Zespół budynków mieszkalno-usługowych przy ulicy marsz. Józefa Piłsudskiego 2-10 we Wrocławiu

---

Położenie i otoczenie

„Zespół zabudowy znajdujący się przy ulicy marsz. Józefa Piłsudskiego 2-10 ulokowany jest w atrakcyjnej części Wrocławia, na osiedlu Przedmieście Świdnickie, które dawniej było częścią Starego Miasta. To obszar o ponadczasowym, miejskim charakterze, włączający się w wielofunkcyjne centrum miasta. Zasadniczo teren ten wchodzi w skład dzielnicy urbanistycznej Śródmieście oraz jednostki urbanistycznej Przedmieścia Świdnickiego i Oławskiego. Warto zauważyć, że ten obszar jest uważany za centralny punkt usługowy we Wrocławiu, gdzie pas działalności gospodarczej, zwłaszcza wzdłuż ulicy Józefa Piłsudskiego oraz placu Legionów, stanowi jeden z głównych ciągów handlowych.

Ulica marsz. Józefa Piłsudskiego jest klasyfikowana jako część przestrzeni ogólnomiejskiej. Razem z innymi ulicami tworzy kluczowe trasy komunikacyjne w mieście. Dawniej była częścią drogi krajowej DK5, co czyni ją istotnym szlakiem zbiorczym, wspierającym rozwój korytarzy drogowych. Oprócz tego, ulica została wyznaczona jako kluczowy korytarz tramwajowy. Zainstalowane torowiska tramwajowe nie tylko obsługują tramwaje w ramach wyznaczonych linii, ale także autobusy miejskie, co zwiększa mobilność w tej części Wrocławia.

Jeśli chodzi o transport zbiorowy, pobliski plac Orląt Lwowskich, który łączy ulice marsz. Józefa Piłsudskiego, Grabiszyńska, oraz Sądowa, obok innego węzła na Podwale oraz Tęczowej, tworzą strategiczne punkty transportowe, które łączą komunikację autobusową z tramwajową. Dodatkowo, w pobliżu znajduje się Dworzec Świebodzki, co dodaje znaczenia temu rejonowi jako węzłowi miejsko-aglomeracyjnemu.

Na koniec, warto podkreślić, że w grudniu 2021 roku, teren osiedla, w którym położony jest ten zespół budynków, został sklasyfikowany jako obszar o doskonałym dostępie do miejskiej infrastruktury komunikacyjnej. Zespół znajdujący się w kwartale otoczonym ulicami: marsz. Józefa Piłsudskiego, Podwale, Sądowa oraz wspomnianym wcześniej placem Legionów, zlokalizowany jest w centralnej części wspomnianego korytarza. Na północ od tych budynków, przy ulicy Podwale 27-28 oraz Sądowej 2, znajdują się również historyczne koszary grenadierów, a przy ulicy Sądowej 4 mieszczą się Okręgowa Rada Adwokacka oraz nowoczesne budynki, które są częścią większego projektu osiedla mieszkaniowego przy ulicy Sądowej jak również przy placu Legionów.”

Historia

Do 1945 r.

Historia obszaru, na którym zrealizowano późniejszy zespół zabudowy, sięga czasów Przedmieścia Świdnickiego oraz południowej części Przedmieścia Mikołajskiego. Warto zaznaczyć, że na tych terenach wiązały się częściowo fortyfikacje miejskie, które ze względu na zmiany w infrastrukturze zostały przebudowane. W 1808 roku teren ten został oficjalnie włączony do granic miasta po zburzeniu fortyfikacji w 1807 roku, co zapoczątkowało intensywny rozwój i urbanizację. Wzrost ten związany był także z powstaniem kolei, zauważalnym szczególnie z budową stacji Wrocław Świebodzki w latach 1868–1874. Obszar ten stał się również miejscem koszar, które znajdowały się na północ od budynków mieszkalnych. Najwyraźniej jednak, w owym czasie nie istniała jeszcze ulica, która obecnie nosi imię marszałka Józefa Piłsudskiego.

