Na placu Grunwaldzkim we Wrocławiu znajduje się interesujący zespół budynków, który przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów. Zespół budynków mieszkalno-usługowych, usytuowany przy pl. Grunwaldzkim 4-20 oraz ul. Marii Curie-Skłodowskiej 15, składa się z sześciu budynków mieszkalnych oraz trzech pawilonów handlowo-usługowych. Ich projekt powstał w latach 1967–1970, a odpowiedzialna za niego była architekt Jadwiga Grabowska-Hawrylak.
Budowa tego charakterystycznego kompleksu rozpoczęła się w 1970 roku i trwała do 1973 roku, a następnie budynki mieszkalne oddano do użytku w latach 1976–1978. Mimo upływu lat, architektura tych obiektów wciąż wzbudza wiele emocji i opinii. Wrocławianie często określają ten zespół jako Wrocławski Manhattan, Bunkrowce lub Sedesowce, co świadczy o jego głębokim osadzeniu w lokalnej kulturze oraz społecznej wyobraźni.
Historia
Kompleks budynków składa się z szóstki wieżowców o imponującej wysokości 55 metrów, które mają po 16 pięter. Dodatkowo w skład inwestycji wchodzą pawilony handlowe, które zostały zaprojektowane w formie unoszącej się nad ziemią na żelazobetonowych słupach, znanych jako pilotis. Projekt zakładał wykończenie wieżowców białym betonem oraz zastosowanie egzotycznego drewna przy balkonach, z roślinnością pnącą w wygodnych wnękach elewacji oraz trawiastymi dachami pawilonów. Architektka miała na celu stworzenie klimatu, który nawiązywałby do śródziemnomorskiego stylu.
Zespół budynków został umiejscowiony na betonowej platformie, z dodatkowym wzmocnieniem terenu poprzez zastosowanie 240 palów. W trakcie realizacji projektu postanowiono go okroić, co skutkowało obniżeniem kosztów budowy poprzez wykorzystanie materiałów o niższej jakości. Modyfikacje te były możliwe dzięki przejęciu projektu przez spółdzielnię mieszkaniową z rąk miejskich. W pierwotnym planie przewidziano wyposażenie klatek schodowych w okna, jednak nie wcielono tego pomysłu w życie, co sprawiło, że klatki pozostały ciemne, z uwagi na dążenie inwestora do stworzenia większej ilości małych lokali.
Aby poczynić oszczędności, elewacje budynków pozostały niewykończone. Przed remontem ich wygląd był przygnębiający: widoczny beton, wystające żelazne pręty oraz plamy farby pozostałe po budowie, nie dodawały atrakcyjności. Architektka, Jadwiga Grabowska-Hawrylak, podjęła działania, aby stworzyć tarasy widokowe oraz świetlice z łazienkami na dachach wszystkich bloków. Z perspektywy architektki, „tarasy przeznaczone do zazielenienia z pomieszczeniami sanitarnymi i natryskami” na dachach miały na celu kompensację braku terenów rekreacyjnych w osiedlu. Balkony zostały pokryte cegłą klinkierową, a do budowy bloków zastosowano prefabrykaty betonowe o nietypowej, opływowej formie architektonicznej.
W decyzji architektki postanowiono nie stosować w odniesieniu do stolarki okiennej typowej wówczas białej farby olejnej, lecz wybrano ciemny odcień, który lepiej współgrał z rzeźbą elewacji. Mimo że projekt zakładał wykonanie budynków z oryginalnego białego betonu, ostatecznie wykorzystano znacznie tańszy, szary beton. Po niemal pół wieku, w 2015 roku, w ramach remontu, wrócono do pierwotnego zamysłu architekta, otynkowując wszystkie bloki na biało. Tylko jeden z budynków po remoncie został wyposażony w oryginalne okrągłe okna z bezszprosowymi szybami, które zastąpiły dotychczasowe ostre i nieestetyczne betonowe otwory, w których gromadziła się wilgoć oraz brud.
W 1973 roku Janusz Kondratiuk zrealizował tutaj telewizyjny film Pies, który ukazał osiedle w trakcie jego budowy. Rok później, w 1974, wyprodukowano film Karuzela. Kompleks na pl. Grunwaldzkim znajduje się w rejestrze zabytków województwa dolnośląskiego, co podkreśla jego znaczenie historyczne i architektoniczne w regionie.
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki handlowo-usługowe":
Ratusz we Wrocławiu | Astra (Wrocław) | Dom Handlowy Kameleon | Dom mieszkalno-usługowy przy ulicy Grabiszyńskiej 133-135 we Wrocławiu | Galeria Dominikańska | Poczta paczkowa we Wrocławiu | Apteka „Pod Murzynem” we Wrocławiu | Budynek biurowo-handlowy przy ulicy Ruskiej 6–7 we Wrocławiu | Budynek handlowo-usługowy przy ul. Rzeźniczej 32/33 we Wrocławiu | Dom Towarowy „Podwale” we Wrocławiu | Spółdzielczy Dom Handlowy „Feniks” we Wrocławiu | Nowa Giełda we Wrocławiu | Hala Targowa przy ul. Piaskowej we Wrocławiu | Gmach Towarzystwa Kredytowego we Wrocławiu | Dawna Łaźnia Miejska we Wrocławiu | Dom handlowy „Modehaus” we Wrocławiu | Budynek biurowo-handlowy przy ulicy Ruskiej 11-12 we Wrocławiu | Wydawnictwo Dolnośląskie | Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 we Wrocławiu | Centrum KoronaOceń: Zespół mieszkalno-usługowy przy pl. Grunwaldzkim we Wrocławiu