Gmach Towarzystwa Kredytowego to historyczna budowla, która pełniła rolę dawnej siedziby Rzemieślniczego Związku Zaliczkowego (niem. Vorschuß-Verein zu Breslau) oraz banku Handels- und Gewerbebank Breslau G.m.b.H. Ten imponujący obiekt usytuowany jest przy ulicy Rzeźniczej we Wrocławiu, co czyni go kluczowym punktem na mapie architektonicznych pereł Wrocławia.
Warto zwrócić uwagę na bogaty kontekst historyczny tego miejsca, które w przeszłości odegrało istotną rolę w lokalnej gospodarce oraz w życiu społeczności rzemieślniczej. Odkrywanie jego fascynujących dziejów to z całą pewnością atrakcyjne doświadczenie dla każdego miłośnika historii.
Historia
Obiekt, o którym mowa, to imponujący budynek banku, który został wzniesiony w roku 1900. Powstał on na miejscu czterech średniowiecznych kamienic, na zlecenie Wrocławskiego Związku Zaliczkowego (niem. Vorschuß-Verein zu Breslau). Warto zaznaczyć, że Związek został utworzony już w roku 1859 i początkowo miał swoją siedzibę przy ulicy Ruskiej 7.
Projektantem tego znaczącego budynku był Karl Grosser, który był współzałożycielem, wraz z Heinrichem Brostem, architektoniczno-budowlanej spółki Brost & Grosser. Spółka ta zyskała uznanie m.in. dzięki zaprojektowaniu budynku Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu. W budowę obiektu zaangażowany był również Robert Hönsch, który pełnił rolę współprojektanta fasady, wprowadzając istotne zmiany w projekcie Grossera, ale zachowując neorenesansowy styl budynku.
Budynek został zaprojektowany na planie prostokąta, a wewnątrz znajdował się dziedziniec. Oferował trzy kondygnacje oraz ośmioosiową elewację. Jego dach miał dwuspadowy kształt i był usytuowany w układzie kalenicowym, z lukarnami w części frontowej. Architektoniczne detale w postaci pseudoryzalitów znajdowały się po stronie południowej oraz północnej, zdominowane przez szczyty otoczone wolutami. Warto zauważyć, że południowy ryzalit kończył się szczytem dwukondygnacyjnym, podczas gdy północny miał jednokondygnacyjny szczyt i prowadził do tarasu.
Na parterze ulokowano wejście do budynku oraz bramę przelotową, która prowadziła na dziedziniec. Elewacja została w całości obłożona piaskowcowymi ciosami, których rustykalny motyw obrobiony był na wzór naturalnego łomu. Część środkowa budynku, znajdująca się między ryzalitami, miała ostatnią kondygnację cofniętą względem linii elewacji, co dawało efekt płytkiego tarasu otoczonego kamienną balustradą.
Nad pierwszą kondygnacją wznosił się gzyms w formie belkowania z centralnym fryzem, na którym umieszczono szyld budynku: „Vorschuss Verein Breslau”. Przy północnym ryzalicie, nad wejściem, znajdował się pruski orzeł, a powyżej, w formie kartusza, tablica pamiątkowa poświęcona Hermannowi Schulze-Delitzschowi (1808-1883), znanemu prekursorowi spółdzielczości w Niemczech. Warto dodać, że nad tablicą umieszczono jego wykutą podobiznę, a u dołu kartusza widoczna była głowa Hermesa.
Elewacja od strony dziedzińca została zrealizowana z cegły klinkierowej, przy czym zauważalne były również gładkie elementy konstrukcyjne. Nadproża okienne miały formę łuków odcinkowych, a na ściankach podparapetowych znajdowały się bogato zdobione detale ceramiczne. W części dachowej występowały uproszczone szczyty oraz dekoracyjne lukarny.
W parterowej części budynku, od lat 20. XX wieku, mieścił się urząd pocztowy, zaś na wyższych kondygnacjach znajdowały się biura oraz mieszkanie dyrektora Związków Zaliczkowych. W tym samym okresie budynek należał do firmy Handels- und Gewerbebank Breslau G.m.b.H. Aż do zakończenia II wojny światowej na I piętrze budynku mieściła się siedziba Volksbank Breslau GmbH. Na szczęście, obiekt nie doznał poważnych uszkodzeń na skutek działań wojennych.
Po 1945
Po zakończeniu II wojny światowej, parter gmachu Towarzystwa Kredytowego we Wrocławiu przekształcił się w placówkę pocztową. Warto zaznaczyć, że na piętrach budynku zlokalizowane były lokale kwaterunkowe, które miały służyć mieszkańcom potrzebującym tymczasowego zakwaterowania.
W 2005 roku, budynek przeszedł istotne zmiany, bowiem Gmina Wrocław zdecydowała się na jego sprzedaż agencji reklamowej Czart, osiągając kwotę 6,5 miliona złotych. Ta decyzja otworzyła nowy rozdział w historii obiektu, ponieważ następnie stał się on własnością grupy inwestycyjnej oraz deweloperskiej Verity Development.
Po przeprowadzeniu gruntownego remontu, gmach zyskał nowe życie i obecnie wynajmowany jest jako biurowiec pod nazwą Heritage Gates, co stanowi świadectwo jego ewolucji od przeszłości do współczesności.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 21.05.2018 r.]
- Tomasz Głowiński W pogoni za wrocławskim złotem. Banki w Breslau po 6 maja 1945 roku w relacjach pełnomocnika Narodowego Banku Polskiego, w: Centrum staromiejskie we Wrocławiu, wyd. Muzeum Miejskie Wrocławia i Gajt, 2016 r., s. 236
- Zmienili dawną pocztę w luksusowy biurowiec
- Miasto sprzedało kamienicę przy ul. Rzeźniczej
- Wrocław’s Heritage Gates Restored to Splendor
- Eysymontt i in. 2011, s. 328
- Eysymontt i in. 2011, s. 959
- Kirschke 2005, s. 88
- Kirschke 2005, s. 89
- Kirschke 2005, s. 90
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki handlowo-usługowe":
Hala Targowa przy ul. Piaskowej we Wrocławiu | Nowa Giełda we Wrocławiu | Spółdzielczy Dom Handlowy „Feniks” we Wrocławiu | Zespół mieszkalno-usługowy przy pl. Grunwaldzkim we Wrocławiu | Ratusz we Wrocławiu | Astra (Wrocław) | Dom Handlowy Kameleon | Dom mieszkalno-usługowy przy ulicy Grabiszyńskiej 133-135 we Wrocławiu | Galeria Dominikańska | Poczta paczkowa we Wrocławiu | Dawna Łaźnia Miejska we Wrocławiu | Dom handlowy „Modehaus” we Wrocławiu | Budynek biurowo-handlowy przy ulicy Ruskiej 11-12 we Wrocławiu | Wydawnictwo Dolnośląskie | Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 we Wrocławiu | Centrum Korona | Zespół budynków mieszkalno-usługowych przy ulicy marsz. Józefa Piłsudskiego 2-10 we Wrocławiu | Wzorcowe sanatorium dziennego pobytu dla dzieci | Wroclavia | Zespół zabudowy mieszkalno-usługowej przy ulicy Świdnickiej we WrocławiuOceń: Gmach Towarzystwa Kredytowego we Wrocławiu