ochronę tych terenów określają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które na przykład wymagają zachowania specyficznych elementów architektonicznych i odpowiedniego kształtowania zabudowy.

Wzdłuż ulicy oraz w jej bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się liczne cenne zabytki, które przyciągają uwagę zarówno turystów, jak i mieszkańców. Szczegóły dotyczące tych obiektów przedstawione są w poniższej tabeli:

Obiekt, lokalizacja	Data powstania, numer rejestracji	Zdjęcie
Pierzeja południowa
Kościół farny pod wezwaniem św. Elżbiety, obecnie kościół garnizonowy pod wezwaniem św. Elżbiety ulica św. Elżbiety	Początek XIV wieku, lata 1384-1387, połowa XV wieku, lata 1531-1535, 1598 rok, lata 1856-1857 (renowacja)  XII-XV wiek A/1300/25 z dnia 23.10.1961 (z 26.11.1947 oraz z 23.10.1962)	_
Pierzeja północna
Kamienica, obecnie budynek Parafii Wojskowo-Cywilnej pod wezwaniem św. Elżbiety ulica św. Elżbiety 1-2	Około 1860 roku gez, mpzp	_
Kamienica, obecnie budynek biurowy – Urząd Miejski Wrocławia Zarząd Zasobu Komunalnego ulica św. Elżbiety 3	1835 rok gez, mpzp	_
Gimnazjum św. Elżbiety, obecnie budynek biurowy ulica św. Elżbiety 4 (ewangelickie)	1560 rok, 1835 rok, lata 1873-1883, 1903 rok  1835, 1873, 1883 rok A/992 z dnia 25.01.2007	_
Zamknięcie zachodniej osi widokowej
Kamienica, obecnie ART HOTEL – hotel ulica Kiełbaśnicza 21-22	Około 1890 roku, około 2000 roku gez, mpzp	_
Kamienica, obecnie Academus Pub & Apartments ulica Kiełbaśnicza 23	Około 1870 roku, lata 1997-1999 gez, mpzp

---

Oceń: Ulica św. Elżbiety we Wrocławiu

---