W wyniku wydarzeń w czasie II wojny światowej, kiedy Wrocław był oblegany w 1945 roku, większość wcześniej istniejącej zabudowy została całkowicie zniszczona. Po wojnie obszar ten przeszedł proces odgruzowywania, zapewniając nowe przestrzenie, które mogłyby być zagospodarowane. To otworzyło drogę do nowego planu urbanistycznego, w którym ważną rolę odegrały zmiany w układzie ulicznym, wprowadzenie nowoczesnego transportu oraz nowa architektura, dostosowana do potrzeb rozwijającego się miasta.

Okres projektowania i realizacji

Plan budowy kompleksu osiedli, które Federacja stała się znana jako Plac PKWN, powstał w końcowej fazie socrealizmu w roku 1955. Nastąpiła jednak wkrótce krytyka tej stylistyki, co dało impuls do przejścia w stronę nowoczesności. Najważniejsze założenia to zapewnienie mieszkańcom dostępu do światła słonecznego, świeżego powietrza oraz terenów zielonych. Nowe podejście do projektowania architektonicznego wyraźnie zaczęło się manifestować w pracach młodych architektów, którzy zostali wykształceni w Wrocławiu.

Opracowywany w 1955 roku projekt osiedla Plac PKWN był częścią szerszego planu odbudowy centrum Wrocławia, zrealizowanego przez zespół architektów w Miastoprojekcie Wrocław. Całość prac was prowadził Kazimierz Bieńkowski. Kluczowym elementem tego planu była budowa nowego odcinka ulicy marsz. Józefa Piłsudskiego (dawniej gen. Karola Świerczewskiego) oraz reorganizacja komunikacyjna w tym rejonie. Budowa kompleksu została zakończona w latach 1971-1972, kiedy to oddano do użytku wieżowiec Lotos.

Dla zespołu mieszkalnego punktowców przy ulicy Józefa Piłsudskiego 4-10 wstępne projekty zostały stworzone w 1958 roku, a ostateczne plany realizacyjne w 1959 roku przez Konrada Jarodzkiego. Realizacja tych budynków miała miejsce do 1961 roku, a jednocześnie powstał nowy odcinek ulicy, przy której te obiekty się znajdują. Pawilon przy ulicy Józefa Piłsudskiego 2 został zaprojektowany przez Mirosławę Gładysiewicz w 1967 roku, a jego realizacja miała miejsce w latach 1967-1970. Powstały również pawilon 6a, oddany do użytku już w 1971 roku jako sklep PSS Społem.

Realizacje późniejsze

W kolejnych latach w obrębie zespołu zabudowy zrealizowano dwa nowe pawilony handlowe i usługowe. Pierwszy z nich, pawilon nr 4a, został zbudowany przy ulicy Józefa Piłsudskiego 4a w latach 1998-1999 według projektu Krystiana Hauzy. Natomiast pawilon nr 8a, zrealizowany również w tych latach przy ulicy Józefa Piłsudskiego 8a, zaprojektował Andrzej Łukaszewicz. Oba nowe pawilony usytuowano w miejscach, które już wcześniej przewidywano w oryginalnym planie z lat 50. XX wieku, przy zachowaniu podobnych proporcji, kompozycji i kolorystyki w stosunku do już istniejących obiektów.

Kompozycja i zagospodarowanie terenu

Układ zabudowy tego kompleksu mieszkalno-usługowego znacznie wyróżnia się w kontekście całego osiedla. W pozostałych częściach dominują, w typowej dla miasta formie, wieloklatkowe bloki liniowe, natomiast tutaj zrealizowano pierwsze w Wrocławiu budynki punktowe.

Przyjęta koncepcja charakteryzuje się rozluźnionym układem zabudowy, w którym naprzemiennie rozmieszczono wyższe, punktowe budynki mieszkalne oraz niższe pawilony handlowe i usługowe. Takie rozplanowanie tworzy specyficzny rytm przestrzenny, który jest bardzo charakterystyczny dla powojennej urbanistyki modernistycznej.

