Ulica Wojciecha Cybulskiego we Wrocławiu

Ulice i place

Wrocław, jako miasto o bogatej historii i ciekawej architekturze, skrywa wiele fascynujących ulic, w tym Ulicę Wojciecha Cybulskiego. Znajduje się ona w centralnej części miasta, w obrębie osiedla Nadodrze, które stanowi część dawnej dzielnicy Śródmieście. Ulica nosi imię Wojciecha Cybulskiego, upamiętniając tym samym postać związaną z Wrocławiem.

Niemiecka nazwa tej ulicy to Salzstraße, co tłumaczy się jako ulica Solna. Nazwa ta została wprowadzona 30 kwietnia 1824 roku i była używana aż do roku 1945.

Ulica ma długość 370 metrów i przebiega w kierunku wschód - zachód. Rozpoczyna się na skrzyżowaniu z ulicą Drobnera, a jej koniec to połączenie z placem Maksa Borna. W połowie długości, na ulicy Cybulskiego, przecina ją południowy odcinek ulicy Pomorskiej.

Nawierzchnia ulicy wykonana jest z eleganckiej granitowej kostki brukowej, co nadaje jej charakterystyczny wygląd. Wzdłuż tej ulicy oraz na pobliskim placu Maksa Borna zlokalizowane są instytuty Uniwersytetu Wrocławskiego, takie jak Instytut Fizyki, Instytut Nauk Geologicznych oraz część Instytutu Zoologicznego. Co ciekawe, do przełomu XX i XXI wieku mogą się tu również znajdować jednostki wrocławskiej Akademii Rolniczej.

Na rogu ulicy Cybulskiego i Pomorskiej można zobaczyć Archiwum Państwowe, które również stanowi istotny punkt odniesienia w tym obszarze. Co więcej, przy ulicy Cybulskiego znajduje się jeden z wrocławskich krasnali - Geolog, umieszczony na piaskowcowym bloku, co dodaje lokalnemu krajobrazowi wyjątkowego uroku.

Historia

Na przestrzeni XVIII wieku obszar obecnej ulicy Wojciecha Cybulskiego charakteryzował się głównie ogrodami oraz terenami zielonymi. Zgodnie z badaniami Z. Antkowiaka, znajdowała się tam także strzelnica bractwa kurkowego, która zakończyła swoją działalność w 1772 roku. W miarę postępującej rozbudowy fortyfikacji wokół Wrocławia, rozpoczętej w 1772 roku, obszar ul. Cybulskiego w znacznym stopniu wchodził w skład kompleksu obronnego nazywanego Oderkronwerk. Zachodnia część, w tym teren dzisiejszego placu Maksa Borna, stanowiła fragment fortyfikacji Schiesswerder-Schanze.

Po zburzeniu tych umocnień w latach 1807 i później, wytyczono po raz pierwszy ulicę, która nosiła nazwę Salzgasse. Ta ulica po raz pierwszy pojawiła się na mapach z 1824 roku. Jej pierwotny przebieg był zbieżny z dzisiejszym, aczkolwiek sięgała dalej na północny zachód, otaczając od wschodu magazyny soli, co można dostrzec na planach z 1831 i 1853 roku. Znacząca zmiana w przebiegu ulicy zarejestrowana została na mapie z 1875 roku, kiedy to krótki odcinek od cybuli końcowej wschodniej część placu Borna został wydzielony z ulicy Salzgasse i włączony do Schiesswerder Strasse (dzisiejsza Kurkowa). Tym samym ulica zyskała całkowicie równoleżnikowy charakter, a jej zachodni kraniec biegł aż do Odry.

Na początku, wzdłuż tej ulicy zabudowa była niewielka i skupiała się głównie przy jej wschodnim krańcu, blisko Mostu Długiego (obecnie Most Uniwersytecki) oraz na zachodnim krańcu, gdzie znajdowały się magazyny. Centralna część ul. Cybulskiego przez długi czas pozostawała terenami zielonymi, co potwierdzają plany z 1857 roku. Zmiany zaczęły być widoczne na panoramicznej mapie z 1870 roku, na której można zauważyć, że większość długości ulicy zaczęły zajmować budynki oraz zakłady przemysłowe.