W kontekście kompozycyjnym, rozmieszczenie budynków oparto na zasadzie kontrastu. Budynki mieszkalne usytuowane są cofnięte względem linii zabudowy pawilonów, co pozwala na uzyskanie większej różnorodności i efektowności całej pierzei wschodniej odcinka ulicy Józefa Piłsudskiego.

Dzięki zastosowaniu takiego uskokowego rozplanowania, przestrzeń wzbogacona została o grę światłocienia, co w sposób wyraźny kontrastuje z przeciwległą pierzeją zachodnią. Ta, oparta na tradycyjnych wieloklatkowych blokach, nie oferuje takiej samej dynamiki.

Co ważne, cofnięcie budynków mieszkalnych umożliwiło wprowadzenie zieleni, która pełni funkcję izolacyjną od intensywnego ruchu drogowego. Nowopowstały zespół zabudowy już teraz przerwał monotonię tradycyjnej pierzejowej zabudowy ulicy Józefa Piłsudskiego.

Powierzchnia terenu zajmującego ten zespół budynków, w tym również odpowiednio zagospodarowane przestrzenie zielone, wynosi około 1,2 ha. Całkowita powierzchnia działki otaczającej budynki, z wyjątkiem niewielkich terenów przyległych do obrysów budynków, która jest częścią tego kompleksu, wynosi 8 062 m² (w całym 8 192 m²) i stanowi własność Gminy Wrocław.

Architektura i aspekty budowlane

Punktowce

Wprowadzenie do architektury punktowców

Architektura budynków mieszkalnych w tej lokalizacji jest klasyfikowana jako styl modernistyczny z wyraźnymi, abstrakcyjnymi detalami. Zespół składa się z czterech budynków punktowych, z których każdy odznacza się charakterystyczną formą. Na szczególną uwagę zasługuje obiekt numer 8, w którego obrębie zbudowano schron, któremu towarzyszy szyb wentylacyjny umieszczony w idyllicznej przestrzeni podwórza. Powierzchnie zabudowy dla poszczególnych budynków wynoszą kolejno: nr 4 – 255 m², nr 6 – 249 m², nr 8 – 253 m², nr 10 – 255 m², podczas gdy powierzchnia użytkowa jednego budynku osiąga aż 961,8 m², a całkowita kubatura wynosi 5132 m³. Każdy z tych obiektów zaprojektowano na sześć kondygnacji nadziemnych, co czyni je częściowo podpiwniczonymi.

Bryła i elewacje punktowców

Charakter bryły budynków można opisać jako prosta, aczkolwiek rozczłonkowana, powstała w wyniku zestawienia formy sześcianu oraz prostopadłościanu. W rzucie na płaszczyznę terenu, bryła przypomina literę „T”. Zróżnicowane elewacje budynków prezentują odmienny układ. Złożenie elewacji zachodniej opiera się na pięciu osiach, z których dwie wyznaczają linie okien dwudzielnych, natomiast trzy osie tworzą drzwi balkonowe prowadzące na balkony usytuowane w wystającym ryzalicie. Efektownym elementem tej kompozycji są pionowe, ażurowe osłony w formie żebrowania, które rozmieszczono w naprzemiennym układzie na różnych kondygnacjach.

Asymetryczna elewacja wschodnia również składa się z pięciu osi kompozycyjnych. W jej centralnej części zlokalizowano wejście do budynku na poziomie terenu, nad którym umieszczono balkony, a nad ostatnim z nich – charakterystyczny daszek. W tej części budynku, na poddaszu, zaprojektowano pracownię artystyczną z indywidualnie projektowanymi, harmonijkowymi oknami, które ukierunkowano ukośnie względem lica ściany.

Południowa elewacja, zbudowana na czterech osiach, wyróżnia się wysuniętym otokiem oraz balkonami, które rozmieszczono w dwu pionach. Nie można również pominąć północnej elewacji, reprezentującej symetryczny układ z dwoma rzędami okien usytuowanych na różnych poziomach. Specyficzne rozwiązania architektoniczne, takie jak żebrowania przy balkonach, przyczyniają się zarówno do zapewnienia mieszkańcom zacienienia, jak i nadają lekkości całej konstrukcji. Pomimo pełnej zabudowy balkonów, otwierają się one na frontową stronę, tworząc wrażenie przestrzeni przypominającej loggie.

Wnętrze punktowców

Wewnątrz budynku umiejscowiono centralny trzon komunikacyjny z klatką schodową, a w jego zachodniej części wyznaczono osobne pomieszczenie zsypu oddzielone od balkonu przy pomocy ścianki z luksferów. Układ mieszkań w pięciu kondygnacjach jest powtarzalny, z dwoma mieszkaniami na każdym poziomie przesuniętymi o pół wysokości kondygnacji. Na jednym piętrze zaplanowano trzy mieszkania dwupokojowe o powierzchniach 47,53 m² (dwa mieszkania) oraz 48,50 m² (jedno mieszkanie), a także jedno jednopokojowe o powierzchni 39,10 m². Wszystkie mieszkania wyposażono w widne kuchnie oraz małe łazienki bez okien. Ostatnia kondygnacja wyodrębnia się od reszty, z możliwością zaaranżowania przestrzeni na pracownię artystyczną z dostępem do własnego węzła sanitarnego i suszarni.

Aspekty budowlane punktowców

Konstrukcja budynków punktowych zrealizowana jest w technologii żelbetowej. Fundamenty budynku wzniesiono z żelbetu, a nośne ściany podstawowe powstały w wyniku wylewania betonu jednofrakcyjnego w szalunkach przestrzennych. Na kondygnacjach nadziemnych zastosowano szalunki rusztowe, a stropy wykonano z żelbetowych płyt prefabrykowanych. Dach pokryty jest papą na lepiku, a jako izolację termiczną zastosowano płyty bytomskie oraz watę żużlową. Budynki wyposażono w następujące instalacje: wodociągową, kanalizacyjną, c.o. oraz elektryczną. Unikalna konstrukcja budynków punktowych, w przeciwieństwie do innych obiektów osiedla Plac PKWN, uwolniła część ścian z funkcji nośnej, co pozwoliło na elastyczne formułowanie ich kształtu i elewacji.

Stan obiektów i późniejsze zmiany budynków punktowych

Aktualny stan zachowania tych budynków jest zróżnicowany. Wśród przeprowadzonych zmian, można odnotować adaptację niektórych pomieszczeń pracowni artystycznych na lokale mieszkalne. Dodatkowo, zaobserwowano pojawiające się otwory w ścianach zewnętrznych, w których umieszczono nowe okna oraz przeprowadzono malowanie niektórych elewacji. Budynek pod numerem 4 przeszedł dostosowanie jednego z mieszkań na potrzeby lokalów usługowych, z nowym wejściem od strony ulicy. Szczególnie znaczącą ingerencją w wygląd architektury obiektów było usunięcie osłon balkonowych w budynkach pod numerami 4 i 6.

Budynki handlowo-usługowe

Pawilon nr 2

Pawilon nr 2 jest obiektem dwukondygnacyjnym z częściowym podpiwniczeniem, zaprojektowanym na planie prostokąta. Jego bryła jest zwarta, z płaskim dachem lekko nachylonym w stronę wschodzącego słońca. Elewacja zachodnia, będąca fałszywym symetrystą, układa się w poziome pasy dużych, pionowych okien, oddzielonych wąskim pasem murowanym. Na cokole umieszczono elewację z otoczaków, a nad nią znajduje się pas gładkiego muru. Na szczycie fasady dumnie wisi neon „Gromada”, uzupełniony przestrzenną strukturą globusa z identycznym napisem. Od strony wschodniej oraz na pozostałych elewacjach, obiekt cechuje się dziesięcioosiowym układem z jednoskrzydłowymi oknami. Elewacja północna zawiera dodatkowe drzwi do klatki schodowej, z zadaszoną osłoną, a południowa podkreślona jest parą okien.