Podczas dramatycznej powodzi w 1903 roku, wiele zakładów przemysłowych położonych przy ul. Cybulskiego doświadczyło znacznych zniszczeń. W wyniku podmycia, zawaliła się część gorzelni Stern-Sternberga, a stajnia w innej fabryce spirytusu stawała się zagrożona. Zniszczenia rozprzestrzeniły się również na inne budynki, gdzie częściowo obsunęły się nadbrzeża, w tym budynek rafinerii spirytusu.

Od 1887 do 1888 roku ulicą tymczasowo mieszkał Jan Kasprowicz, co upamiętnia tablica pamiątkowa przy domu nr 17, w którym poeta wynajmował mieszkanie. W 1911 roku czynne było kino Johanna Beera w kamienicy przy ul. Cybulskiego 2/4. Po otwarciu północnego mostu Pomorskiego w 1930 roku, na mapach z 1931 roku pojawiło się skrzyżowanie ul. Cybulskiego z Pomorską (Am Oder-Kronwerk) prowadzącą do centrum przez oba mosty Pomorskie.

W latach 1935–1940 zbudowano, według projektu Rudolfa Kühna, nowoczesny zespół budynków użyteczności publicznej między Cybulskiego a Odrą, prosty w formach, ale nawiązujący do architektury reprezentacyjnej III Rzeszy. Do 1945 roku mieściły się tam m.in. instytucje takie jak Arbeitsamt (urząd pracy) oraz urząd skarbowy i celny. Po wojnie, Archiwum Państwowe od 1946 roku miało swoją siedzibę w tych obiektach.

Warto zauważyć, że straty wojenne dotyczące infrastruktury na ul. Cybulskiego były stosunkowo niewielkie, mieszczące się w granicach 15%. Większość kamienic, głównie czteropiętrowych, zachowała swoją strukturę. Wiele przedwojennych budynków wyróżnia się secesyjnymi detalami architektonicznymi, a także bogatą historią, jak np. kamienice przy numerach 8, 10, 37 i 39, które zaprojektowane przez Richarda Güntzela powstały dla kupca Maxa Hendricka w 1906 roku.

Dodatkowo, na fasadach kilku kamienic widać daty ich budowy: 1898 (dom nr 35) oraz 1891 (dom nr 15). Kamienica nr 2/4 została wybudowana na zamówienie A. Silberga w 1874 roku. Po wojnie w 1945 roku ulica zyskała swojego patrona. W 1956 roku, po powstaniu placu Dąbrowszczaków (dziś Borna), zachodni kraniec Cybulskiego przekształcono, co spowodowało niewielkie skrócenie ulicy.

Na przełomie XX wieku dodano do starej zabudowy dwa nowe bloki mieszkań (nr 7 i 41). Po II wojnie światowej przy ulicy wybudowano Muzeum Mineralogiczne oraz Muzeum Geologiczne, oba zarządzane przez Uniwersytet Wrocławski. W 1946 roku na rogu ulic Cybulskiego i Pomorskiej urządzono Wojewódzkie Archiwum Państwowe, a w 1950 roku Komitet Wojewódzki PZPR przeniósł swoją siedzibę na ul. Cybulskiego 36.

Przypisy

  1. Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław. Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta. [dostęp 30.10.2015 r.]
  2. Eysymontt R. et al., 2011: Leksykon architektury Wrocławia, strona 855. Wyd. Via Nova
  3. Eysymontt R. et al., 2011: Leksykon architektury Wrocławia, strona 747. Wyd. Via Nova
  4. Eysymontt R. et al., 2011: Leksykon architektury Wrocławia, strona 746. Wyd. Via Nova
  5. Szurkowski L., Banaś B. 2009: Secesja. Wrocław. Wyd. Co-Libros, Wrocław, strony 88-89.
  6. Janusz Dobesz, Wrocławska architektura spod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy, Wrocław, Oficyna Wydawnicza PWr, 2005, str. 11–13, 54–55.
  7. Mariusz Kotkowski, 2011: W 1903 r. wielka woda zalała Breslau. Gazeta Wrocławska, 07.08.
  8. Antkowiak Z., 1970: Ulice i place Wrocławia. Wydawnictwo Ossolineum.
  9. Hermann Markgraf: Die Straßen Breslaus nach ihrer Geschichte und ihren Namen. Berlin: Verlag von E. Morgenstern, 1896, s. 175.

Oceń: Ulica Wojciecha Cybulskiego we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.52 Liczba ocen:23