Początkowo parter był jednym dużym pomieszczeniem, z dostępem od ulicy przez główne, lewe wejście. Klatka schodowa umożliwiała dostanie się do biur na piętrze, w tym do dużej sali oraz czterech mniejszych pokoi, gdzie zastosowano dębowe posadzki. Z biegiem czasu dokonano podziału tych przestrzeni na dwa oddzielne pomieszczenia, a w fasadzie dodano nowe, prawe wejście do wyodrębnionego lokalu. Posadzki parteru pokryto płytkami granitowymi. W piwnicy znajduje się przestrzeń dla trzech pomieszczeń magazynowych, z betonowymi podłogami.

Pawilon nr 4a

Pawilon 4a to kolejny dwukondygnacyjny obiekt z podpiwniczeniem, również zaprojektowany w kształcie prostokąta. Wyróżnia go zwartą bryła z płaskim dachem, której fasada jest wyraźnie podzielona w układzie horyzontalnym. Parter charakteryzują duże przeszklenia i asymetrycznie umiejscowione wejście, podczas gdy piętro pozbawione jest okien. W tej przestrzeni umiejscowiono jedynie dwa wykusze. Natomiast narożnik północny z zaokrągloną krawędzią pozostaje bez okien. Tylna elewacja wschodnia dysponuje pięcioma prostokątnymi oknami w poziomie piętra, podczas gdy boczne elewacje pozbawione są okien, a jedynie cokół został ozdobiony tynkiem w stonowanych kolorach.

Wnętrze stanowi jednoprzestrzenną salę, z kolumnami i zapleczem sanitarnym. Do piętra prowadzą schody wyłożone płytkami gres, z metalowymi balustradami i wypełnieniem siatkowym. Na tym piętrze umieszczono jeden gabinet oraz przestrzeń typu open space, również wykończoną wykładziną. W podziemiu zaaranżowano pomieszczenia magazynowe z betonowymi posadzkami.

Pawilon nr 6a

Pawilon 6a ma jedną kondygnację nadziemną oraz jedną podziemną. Forma budynku jest prostokątna i compact, nakryta płaskim dachem. Horyzontalny układ fasady zajmuje około trzech czwartej długości, przeszkloną witrynę, która otacza frontowy przedsionek. Witryna „akwarium” zaprojektowano tak, aby wystawała przed lico budynku, co tworzy ciekawe efekty wizualne. Na pozostałych elewacjach okna są zminimalizowane, a boczne pokryte dekoracyjnymi elementami z otoczaków. Wnętrze dominowane jest przez przestrzeń sklepu z podwieszonymi sufitami oraz gresowymi posadzkami, a załamanie przeszkalania wyodrębnia gospodarcze i sanitarne zaplecza.

Pawilon nr 8a

Pawilon 8a obejmuje dwie kondygnacje nadziemne oraz jedną podziemną. Podobnie jak wcześniej, obiekt ma formę prostokątną. Horyzontalne podział elewacji utrzymuje się na dwóch różnych poziomach, przyziemie jednak dominuje dużymi przeszkleniami z asymetrycznie umiejscowionym wejściem. Oponentem parteru jest kondygnacja piętra, która jest wyraźnie wysunięta, ale obojętna na okna, z wyjątkiem dwóch wykuszy. Schemat wzajemnych relacji elewacji skutkuje ich zróżnicowanym wyglądem, w tym podłogowej harmonią kolorów i materiałów zastosowanych w budowie, co wyróżnia struktury na tym osiedlu.

Zieleń

Układ budynków w formie rozluźnionej zabudowy punktowej stwarza dogodną przestrzeń międzyblokową. Przestrzenie te obejmują nie tylko ścieżki i drogi wewnętrzne, ale również elementy zieleni osiedlowej oraz obszary, które zapewniają dostęp do powietrza i światła słonecznego. Te aspekty mają na celu stworzenie przyjaznego środowiska do życia dla mieszkańców. Dalej, w kierunku ulicy Sądowej, znajduje się mały skwer, który może zostać wykorzystany do rekreacji oraz parkingu. Ważne jest, aby co najmniej 30% tej przestrzeni stanowiły tereny biologicznie czynne.

Wzdłuż ulicy marsz. Józefa Piłsudskiego, w regularnych odstępach, przygotowano szpalery drzew, które nadają mu estetyczny charakter. Cofnięcie zabudowy mieszkaniowej względem linii obiektów handlowo-usługowych sprzyja również lepszej izolacji od hałasu oraz zanieczyszczeń, jakie generuje ruchliwa ulica. Dodatkowo, w tym obszarze stworzono trawniki wzbogacone o różnorodną roślinność, co pozytywnie wpływa na komfort mieszkańców.

Ochrona

Ochrona obszaru i zespołu zabudowy

Obszar, na którym znajduje się zespół omawianej zabudowy, cieszy się szczególną ochroną i został wpisany do gminnej ewidencji zabytków, pod pozycją Przedmieście Mikołajskie. To miejsce stanowi integralną część Śródmieścia Wrocławia. Ochronie podlega głównie historyczny układ urbanistyczny Przedmieścia Mikołajskiego, który kształtował się przez różne epoki historyczne, zaczynając od XIX wieku aż po lata 70. XX wieku. W jego obrębie znajdują się kluczowe lokalizacje takie jak place: Św. Mikołaja, Jana Pawła II oraz Orląt Lwowskich, a także ulice Tęczowa i Grabiszyńska.

Aktualny stan zachowania tego obszaru oceniany jest na 4, co oznacza dobry stan, oraz na 5, co wskazuje na bardzo dobry stan ochrony. Dodatkowo, wspomniana zabudowa znajduje się w granicach tzw. dzielnicy mieszkaniowej Plac PKWN, która została zaliczona do dóbr kultury współczesnej. Zespół ten jest częścią kulturowego dziedzictwa, mieszczącym się w rejonie pl. Legionów oraz ulic marsz. Józefa Piłsudskiego, Tęczowej, Prostej, Iwana Pawłowa oraz Świętej Trójcy.

Warto również zaznaczyć, że obszar ten znajduje się w granicach wyznaczonego obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji Przedmieścia Świdnickiego.

Ochrona obiektów osiedla

Zespół budynków mieszkalno-usługowych, określany jako Punktowce, usytuowany przy ulicy Józefa Piłsudskiego 4, 6, 8 oraz 10, został zauważony w gminnej ewidencji zabytków i podlega ochronie w ramach tej dokumentacji.

Ten zespół budynków obejmuje następujące obiekty:

Obiekt, lokalizacja	Rok budowy	Zdjęcie
Pawilon nr 2 ul. Józefa Piłsudskiego 2	1967–1970	_
Budynek mieszkalny ul. Józefa Piłsudskiego 4	1959–1961	_
Pawilon nr 4a ul. Józefa Piłsudskiego 4a	1998–1999	_
Budynek mieszkalny ul. Józefa Piłsudskiego 6	1959–1961	_
Pawilon nr 6a ul. Józefa Piłsudskiego 6a	1969–1971	_
Budynek mieszkalny ul. Józefa Piłsudskiego 8	1959–1961	_
Pawilon nr 8a ul. Józefa Piłsudskiego 8a	1998–1999	_
Budynek mieszkalny ul. Józefa Piłsudskiego 10	1959–1961	_

Użytkownicy

Inwestycja w zespole budynków mieszkalno-usługowych przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego 2-10 we Wrocławiu zrealizowana została przez Dyrekcję Budowy Osiedli Robotniczych Wrocław-Miasto. W wyniku transformacji ustrojowej, która miała miejsce na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, lokale mieszkalne przeszły w współwłasność Gminy Wrocław oraz osób fizycznych. W przeciwieństwie do nich, budynki usługowo-handlowe są w większości własnością osób prywatnych (nr 2, 4a i 8a) oraz gminy z ustanowionym użytkowaniem wieczystym dla budynku nr 6a.

W obiektach tych znajdują się różnorodni użytkownicy, w tym:

• pawilon przy ulicy Józefa Piłsudskiego 2: Spółdzielnia Turystyczno-Wypoczynkowa „Gromada”, która po przemianach ustrojowych przekształciła się w Ogólnokrajową Spółdzielnię Turystyczną Gromada,
• pawilon przy ulicy Józefa Piłsudskiego 4a: bank oraz przedsiębiorstwo Colliers International od 1999 roku,
• pawilon przy ulicy Józefa Piłsudskiego 6a: PSS Społem, następnie Żabka,
• pawilon przy ulicy Józefa Piłsudskiego 8a: JOT-BE Nieruchomości od 1999 roku.

Teren, na którym postawiono te obiekty, włączając w to obszar poza wymienionymi działkami, jest w rękach Gminy Wrocław.

Oceny, znaczenie i odbiór

Analizowany zespół budynków mieszkalno-usługowych we Wrocławiu stanowił swoiste novum w porównaniu do pozostałych obiektów w okolicy, które w dużej mierze charakteryzowały się ukształtowaniem zgodnym z postulatami socrealizmu. Nawet w późniejszym czasie, gdy zachodziły pewne modyfikacje, architektura ta ciągle nosiła znamiona tamtej doktryny. W kontekście tej historycznej zabudowy, budynki mieszkalne projektu Konrada Jarodzkiego wyróżniały się znacznie, będąc pierwszymi punktowymi konstrukcjami w Wrocławiu.

Cały zespół charakteryzował się oryginalną kompozycją, która w odróżnieniu od dominujących proporcji liniowych tworzyła unikalny rytm przestrzenny. To pozwoliło na efektowne wykorzystanie światła i cienia, nadając otoczeniu zupełnie inny wymiar. Mieszkalne punktowce zdobyły uznanie, co potwierdzają pozytywne oceny, które przyznawano im z uwagi na ich awangardowy charakter. Projekty takie jak Osiedle pod Jaworami oraz uproszczona wersja przy ulicy Widok świadczą o szerokim zasięgu ich inspiracji.

Wkrótce po ukończeniu budynków w 1961 roku, projekt zdobył wyróżnienie w plebiscycie „Słowa Polskiego”, zostając uznanym za Mister Wrocławia. W prasie tamtych czasów te nowoczesne, jasne domy opisywano jako obiekty z interesującymi rozwiązaniami architektonicznymi, a mieszkańcy potocznie nazywali je czworaczkami. Dzisiaj, oceny ich wartości są nadal pozytywne – uznaje się je za istotny element współczesnego krajobrazu urbanistycznego, wyróżniający się zaledwie kilkoma udanymi projektami powojennej architektury.

Współczesna ocena głosi, że kompleks ten jest nie tylko estetycznie atrakcyjny, ale także pełni ważną rolę w miejskim środowisku, co potwierdza jego harmonijne położenie oraz racjonalny układ budynków mieszkalnych wraz z pawilonami handlowo-usługowymi. Zaletą tych budynków jest ich niewielka skala, która zdaje się bardziej przyjazna w porównaniu do okolicznych wieżowców. To wszystko jest skutkiem wysokiej kultury projektowej oraz przemyślanego podejścia do przestrzeni miejskiej.

Budynki wchodzące w skład tego zespołu to elementy rozpoznawalne w pejzażu wrocławskiej architektury, które trwale wpisały się w świadomość mieszkańców oraz odwiedzających miasto. Ich znaczenie nie podlega wątpliwości, stanowiąc wartość dodaną dla historycznego centrum Wrocławia.

---

Oceń: Zespół budynków mieszkalno-usługowych przy ulicy marsz. Józefa Piłsudskiego 2-10 we Wrocławiu

---